Depresyon alışverişi

Yener KARADENİZ

İSTANBUL - Tapeler, protestolar, tehditler ve ölümler... Türkiye ciddi bir stres altında ve toplumda artan stres düzeyi ekonomiye de yansıyor. Son günlerde birçok kişi strese karşı hangi 'nefes egzersizine' katılacağını, hangi kitapla stresini azalttığını konuşuyor. Stres ekonomisi kozmetik sektöründe de kendini gösteriyor; oje, ruj gibi düşük fiyatlı ancak hayatı kolayca renklendirebilecek ürünlerin satışında artış yaşanıyor. İnsanlar bugünlerde stres ile başetmek için daha fazla profesyonel yardım alıyor ya da stres azaltıcı hobilere, etkinliklere katılıyor. Son iki ayda gündemin stresinden uzaklaşmak isteyen milyonlar komedi filmlerini tercih etti, En fazla satılan kitaplar ise manevi terapi yöntemi olarak tabir edilen kitaplardan oluştu. Yine sektör uzmanlarının verdiği bilgilere göre stres yönetimi kurslarına katılım üç kat artarken, yaşanan süreci kaos ortamı olarak gören kişilerin psikolojik yardım talebi de aynı oranda artış gösterdi.

Türkiye ile birlikte İngiltere ve Hollanda'da da temsilcilikleri olan İstanbul NLP'nin kurucusu Berna Türköven, birçok işyerinden bireysel ya da kurumsal olarak stres yönetimi, motivasyon yönetimi eğitimlerine olan talebin arttığını söyledi. Son dönemde yaşanan sürecin bu artışı tetiklediğini ifade eden Türköven, “İnsanlar kendilerini güvende hisssetmiyorlar. Bir belirsizlik ve güvensizlik ortamı var ki kişinin temel ihtiyacı toplumda güven ihtiyacıdır. Bu duygu çok sarsıldığı için temelde ihtiyaç duyulan motivasyon da düştü. İnsanlar kaos ortamında yaşadığını düşünüyor. Aileden iş yaşantısına kadar herkes stres altında. Bundan dolayı da Gezi Parkı olayları ile başlayan süreç ile birlikte stres ve motivasyon yönetimi kurslarına ilgide artış meydana geldi. Başvurular 3 katına çıktı. Pazar olarak bakıldığında ise sektörün 2 kattan fazla büyüdüğünü söyleyebiliriz” dedi. 

Şirketler psikolog talep etmeye başladı 

Bu ortamda insanların psikolojik yardım talebinde de önemli artışlar yaşanıyor. Psikolog Barış Gürkaş, yaşanan olayların büyük bir belirsizliğe yol açtığını yineleyerek insanların da daha stresli ve kaygılı olduklarını söyledi. Bu duygunun son dönemde had safh aya ulaştığını dile getiren Gürkaş, “Fiziksel rahatsızlıkların yüzde 60'ı stres kökenli olduğu düşünüldüğünde yaşanan olayların insan sağlığını tehdit eder duruma ulaştığını söyleyebiliriz. Bu nedenle psikolojik destek talebinde bulunanların sayısı da her geçen gün artıyor. Şirketler de çalışanların motivasyonunu artırmak için eğitimler düzenlemeye başladı. Hatta bazı şirketler psikolog talep etmeye başladı. Buna çok büyük firmalar da dahil. Stresi düşürmeye yönelik grup terapilerinden tutun da grup eğitimlerine kadar katılımlar da arttı. Bu anlamda bunun ekonomisinde de önemli bir artış oldu. Daha önce kurumların ve insanların önceliği değildi. Artık önceliği haline geldi ve bütçedeki payı da arttı” şeklinde konuştu. 

Bazı firmaların satışlarında büyük artış var 

İnsanlar stres eğitimi ve psikolojik tedavinin yanı sıra anlık da olsa bu ortamdan uzaklaşmak için kozmetik ürünlere de yöneliyor. Bir ruj ya da oje ile mutlu olabilen kadınlar, bu alanda satışların artmasını sağladı. İnternet üzerinden satış yapan ellamola.com'un Yönetim Kurulu Üyesi John Houslip de mart ayında kozmetik ürünleri satışının bir önceki aya göre yüzde 25 arttığını söyledi. Houslip, “Kadınların kendini daha iyi hissetmek, moral bulmak adına kozmetik ürünlerine rağbet ettiği ile ilgili gerçeğe katılıyoruz. Sevgililer Günü ile birlikte satışlarda artış başladı. Şubat ayının son iki haftası ve mart ayının başını kapsayan dönemde parfüm satışları arttı. Cilt bakım ürünlerinde de artış gözlemliyoruz” değerlendirmesinde bulundu. Orifl ame Genel Müdürü Kemal Kaya da kozmetik sektörünün 2014 senesine hızlı bir giriş yaptığını anlattı. Sektörün bu yılın ocak ve şubat aylarındaki büyümesi ile ‘otomotiv ve enerji’ sektörlerini yakaladığını vurgulayan Kaya, Orifl ame olarak ise yılın ilk 2 ay toplamında satışlarının geçen yılın ilk 2 ay toplam satışlarının üzerinde seyrettiğini belirtti. Kaya, “Uzmanlar kozmetikteki tüketim artışını tüketicilerin krize karşı göstermiş olduğu psikolojik etki olarak açıklıyor. Benzer bir durum sosyal ve topumsal gerginlik durumları altında da yaşanmış ve 2014’ün ilk aylarında kadınlar, kozmetik alışverişine yönlenmiş durumda” açıklamasında bulundu. Cevahir AVM'de yer alan yabancı bir kozmetik markasının satış sorumlusu da kadınların alışveriş yapma isteklerinin, kaygılı bir ortamda artabildiğini belirterek, şu örneği verdi: "Geçtiğimiz günlerde Mecidiyeköy'de polisle çıkan arbedede, herkes kendini Cevahir'e attı. O dakikalarda bile mağazamıza gelen kadın müşterilerimiz, birkaç cümleyle dışardaki olaylardan bahsettikten sonra alışveriş psikolojisine girdi ve almak istediği rengi tarif etmeye başladı." 

Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Hüseyin Çetin, özellikle kadınların stres seviyesi arttığında ya da ruhsal bir çöküntü durumunda alışverişe yöneldiklerini belirtti. Çetin, ayakkabı sektöründe durgun geçen kış sezonunun ardından şimdi yazlık ayakkabı satışında artış gözlemlediklerini dile getirdi. 

Stres en büyük hastalık kaynaklarından biri 

Philips firmasının Türkiye’de yaptığı bir araştırmada kalp hastalıklarının beş ortak özelliği arasında stress yüzde 65 oranıyla ikinci sırada yer alıyor. Cinsel Sağlık Enstitüsü Derneği’nin (CİSED), internet üzerinden yaptığı bir araştırmaya göre 17 Aralık operasyonuyla başlayan siyasi kriz ve ekonomideki dalgalanma toplumun yüzde 30’unun cinsel yaşamını etkiledi. Stresin kalp dışında başka pek çok hastalıkla ilişkisi var. Depresyon ve anksiyete, uykusuzluk, felç, yüksek tansiyon, döküntüler, kurdeşen, atopik dermatit, reflü, peptik ülser, hassas bağırsak sendromları bunların arasında. 

Artan stres seviyesi yeme alışkanlığını da etkiliyor. Uzmanlar bu dönemlerde insanların daha fazla yemek yediğini dile getirirken, fast-food tarzı beslenmeye eğilim de artıyor. Türkiye’de Mc Donald’s satışları yılın ilk 2 ayında yüzde 20’den fazla arttı. Bu yıl için beklene büyüme ise yüzde 30 seviyesinde.

Stres kaynaklı alışverişi en çok 30 yaşın üstündeki tüketiciler yapıyor

Perakende danışmanlığı şirketi Envirosell Türkiye’nin kurucu ortağı Melik Karabıyıkoğlu, bireysel stresin yükseldiği durumlarda insanların bir alışveriş eğilimine girdiklerini söyledi. 30 yaş altında daha az olan bu eğilimin 30 yaş üstünde çok daha fazla hissedildiği bilgisini veren Karabıyıkoğlu şöyle konuştu: “Bireysel alışveriş artıyor. Kadınlar ayakkabı, çanta, kozmetik ürün alışverişi yapıyor. Bunun yanında kişisel gelişim, yoga, dans kursları gibi aklı dağıtmaya, stresi azaltmaya yönelik aktiviteler ön plana çıkıyor." Karabıyıkoğlu, "İnsanlar bulundukları şirketlerde şirket içi eğitimlerde seçme şanslarını kişisel gelişime yönelik eğitimlerden yana kullanıyor. Şirketler de iç eğitimlerde bu tür etkinlikler artırıyor” dedi.

Terapi kitapları çok satanlar listesinde

Kitabevleri, son dönemde yaşanan olayların kişisel gelişim ve terapi kitaplarına olan ilgiyi artırdığını dile getiriyor. Bu dönemde kitap kurtları bu doğrultuda tercihlerini daha çok terapi kitaplarından yana kullandı. Şu sıralar en fazla satan kitaplar listesinde Psikolojik Danışman ve Yazar Uğur Koşar'ın manevi terapi yöntemini kullandığı Allah De Ötesini Bırak ve Bana Allah Yeter kitapları bulunuyor. Yanı sıra “Pandora Kitapevi’nde en çok satanlar listesinde Bir Psikiyatristin Gizli Defteri var. Kabalcı'da da Grup Psikoterapisinin Teori ve Pratiği adlı kitap yine en çok satanlar listesinde bulunuyor.