Büyük marketler 60 günde üreticiye parasını ödeyecek

Canan SAKARYA

ANKARA - Büyük marketlere üreticilerden aldıkları ürünlerin bedelini 60 gün içinde ödeme zorunluluğu geliyor. Geçtiğimiz hafta uzlaşma komisyonunun yaptığı çalışmada büyük marketlerin, üretici ve tedarikçilere ödemelerini en geç 60 günde yapmaları konusunda bir düzenlemenin Türk Ticaret Kanun Tasarısı'na konulması tartışılmış daha sonra vazgeçilerek bunun başka bir yasa ile TBMM gündemine getirilmesi kararlaştırılmıştı. Ancak, daha sonra yapılan bir çalışma ve hazırlanan önerge ile bu konudaki düzenlemenin tasarının 'ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ile mal ve hizmet tedarikinde geç ödemenin sonuçları' başlıklı 1530. maddesine konulması kararlaştırıldı. Bu konuda iktidar ve muhalefetin uzlaşmasıyla ortak bir önerge hazırlandı.

Önerge, Avrupa Parlamentosu'nun ile Konseyin 19 Haziran 2000 tarihli ve 2000/35/EC Sayılı, geç ödemelerle mücadele yönergesini değiştiren ve 2011 yılında AB Gazetesi'nde yayımlanacak olan yönerge esasları çerçevesinde hazırlandı. Yönergenin kamu kurumlarının ödemeleriyle ilgili düzenlemeleri önergeye yansıtılmadı.

Yapılacak düzenleme ile üreticiler, KOBİ'ler, fatura ya da eşdeğer ödeme talepleri karşılığı hizmet veren ticari işletmeler ile kişiler, şartları dayatma konumları güçlü ticari işletmeler, özellikle market,süper market, hipermarket gibi alış veriş merkezleri karşısında korunmaları amaçlanıyor.

Önergenin gerekçesinde, finansal açıdan çok güçlü olmayan üretici, KOBİ ve benzeri işletmelerin teslim ettikleri malların ve hizmetlerin bedellerini zamanında alarak ekonomik yapılarının güçlendirilmesine yardımcı olunmasının hedeflendiği kaydedildi. Birçok büyük ve güçlü ticari işletmenin geç ödemeyi bir finansman aracı olarak kullandığı bu durumun AB yönergesinde de yer aldığına dikkat çekilen önergede "Ancak bu araç marketlere, süper marketlere , hipermarketlere ve benzeri güçlü ticari işletmelere mal ve hizmet verenleri çok güç durumda bırakmakta, finansal durumlarını sarsmakta, hatta iflasa da sürüklemektedir. Düzenleme bu kötü uygulamanın önüne geçmek için öngörülmüştür" denildi.

8 maddede mutabakat sağlanamadı

İktidar ve muhalefet milletvekillerinin katılımıyla oluşturulan uzlaşma komisyonu Türk Ticaret Kanun Tasarısı'nın sekiz maddesinde mutabakat sağlayamadı.

Genel kurulda tasarının görüşülmesi sırasında her parti kendi hazırladığı önergeleri verecek. Anlaşma sağlanamayan maddeler arasında, Türkiye Muhasebe Standartlarının Kurulu'nun yetkilerini düzenleyen madde, anonim şirketlerin kurucu menfaatlerini ilişkin madde, şirketlere internet sitesi kurma zorunluluğu getiren madde bulunuyor. Tasarının görüşmeleri sırasında ayrıca mutabakatla hazırlanan 80 civarında önerge de verilecek.

MHP 16 ayrı önerge hazırladı

Öte yandan MHP, Türk Ticaret Kanun Tasarısı'nın görüşmeleri sırasında 195 ve 206'ncı maddeler arasında yer alan hakim ve bağlı şirket, pay ve oy oranlarının hesaplanması,karşılıklı iştirakı düzenleyen 15 madde ile denetimin dışa açılmasını düzenleyen 400'üncü madde de önerge verecek.

DÜZENLEME 'BÜYÜKLER'İ TEDİRGİN ETTİ

Sayime BAŞÇI

İSTANBUL - Kararın tasarıya girmesi ile ilgili görüş bildiren büyük perakende zincirleri, 60 günlük sürenin ticari ortamı zedeleyecek tepkiler yaratabileceğine dikkat çekerken, vade farkından yakınan küçük ölçekli market zincirleri ise rekabet şartlarının eşitlenmesi açısından kararın doğru olduğunu savundu.

CarrefourSA Kurumsal İlişkiler ve Hukuk Direktörü Merter Özay: "Bir hukukçu olarak kanaatime göre bu yöndeki bir maddenin, genel bir kanun olan TTK'da yer alması, tedarikçi/perakendeci/büyük zincir vs. gibi kavramlarla genel bir kanunda tacirler arasında fark yaratılması teknik anlamda çok doğru olmayacaktır. Diğer yandan, Borçlar Kanunu'nun sözleşme serbestisi ilkesiyle bağdaşmayan ve her ikisi de tacir olan şirketlerin yapmış olduğu anlaşmalara bir takım sınırlamalar getirmek, süratli ve geniş hacimli ticari hayatın gereklerine ters düşecektir. Bizzat kanun tarafından basiretli hareket ettiği öngörülen iki tacirin, mal bedelinin ne kadar zamanda ödeneceği gibi temel bir hususta karar verememeleri, daha doğrusu sınırlamalar içerisinde kalmaları mümkün müdür?

Vade de aynı malın vasfı, bedeli, teslimi kadar temel bir konudur ve olası bir suni sınırlama, saydığım tüm bu diğer hususları etkileyecektir. Öngörüsünü yapabilen bir tedarikçinin, yazılı anlaşmasında yer alan vadelerinde alacağını tahsil edebildiği bir sistemi ve piyasayı konuşuyoruz. Tahsil kabiliyetinin son derece kuvvetli olduğu, yani borç meblağını karşılayacak kadar malvarlığı olan büyük zincirlerin, temerrüde düşmeleri halinde ödeyecekleri yüksek faiz zaten yeterince caydırıcıdır. Zincir mağazalarda anlaşmaların neredeyse tamamının yazılı olarak yapıldığı hususu ve piyasadaki ödeme vadelerinin ortalaması değerlendirildiğinde, 60 günlük bir sınırlama getirilmesi, bugünün ticari ortamına sadece zarar vereceğinden, yasalaşacağını düşünmüyorum."

Çağrı Hipermarketler Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ahmet Kara: "Karar büyük fayda getirecektir. Bu durumda hem küçük üretici hem de küçük ölçekli perakendeci baskıdan kurtulmuş olur. Büyük ölçekli marketler, büyük ölçekli alım yaptıkları için vadeleri uzatarak üreticiyi zor durumda bırakabiliyordu. Bu karar ile birlikte bu hizmeti veren üretici ve işletmecilere faydası olacak. Küçük firmalara da rekabette ön plana taşıyor. Bu rekabet ortamını daha da iyileştirecektir."