Bankacılıkta kârlılık yüzde 16 azaldı

Naki BAKIR

ANKARA - Yılın ilk yarısında bankacılık sektörünün personel başına elde ettiği ortalama kar yüzde 16 dolayında düştü; sektörün aktif karlılığı ve öz kaynak karlılığında gerileme yaşandı. 

DÜNYA'nın, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu veri tabanından yaptığı belirlemelere göre, sektörde geçen yıl ocak-haziran döneminde ortalama 80.2 bin TL olan personel başına kar, bu yıl aynı dönemde 67.6 bin liraya indi. Personel başına kar hacmindeki düşüş, şube başına ortalama çalışan sayısının 19.4 kişiden 18.8'e inmesine rağmen gerçekleşti. Başka bir deyişle, şube başına ortalama personel sayısı azalmasaydı, personel başına kar daha da düşük çıkacaktı.

Geçen yıl ilk yarıda yüzde 1.7 olarak gerçekleşen, yılın tümünde yüzde 3'e ulaşan sektörün vergi öncesi karının toplam aktiflerine oranı bu yıl ilk üç ayda yüzde 0.7, ocak-haziran itibariyle de yüzde 1.2 olarak gerçekleşti. Sektörün öz kaynak karlılığındaki düşüşün daha belirgin olduğu görüldü. Geçen yılın ilk yarısında yüzde 11.1 düzeyinde bulunan, tümünde ise yüzde 20.1'e ulaşan dönem net karının öz kaynaklara oranı, bu yıl ilk yarıda yüzde 8 düzeyinde kaldı. 

Faiz marjındaki daralma etkili oldu

İlk altı aylık dönemlerin karşılaştırmasına göre toplam faiz gelirlerinin faiz getirili aktiflere oranı yüzde 4.8'den yüzde 4'e, faiz maliyetli pasiflere oranı yüzde 3'ten yüzde 2.8'e; net faiz gelirinin toplam aktiflere oranı da yüzde 2.3'ten yüzde 1.7'ye indi.

Ücret, komisyon ve bankacılık hizmetleri gelirlerinin, sektörün toplam gelirleri içindeki payı yüzde 13.1'den yüzde 14.8'e yükseldi; bu gelirlerin toplam aktifler içindeki payı ise yüzde 0.8 olarak değişmedi. Sektörün işletme giderlerinin aktiflerine oranı da fazla değişmeyerek yüzde 1.2 olurken, faiz dışı gelirlerinin, faiz dışı giderlerini karşılama oranı yüzde 96.5'ten yüzde 98.2'ye yükseldi. Ücret ve komisyon gelirlerinin işletme giderlerini karşılama oranı da yüzde 62,1'den yüzde 65,6'ya yükseldi.

Aktiflerde büyüme

Bankacılık sektöründe personel başına ortalama aktif büyüklüğü, son bir yılda sürekli büyüme gösterdi. Geçen yılın ilk yarısında 4 milyon 608 bin TL düzeyinde bulunan ortalama aktif büyüklüğü, ilk dokuz ay itibariyle 4 milyon 677 bin TL, 2010'un tümünde 4 milyon 779 bin TL, bu yılın ilk çeyreğinde 5 milyon 423 bin TL ve ilk yarısında 5 milyon 569 bin TL'ye yükseldi.

Kredi-mevduat

Sektörde, geçen yılın ilk yarısında 3 milyon 21 bin TL olan personel başına ortalama mevduat miktarı, bu yıl aynı dönemde 3 milyon 423 bin liraya ulaştı. Şube başına ortalama mevduat miktarı da 58 milyon 693 bin liradan 64 milyon 730 bin liraya çıktı. Geçen yıl ilk yarıda 49 milyon 512 bin lira olan şube başına ortalama kredi hacmi, bu yıl aynı dönemde 62 milyon 763 bin liraya yükseldi. Toplam nakdi kredilerin toplam mevduat hacmine oranı yüzde 84.4'ten yüzde 97'ye ulaştı. Toplam mevduat hacmi içinde vadesiz mevduatın ağırlığı yüzde 15.5'ten yüzde 16.6'ya yükseldi.

Menkul değerler cüzdanı küçüldü

Mevduatın krediye dönüşüm oranındaki artışa karşılık menkul değerlerin mevduata oranı ise yüzde 49.3'ten yüzde 42.4'e geriledi. Bankaların portföyündeki menkul değerlerin ağırlıklı ortalama vadesi 1.233 günden 1.500 güne yükseldi. Ancak alım satım amaçlı olanlarında ise ağırlıklı ortalama vade 805 günden 661 güne indi.

Batık kredilerde hızlı düşüş

Sektörde batık kredi oranı son bir yılda hızlı bir düşüş gösterdi. Geçen yıl ilk yarıda sektör toplamında yüzde 4.4 olan takipteki alacakların toplam nakdi kredilere oranı, ocak-eylül itibariyle yüzde 4.3'e, 2010 sonu itibariyle yüzde 3.7'ye, bu yılın mart sonunda yüzde 3.2'ye ve haziran sonunda yüzde 2.9'a kadar geriledi.

Bu arada bilanço dışı riskler ile türev finansal araçların aktiflere oranı, altı aylık dönemler itibariyle yüzde 46.6'dan yüzde 47.6'ya yükseldi. Üç aya kadar vadede faize duyarlı aktiflerin, aynı nitelikteki pasiflere oranı ise yüzde 73.3'ten yüzde 69.5'e indi.

Sektörde yabancı kaynakların toplam öz kaynaklara oranı yüzde 648'den yüzde 711.4'e yükseldi.