Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın son deprem raporu: İhtiyaçlar fazla, kaynaklar kısıtlı

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Kahramanmaraş merkezli deprem felaketine ilişkin bir rapor yayımladı.

Acil müdahale kapsamında halihazırda deprem nedeniyle yerlerinden olan 1,9 milyon kişiye barınma sağlanırken depremin hemen sonrasında oluşturulan geçici çadır kamplarının yerine hızla konteyner kentler kuruluyor. Ayrıca, konutların hızla yeniden inşa edilmesine yönelik iddialı planlar da duyuruldu. 

Akut ihtiyaçlar devam ediyor

BM'ye göre bölgedeki "akut ihtiyaçlar" devam ediyor. UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, 4-6 Mart 2023 tarihlerinde Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis ve Samandağ ziyaretleri ve bu şehirlerdeki yerel yetkililer ile yaptığı görüşmelerin ardından, “Şimdi uluslararası dayanışma zamanı” açıklamasında bulundu. Vinton, “Bu, kapsam ve ölçek itibarıyla eşi benzeri görülmemiş bir afet ve yeterli müdahalenin sağlanması için uluslararası donörlerin aynı oranda cömert olması gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Milyarlarca dolarlık fiziksel hasar var

Dünya Bankası tarafından 27 Şubat 2023’te yayımlanan uydu temelli bir hızlı değerlendirmede fiziksel hasarın 34,2 milyar ABD Doları olduğu, toparlanma ile birlikte bu tutarın muhtemelen iki veya üç katına çıkacağı tahmin ediliyor.

UNDP, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği (AB) tarafından sağlanan destek ile hükümet öncülüğünde yapılan daha uzun dönemli bir ihtiyaç analizine göre zarar tutarı 100 milyar ABD Doları'nı aşıyor.

“Hayati öneme sahip finansmanı beklerken dahi toparlanma çalışmalarında kaybedilecek zaman yok” diyen Vinton sözlerine şöyle devam etti:

“Bir aydır afete müdahale ile meşgul olduğumuza göre, artık toplulukları yeniden inşa etmeye ve hayatı normalleştirmeye başlamak için adım atmamız gerekiyor.”

1,8 milyon dolarlık taahhüt

Bu amaçla, UNDP, küçük ölçekli başlayıp hızla yaygınlaşacak şekilde kurgulanmış beş farklı girişim için 1,8 milyon ABD Doları taahhütte bulundu. Söz konusu tutarın 500.000 ABD Doları Birleşmiş Milletler’in Merkezi Acil Müdahale Fonu’ndan (CERF), geri kalan 1,3 milyon ABD Doları ise UNDP’nin iç kaynakları ve yönlendirilen proje fonlarından karşılandı. 

UNDP ilk olarak sanitasyon ve atık yönetimi tesisleri sağlayarak, kurulmakta olan üç “konteyner kenti” destekleyecek. Bu çalışmada, ünlü oyuncu ve UNDP Türkiye İyi Niyet Elçisi Mert Fırat’ın girişiminden esinlenildi. Mert Fırat, yönetiminde yer aldığı İhtiyaç Haritası kuruluşu vasıtasıyla, Hükümet ile koordinasyon içinde, Hatay’da yerinden olmuş aileler için geçici bir konteyner topluluğu oluşturmak için çalışıyor. Adıyaman ve Kahramanmaraş’taki geçici yerleşimlere de benzer destek sağlanacak.

Bölgede 25 bin doğum bekleniyor

UNDP; halihazırda, Doğa Koruma Merkezi (DKM) ile ortak çalışarak, Hatay’a 110 bin ABD Doları tutarında atık yönetimi ve sanitasyon ekipmanı sağladı. Sanitasyon ve hijyen, kadınlar ve kız çocuklarının ihtiyaçları ile özel olarak ilgilenilmesi gereken birçok alandan sadece biri. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), deprem bölgesinde halen hamile olan 226 bin kadından 25 bininin bu ay doğum yapacağını tahmin ediyor. 

UNDP afetten etkilenen bölgelerdeki yaşlılar ve engellilere sosyal bakım, sevk hizmetleri ve tekerlekli sandalye ve yetişkin bezi gibi temel ekipman sağlamak üzere Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile birlikte çalışarak Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta “mobil gündüz bakım merkezleri” de kuracak.

“Etkilenen bölgelerdeki yerel yetkililerin hepsi bunun öncelikli bir ihtiyaç olduğunu vurguladı.” diyen Vinton, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Afet nedeniyle birçok yaşlı insan yalnız kaldı ve travma yaşadı. Bu mobil tesisler, gerek başvuru formu doldurmalarına yardım etmek, gerek kayıp bir bastonun yerine yenisini vermek gerekse yalnızca sevgi ve sempatiyle onları dinlemek üzere oldukları yerde onlara ulaşmamıza yardımcı olacak.”

UNDP, Hatay’da, ağır darbe alan yerel üreticilerden gıda malzemeleri satın alarak sıcak yemek dağıtmak üzere bir mobil mutfak kurmak için yerel kadın kooperatifleri ile birlikte çalışacak. Böylelikle UNDP, yardım finansmanını yerel ticaret için cansuyu sağlayacak şekilde harcamayı amaçlıyor.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı; deprem nedeniyle evlerinden olan binlerce kişiye yardım etmek amacıyla, küçük işletmelere danışmanlık desteği ve geçim kaynaklarını kaybedenlerin yeniden kendi ayakları üzerinde durmasına yardım etmek üzere belirli hedefe yönelik mesleki eğitim sağlamak için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile birlikte çalışacak. 

BM; depremlerde hasar gören eşsiz kültürel mirasın korunmasına yardım etmek için ekipman ve uzmanlık da sağlayacak. “Bu bölge, kadim uygarlıkların beşiği ve aynı zamanda çeşitliliğin yerel kimliğin ayırt edici bir özelliği haline geldiği bir kültürel kavşak noktasıdır.” diyen Vinton şunları ifade etti: “Bu eşsiz mirasın restore edilmesi, topluluk ruhunun yeniden inşasının merkezinde olacaktır.”

Vinton sözlerini “Bunlar, mevcut ihtiyaçlar ile karşılaştırıldığında mütevazı çabalardır. Ancak normal hayata dönülmeye başlanması için halihazırda neler yapılabileceğini göstererek, uluslararası donörlerimizi yüksek miktarda mali destek sağlamak üzere teşvik etmeyi umuyoruz.” diyerek noktaladı.