Askeri Yargılama Kanunu değişiyor

İSTANBUL - Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının görevleriyle ilgili suçlardan dolayı yargılama usullerini yeniden belirleyen kanun tasarısı, TBMM Başkanlığı’na sunuldu.

Tasarıya göre, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri  komutanlarının yargılanmasına  hakkında  Başbakan; Jandarma Genel Komutanı hakkında ise İçişleri Bakanı karar verecek.

Başbakan; Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında, İçişleri Bakanı da Jandarma Genel Komutanı hakkında araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptıracak, soruşturma izni verecek veya vermeyecek.

Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, 2010 referandumunda kabul edilen Anayasa'daki "Genelkurmay Başkanı, Kara,  Deniz  ve  Hava  Kuvvetleri  Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan'da yargılanacak" hükmü, ilgili kanuna aktarılıyor.  

Tasarıya göre, bu suçlardan dolayı soruşturma açılmasına, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri  komutanları  hakkında  Başbakan; Jandarma  Genel  Komutanı hakkında  İçişleri  Bakanı karar verecek. 

Bu  suçlara  ilişkin  herhangi  bir  ihbar  veya  şikayet  aldıklarında  veya  böyle  bir durumu öğrendiklerinde, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları hakkında Başbakan, Jandarma  Genel Komutanı hakkında İçişleri Bakanı, araştırma, gerekiyorsa ön inceleme yaptırarak soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verecek.

Soruşturma izni verilmiş bulunanlar izin vermeye yetkili merci tarafından  soruşturmanın emniyeti ve sıhhatli olarak devam etmesi amacıyla  geçici süre ile görevden uzaklaştırılabilecek. Anılan kararlara karşı ilgililer  10 gün içinde Cumhurbaşkanlığı'na  itiraz edebilecekler. İtiraz üzerine Cumhurbaşkanı tarafından verilen karar kesin olacak. 

İsimsiz, imzasız,  adressiz yahut takma adla yapıldığı anlaşılan ya da belli bir olayı ve nedeni içermeyen, delilleri ve dayanakları gösterilmeyen ihbar ve şikayetler işleme konulmayacak.  

Araştırma veya ön inceleme, izin vermeye yetkili merci tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği denetim elemanları eliyle de yaptırılabilecek. Bu şekilde görevlendirilen kişiler, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun'da ön inceleme ile görevlendirilen kişilere tanınan yetkilere sahip olacak. 

Soruşturma izni verilmemesi kararı hakkında ilgililer tarafından yapılan itirazın Cumhurbaşkanı  tarafından  kabul  edilmesi  veya  soruşturma  izni  verilmesi  kararına karşı  süresi içinde  itiraz  edilmemesi  ya da  bu itirazın  Cumhurbaşkanı   tarafından reddedilmesi  üzerine,  izin vermeye yetkili merci tarafından soruşturma yapmak üzere denetim elemanlarından üç kişilik bir soruşturma  kurulu  oluşturulacak.

Kurul, soruşturma sırasında Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Cumhuriyet  savcısına tanıdığı bütün yetkilere sahip olacak ve soruşturma sırasında  hakim kararı alınması gereken hususlarda yetkili mahkemelere başvuracak. 

Kurul,  yaptığı soruşturma sonucunu bir raporla tespit  ederek izin vermeye  yetkili mercie sunacak. İzin vermeye yetkili  merci  kamu davasının açılmasına   gerek görmezse kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar verecek. Bu karar kesin olacak. İzin vermeye  yetkili merci kamu davasının  açılmasına  gerek görürse, soruşturma  dosyasını Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmak üzere Anayasa Mahkemesi'ne gönderecek. 

Celp ve sevk esaslarında değişiklik

[PAGE]

Celp ve sevk esaslarında değişiklik

TBMM Başkanlığı'na sunulan Askerlik Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarı ile celp dönemleri ve celp ile sevk esaslarını belirleme yetkisi, Milli Savurma Bakanlığı'na veriliyor. Buna göre, her sene yoklamalar sonucunda askere elverişli oldukları tespit edilenler, Genelkurmay Başkanlığı'nın teklifi üzerine, Milli Savunma Bakanlığı'nca belirlenecek celp ve sevk esaslarına göre 21 yaşına girdikleri sene askere alınmak üzere çağrılacak.  

Barışta, muvazzaf ve yedek erbaş ve erlerden askere çağrıldıkları sırada tutuklu ve hükümlü bulunanlar, tahliyelerine kadar sevk edilmeyecek. Bunlardan askerlikle ilişiği olanlar tahliyelerinde serbest bırakılmayarak ilgili kolluk kuvvetlerince askerlik şubelerine teslim edilecek. 

Askere alınmadan önce veya askeri yargının görev alanına girenler hariç askerlikleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı, bir yıl ve daha az süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza, kısa süreli hapis cezaları yerine, hükmedilen TCK uyarınca getirilen tedbirler veya adli para cezasına mahkum edilen er ve erbaşlar ile yedek subaylar hakkında verilen ceza ve tedbirlerin yerine getirilmesi, askerlik hizmetlerinin sonuna bırakılacak. Bu durumdakiler, terhis edildikleri zaman serbest bırakılmayıp cezalarının  çektirilmesi için kıtalarınca bulundukları yerin Cumhuriyet başsavcılıklarına teslim edilecek. 

Bir yıldan fazla hürriyeti bağlayıcı cezaya hükmedilenler, kıtalarınca bulundukları yerin Cumhuriyet başsavcılıklarına teslim edilecek. Tahliye olanlar geri kalan askerlik hizmetlerini tamamlatılmak üzere en yakın askerlik şubesine teslim edilecek. İnfazları geri bırakılan mahkumiyetler için zamanaşımı işlemeyecek.  

Tabi oldukları celp döneminde silah altına alınacakları bildirilmiş olan yedek subay aday adaylarından, sevk öncesi hazırlık işlemlerini yaptırmak maksadıyla belirlenen tarihlerde yurt içinde askerlik şubesi başkanlıklarına gelmeyenler, yabancı ülkelerde bulundukları yerin elçilik veya konsolosluklarına müracaat etmeyenler ile sınıflandırılan yedek subay adaylarından askerlik şubesi başkanlıklarına gelip sevk tarihlerinde sevk evrakını almayanlar yahut sevk evrakını alıp kendilerine verilen yol süresi sonunda sınıf okulu veya eğitim merkezine katılmayanlardan mazeretleri bulunmadığı anlaşılanlar, bakaya olarak kabul edilecek.  

Terhis edilen yükümlüler için birlik komutanlığı veya kurum amirliğince terhis belgesi tanzim edilerek yükümlünün kendisine verilecek ve kayıtlı olduğu askerlik şubesine gönderilecek. Eksik hizmetle terhis edilenlerin; eksik hizmetleri ile askerlik yükümlülüğü esnasında yerine getirilemeyen hizmetten men cezaları nedeniyle eksik kalan hizmetler tamamlattırılacak.  Eksik kalan hizmetin tamamlattırılmasıyla ilgili usul ve esaslar Genelkurmay Başkanlığı'nın görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenecek. 

Süreler düşürülüyor  

[PAGE]

Süreler düşürülüyor  

Tasarıyla, "uzun dönem" ve "kısa dönem" askerlik yapanların hava değişimi ve istirahat sürelerinin askerlikten sayılacak kısmı düşürülüyor. Hava değişimi ve istirahat sürelerinin askerlikten sayılacak kısmı, 12 aylık hizmete (uzun dönem) tabi olanlar için 90 günden 30 güne, 6 aylık hizmete (kısa dönem) tabi olanlar için 45 günden 15 güne düşürülüyor.  

Kendilerini askerliğe elverişsiz hale getirmeye veya getirtmeye teşebbüs ettikleri mahkeme kararıyla sabit olan erbaş ve erlerin yargılanmalarına esas eylemleri dolayısıyla ortaya çıkan rahatsızlıklar ile uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması nedeniyle mahkeme tarafından haklarında tedaviye karar verilen erbaş ve erlerin bu karar nedeniyle yatarak gördüğü tedaviler veya istirahatte ya da hava değişiminde geçirdikleri süreler, muvazzaf askerlik hizmetlerinden sayılmayacak.  

Tasarıyla, bakaya yedek subay adaylarının askerlik şubelerine başvurmaları halinde derhal eğitim merkezi, birlik veya sınıf okullarına sevk edilmeleri sağlanıyor.  

Asker emeklileri de 100 liradan yaralanacak 

Milli istihbarat hizmetleri ve emniyet hizmetleri sınıfına mensup emekli personel ile çarşı ve mahalle bekçilerinin emeklilerine her ay ödenmekte olan 100 liradan, makam tazminatı almayan subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaş emeklileri de yararlanacak.  

Tasarıyla,  kimlik kartları, özlük dosyaları, kişisel veriler ve ve posta gönderilerine ilişkin hususlar yeniden düzenleniyor.  Buna göre; askeri kimlik kartı; kişinin, TSK personeli olduğunu ve kimliğini gösteren resmi belge olacak. TSKi mensupları, yönetmelikle belirlenen istisnalar saklı kalmak kaydıyla askeri kimlik kartlarını resmi ve sivil olarak üzerlerinde bulunduracak. TSK personelinin temin, yetiştirme, istihdam, emeklilik, ayırma, atama, yer değiştirme, görevlendirme, seferberlik ve özlük hakları gibi işlemleri ve askeri hizmetlerin yürütülmesine ilişkin kişisel verileri; personel bilgi sistemlerinde ve özlük dosyalarında muhafaza edilecek. Uzman erbaşlar hariç erbaş ve erler ile askeri öğrenciler tarafından gönderilen ve kendilerine gelen posta gönderileri, ilgilinin amirince denetlenebilecek. 

TSK mensuplarının kendi kıta karargah ve kurumları içinde amatör askeri spor kulüpleri kurulabilmesine ilişki esaslar güncel mevzuatla uyumlu hale getiriliyor. TSK mensupları; kendi kıta, karargah ve kurumları içinde amatör askeri spor kulüpleri kurabilecek ve bu kulüplerde faaliyette bulunabilecek. Bu kulüplerin kurulması için Genelkurmay Başkanlığı'nın izniyle ilgili makamlara müracaat edilecek. Harp ve vazife malulleri ile gaziler tarafından rehabilitasyon amacıyla kurulan spor kulüplerinin TSK spor tesislerinden istifadesine Genelkurmay Başkanlığı'nca izin verilebilecek. 

Garnizon komutanlığı görevinin hangi kıta, komutan veya kurum amiri tarafından yapılacağı Genelkurmay Başkanlığı'nca düzenlenecek. Bu görevin yürütülmesi maksadıyla, Genelkurmay Başkanlığı'nca garnizonda bulunan kıta, karargah ve kurumların dışında kadro ve teşkiller oluşturulabilecek.  

Orduevi, gazino, eğitim merkezleri 

[PAGE]

Orduevi, gazino, eğitim merkezleri 

TSK personelinin sosyal  ve  moral  ihtiyaçlarını karşılamak, dayanışmayı  artırmak, mesleki, sosyal gelişmelerini mümkün kılacak  imkanları  hazırlamak maksadıyla ve Genelkurmay Başkanlığı'nın izniyle Orduevi  ve bağlısı şubeler, Askeri gazinolar, kışla gazinoları  ve vardiya yatakhaneleri, kurulabilecek.  

Orduevi  ve bağlısı şubeler, askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya  yatakhanelerinin yılı merkezi yönetim  bütçe kanunu  ile belirlenen giderleri  genel bütçeden karşılanabilecek.  

Belirli  zamanlarda özel askeri  eğitimlerin yapılması,  personelin  moral  ve motivasyonuna katkı  sağlanması maksadıyla Genelkurmay Başkanlığı'nın izni  ile özel,  yerel  veya kış eğitim merkezleri kurulabilecek. Özel, yerel  veya  kış  eğitim  merkezlerinin yılı merkezi yönetim  bütçe  kanunu  ile  belirlenen giderleri genel bütçeden karşılanabilecek.  

Orduevleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri  ile özel, yerel ve kış eğitim merkezlerinin gelirleri; işletme ve kira gelirlerinden, üye aidatlarından, bağış ve kart ücretlerinden, diğer orduevi,  askeri  gazino,  kışla gazinoları ve vardiya yatakhaneleri ile özel, yerel ve kış eğitim  merkezlerinin  gelir  ve  sermayelerinden yetkili  Komutanlığın  izni  ile  yapılacak aktarımlardan, sergi, fuar, promosyon, reklam  ve diğer gelirlerden ve bu gelirlerden elde edilecek faiz gelirlerinden oluşacak. 

Orduevleri,  askeri  gazinolar,  kışla gazinoları  ve vardiya  yatakhaneleri ile özel, yerel veya  kış eğitim merkezlerinin sermayeler, belirtilenlere ilave olarak Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma  Genel  Komutanlığı ve Sahil  Güvenlik  Komutanlığı bütçelerine konulacak ödeneklerden oluşacak.  

Genelkurmay Başkanlığının  izni ile lüzum ve ihtiyaç görülen yerlerde rehabilitasyon merkezleri, gazi uyum evleri ve refakatçi misafirhaneleri ile   kreş, gündüz bakımevleri  ve özel bakım merkezleri  açılıp işletilebilecek. 

Orduevleri ,  askeri   gazinolar,  kışla  gazinoları,  askeri   müzeler   ve  vardiya yatakhaneleri ile  özel,  yerel  ve  kış  eğitim  merkezlerinde, özel  bir  ihtisas  gerektiren hizmetlerin; personel  yetersizliği  veya  maliyeti  nedeniyle verilememe durumunda bu hizmetler,  hizmet  alımı veya kiralama  yoluyla dışarıdan karşılanabilecek. Aralarında  kabul edilebilir doğal  bir bağlantı  olması halinde mal ve hizmet alımları  birlikte yapılabilecek. 

Bu tesislerin  kiraya  verilmesi, işletilmesi, işlettirilmesi,  mal  ve  hizmet  alımı  işlemleri  tesis müdürlüklerince yerine getirilir. Bu şekilde  elde edilen gelirler, genel bütçe gelirleri  ile ilişkilendirilmeksizin tesis gelirlerine dahil edilecek. 

Tesislerin  kiraya  verilmesi, mal  ve hizmet  alımı  sonucu  sağlanan  gelirlerin  dağıtım  yerleri, oranları  ve kullanılması, yapılacak denetlemeler ve diğer  hususlara ilişkin  usul  ve esaslar  Maliye Bakanlığının uygun görüşü  üzerine  yönetmelikle belirlenecek.  

Askeri kantinler ve askeri müzeler  

[PAGE]

Askeri kantinler ve askeri müzeler  

TSK  personelinin dayanıklı tüketim malları hariç zaruri ihtiyaçlarının daha ucuz ve kolaylıkla sağlanmasını temin amacıyla her kışlada  kantin kurulabilecek. İhtiyaç  halinde bu kantinlerin kışla içinde veya dışında şubeleri açılabilecek. Askeri  kantinlerin tamamı,  bir  kısmı,  bazı  şubeleri  veya  reyonları   kiraya  verilebilecek ya  da üçüncü  şahıslara  işlettirilebilecek. Özel  bir  ihtisas  gerektiren  hizmetlerin; personel  yetersizliği veya maliyeti nedeniyle verilememesi durumunda bu hizmetler, hizmet  alımı yoluyla da dışarıdan karşılanabilir. Aralarında  kabul  edilebilir doğal  bir bağlantı  olması  halinde  mal ve hizmet  alımları birlikte yapılabilecek. Askeri  kantinlerin  işletilmesi,  işlettirilmesi  veya  kiraya   verilmesi   kışla  komutanlıklarınca yerine  getirilecek.  Bu şekilde  elde edilen  gelirler,  genel  bütçe gelirleri  ile ilişkilendirilmeksizin kantin gelirlerine dahil edilecek. 

Türk  Silahlı  Kuvvetleri'nin sosyal,  tarihi  ve teknik  gelişimini  dönemlere göre yansıtmak, dünya  tarihindeki etkinliğini, kahramanlığını, yerine  getirdiği  görevlerini sergileyerek; Türk   milletinin   milli   birlik   ve  beraberlik   duygularını   geliştirmek,  kendi   sahasındaki   tarih   ve askerlik   ile  ilgili   bilimsel   araştırmalar  ve  incelemeler  için  bir  ortam   hazırlamak,  bu  hususları belgeleyen  kültür   varlıklarının  korunmasını,  saklanmasını,  sergilenmesini  sağlamak   amacıyla  askeri müzeler  kurulacak. Askeri  müzelerden  elde  edilen  gelirler,  bu yerlerin  yenilenmesine ve  yeniden  inşasına  veya idamesi  ile modern hale getirilmesine ve kitaplıkların  tesis ve zenginleştirilmesine kullanılacak.  

Muafiyet ve istisnalar 

Düzenleme kapsamında  TSK tarafından  kuruluş  amaçlarına göre işletilen veya kiralanan orduevi ve bağlı şubeleri, askeri gazinolar, kışla gazinoları,  vardiya yatakhaneleri  ve bunların  müştemilatı,  özel,  yerel  ve kış eğitim  merkezleri,  askeri  kantinler  ve askeri müzeler  kurumlar vergisinden muaf olacak.  Bu muafiyet, yapılacak vergi kesintilerini kapsamayacak. 

Tasarıyla sayılan tesisler emlak vergisinden,  bu tesislerin mal ve hizmet alımları nedeniyle düzenlediği ödemeye ilişkin kağıtlar; Damga Vergisi'nden istisna olacak.  

Orduevi ve bağlısı şubeler  ile özel, yerel veya kış eğitim  merkezleri  ve kışla dışındaki  askeri kantinlerin aylık gayrisafi  hasılatının  yüzde 1'i ile askeri müzelerin kültür sitesi aylık gayrisafi  hasılatının  yüzde 1'i en geç takip  eden ayın  20'sine  kadar genel  bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimine yatırılacak. Bu oranı, sayılan tesislerin faaliyet türleri itibarıyla topluca veya ayrı ayrı ya da her bir tesis için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye Maliye Bakanı yetkili olacak.