Dolar en çok kuyum ve emlak sektörünü vurdu

Volkan ÖZSOY

İSTANBUL - Kurlarda yaşanan oynaklık, ABD'nin not indiriminden henüz birkaç gün geçmesine rağmen sektörlerde hissedilmeye başlanırken iş alemi 'belirsizlik'ten şikayet ediyor.

DÜNYA'ya durum değerlendirmesi yapan 10 sektörün temsilcileri, dolar ve eurodaki artıştan kısa bir süre içinde etkilenmeye başladıklarını bildirdi. Girdi maliyetleri TL, satışları döviz olan sektörlerde son bir haftadır belirgin bir rahatlama ve özellikle de üretimde rekabet avantajı hissedildiği dile getirilirken, söz konusu maliyetlerini dövizle sağlayan ve iç piyasaya çalışan sektörlerde çok zor günlerin yaşanmaya başlandığı ifade edildi. Ancak ihracat yapan birçok iş kolunda da dövizin yukarı yönlü tırmanışı, ilk günlerde kısa bir memnuniyet yaratsa da, oynak hareketle, "Gelecekte ne olacak?" endişesi bu memnuniyetin önüne geçti. Kurlardaki oynaklıktan en fazla etkilendiklerini dile getiren iş kolları ise, 'kuyum' ve 'emlak' oldu. İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkan Yardımcısı Nizamettin Aşa, "Piyasa allak bullak. İşler tamamen durdu. Ne alan var ne satan" derken, satışların bir hafta içinde yüzde 80 oranında düştüğünü söyleyen Koçak Gold Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Koçak ise "Boğuluyoruz!" diye seslendi.

10 SEKTÖRDE FAALİYET GÖSTEREN İŞADAMLARININ KUR DEĞERLENDİRME VE ÖNGÖRÜLERİ:

İthalatçı hazır giyimci zorda

Süleyman ORAKÇIOĞLU - Orka Grup Yönetim Kurulu Başkanı

Kurdaki bu oynak ve genelde yukarı yönlü hareketlerden ithal ederek iç piyasaya çalışan firmalar çok olumsuz etkilendi. Çünkü dövizin yükselişinin yanısıra, Tekstil Tebliği ile yürürlüğe giren ek vergiler ve mağaza kiralarının yine dövizle ödenmesi bu firmaları zor durumda bıraktı. Ancak bizim gibi içeride üretim yapan ve ihracata yönelik firmalarda ise aksine bir rahatlama yarattı. Fakat sektörde en büyük kaygı, dış konjonktüre bağlı belirsizlik. Ben yakın bir zamanda yine para arzının artacağını ve güvenli liman arayan bu paranın Türkiye'ye yöneleceğine inanıyorum.

Kurun stabil olmasını arzuluyoruz

Ahmet BARUT-Türkiye Otelciler Federasyonu Başkanı

Biz kurdan en fazla şikayet eden sektörlerden biriydik ve kurun enflasyonun altında seyretmesi bizleri gerçekten çok zor durumda bırakıyordu. Dolar ve euroda 3 yıldır beklenen artışın son 3 günde gerçekleşmesi tabii sektörde bir sevinç ve rahatlama yarattı ama bu sefer de 'Acaba kriz olur mu?' korkusu baş gösterdi ki, olmayacağına büyük ölçüde eminiz. Harcamaları TL, kazancı döviz olan turizm sektörü olarak, kurun enflasyon üzerinde ve stabil olmasını arzu ediyoruz.

Sert dalgalanmalar zararlı

Ahmet BAYRAKTAR-Bayraktarlar Holding Yönetim Kurulu başkan Vekili

Özellikle eurodaki artış, bizim ve ana sanayinin rekabet gücünü artırıyor. Çünkü geçtiğimiz yıllarda düşük kur nedeniyle çok sıkıntılı dönemler geçirdik ve verimliliklerimizi artırarak ayakta kalmaya çalıştık. Şu anda geldiğimiz noktaya baktığımızda, kurun artıyor olması, üretimde bizim rekabet gücümüzü de artırıyor olsa da, yabancı paraya bağlı yatırımlarımızı ve işletme maliyetlerimizi olumsuz etkiliyor. Ancak tüm bunların ötesinde değişkenlik yani dövizdeki sert dalgalanmalar sektöre büyük zarar vereceği gibi, belirsizlik de sektörün en büyük korkusu.

Biz bu filmi daha önce de gördük

İsmail GÜLLE-İstanbul Tekstil Hammaddeleri İhracatçıları Birliği

Kurlardaki bu yükselişin, muhtemelen ihracata yüzde 15 gibi bir etkisi olacak ancak girdisi ithal olan firmaları ilerideki günlerde daha da zor duruma düşürecektir. Elbette bu durum cari açığı düşürme ve dışa bağımlı ekonomiyi soğutma için bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Ben her ne kadar mevcut durumun yani kurlardaki artışın bir süre daha devam edeceğini düşünsem de, sektörün korkusu, dövizdeki sert dalgalanmalar ve belirsizlik. Çünkü daha önce bu durum defalarca yaşandı. 1.70'leri gören dolar kuru, daha sonra çok sert düşüşler yaşadı ve sanayicinin zor günler geçirmesine neden oldu.

İhracatımız durma noktasında

İsmet KOÇAK-Koçak Gold Yönetim Kurulu Başkanı

Son dönemde altın fiyatlarında ve dövizdeki artış, takı sektörüne büyük darbe vurdu. 1 gram altın 100 TL'ye dayanırken, pırlanta fiyatları da (çıplak taş), yüzde 40 oranında arttı. Girdi malzememiz yani altın ve pırlantada dışa bağımlı olduğumuz için, kurdaki artış diğer sektörlerde ihracatçıyı sevindirirken, bizim ihracatımızı ise durma noktasına getirdi. Yani ihracat ve yerli piyasada çok güçlük çekiyoruz. Satışlarımız son 10 günde yüzde 80 oranında düştü. AVM'lerde kura endeksli mağaza kiralarındaki artışlar da ekstra bir darbe oldu; 7 bin TL olan yerin kirası 10 bin TL'ye yaklaştı. Biz takı perakendecileri olarak büyük sıkıntıdayız, boğuluyoruz. Böyle giderse, işlerimiz durma noktasına gelir.

Ne ev alan var ne de satan

Nizamettin AŞA- İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkan Yardımcısı

Piyasada önce bir balon oluşturuldu ve fiyatlar olduğundan çok yükseldi. Bunun hemen arkasından kredi limitleri ve inşaat malzemelerine gelen zammı alıcıya yansıtma çabası derken üzerine bir de kurdaki bu yukarı yönlü hareket, sektörü çok etkiledi. 10 gündür piyasa allak bullak. Ne alan var ne satan. Büyük bir belirsizlik hakim. Herkes dolarda 2.0 TL'yi bekliyor. Hele ikinci el daha da kötü. Bazı markalı projeler işlerin iyi gittiğini söylüyor ama işin gerçeği onlar piyasayı temsil etmiyor. Ben bu durumun da yıl sonuna kadar devam edeceğini umuyorum

Paradigmalar değişiyor

Adnan DALGAKIRAN-Makine İhracatçıları Birliği Başkanı

Kurdaki yükselişten maliyet olarak olumlu etkilenirken, döviz hareketlerinden dolayı yatırımlarda durma meydana geliyor. Ancak bizim sektörde etkiler daha sonra hissedilecek. Çünkü biz tekstil gibi değiliz. Alınmış siparişler var. Ayrıca kimse Avrupa'da neler olduğunu bilmiyor. Bu 3-4 ay gibi yaşanacak. Önümüzdeki 10 yılda da herkes temkinli davranacak. Ben kendi sektörüme ve diğer işadamlarına, hesabı kitabı ona göre yapın diyorum. 'Öldük, bittik mahvolduk' değil ama... İş yapmanın paradigmaları değişiyor. Yeni dönemde bunu öngören ve stratejiyi ona göre belirleyenler ayakta kalacak.

Kurun yarın ne olacağı belirsiz

Fuat TOSYALI-Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı

Şu an kurlar nedeniyle bir sipariş iptali veya erteleme söz konusu değil. Ancak bugün 1.75-1.80'lerde seyreden kurun yarın 1.60'lara gerileyip gerilemeyeceğini kimse bilmiyor. Ayrıca şu da bir gerçek ki, kurlardaki aşırı artış ilk zamanlar üretici için bir rahatlama gibi gözükse de, yarın ihracata zarar verecek bir durum meydana getirecektir.

Boya sektöründe firmalar zorda

Kenan BAYTAŞ-Merbolin Boya Yönetim kurulu Başkanı

ABD'deki not düşüşüne bağlı panikle gelen kurdaki yükseliş, girdisi yüzde 60 oranında dışa bağımlı olan boya sektörünü sert vurdu. Dövizle alıp TL ile satan sektör, kendisine bağlı olmayan bu artışı tüketiciye yansıtamıyor ve gerçekten güç bir dönemden geçiyoruz. Dayanacak fazla gücü olmayan birçok firmamız zor durumda.

Ancak ben bunun geçici olacağını düşünüyor ve hatta Türkiye'nin artık yatırım yapılabilir en iyi ülkelerin başında geleceğine inanıyorum.

Ortadoğu da eklenince...

Mehmet HABBAP-Delta Petrol Yönetim Kurulu Başkanı

Bunun geçici olacağını ve 1.60 bandına geri döneceğini tahmin ediyorum. Petrolün ise 90 dolarlarda kalması normaldir. Zaten OPEC'in de isteği bu yönde. Sektörde şu anda büyük bir belirsizlik var. 'Açılacak mı, kapanacak mı, petrol gelecek mi, gelmeyecek mi?..' diye. Bunun üzerine bir de Ortadoğu ve Arap ülkeleri Suriye, Libya ve Yemen'deki belirsizlik eklenince, sektör 'bekleyelim görelim' durumuna geçti.