ABD'de Türkiye karşıtı tasarıya vali vetosu

ABD'nin California eyalet meclisinde, Ermeni iddialarının Türkiye tarafından kabul edilmemesi gerekçe gösterilerek sunulan ve kamu çalışanları emeklilik fonlarıyla Türkiye'deki finansal araçlara yatırım yapılmasına yasak öngören yasa tasarısı eyalet valisince veto edildi.

Ermenilerin yoğun olarak yaşadığı California'daki Eyalet Temsilciler Meclisinin Ermeni asıllı üyesi Adrin Nazarian'ın sunduğu tasarı, meclisteki yasal süreçlerden geçti. Ancak tasarının yasalaşması için gereken son aşamada onay çıkmadı.

Tasarı, onay bekleyen tasarıların imzalanması veya veto edilmesi için son gün olan 30 Eylül 2018’de Vali Jerry Brown tarafından veto edildi.

Tasarıyı Nazarian sunmuştu

1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddiaları temelinde ve bu iddiaların Türkiye tarafından kabul edilmemesi gerekçe gösterilerek hazırlanan tasarı 16 Mart 2017'de California eyalet meclisine sunulmuştu. AB-1597 sayılı tasarı, California eyaleti kamu çalışanlarının emeklilik fonlarınca, Türkiye tarafından piyasaya sunulan veya yönetilen finansal araçlara yatırım yapılmasını yasaklamayı öngörüyordu.

California eyalet meclisine 2015 ve 2016'da da benzer yönde karar tasarıları sunulmuş ancak bunlar Türkiye'nin girişimleri sonucunda eyaletin o yıllara ait yasama takvimi içerisinde Genel Kurul’a getirilememiş ve gündemden düşmüştü.

Meclise 2017 yılında sunulan tasarı ise Genel Kurul'da 1 Haziran 2017 tarihinde kabul edilerek, görüşülmek üzere California Eyalet Senatosuna gönderildi. Senato Kamu Çalışanları ve Emeklilik Komitesinin 10 Temmuz 2017 tarihli toplantısı öncesinde, tasarıyı sunan Eyalet Meclisi üyesi Adrin Nazarian, yeteri kadar destek sağlayamayacağı endişesiyle tasarıyı geri çekti. Nazarian, daha sonra bazı ufak değişikliklerle 11 Haziran 2018’de tasarıyı yeniden komiteye sundu.

Tasarıya "federal düzeydeki tutum" şartı

Tasarı, Kamu Çalışanları ve Emeklilik Komitesinin 25 Haziran 2018 tarihli toplantısında ele alındı. Komite, “yatırımların yasaklanmasının ancak federal hükümet tarafından 1915 olayları konusunda Türkiye'ye yönelik bir tutum belirlemesi ve bu çerçevede yaptırımlara başvurması halinde uygulanması” yönünde yapılan değişikliklerle kabul edildi.

Böylelikle, doğrudan yatırım yasağı yerine, "federal düzeyde 1915 olayları konusunda bir tutum belirlenmesi ve bu temelde Türkiye'ye karşı yaptırım kararı alınması" koşuluyla California kamu emeklilik fonlarının da buna bağlı olarak önlemler almasını mümkün kılacak bir değişikliğe gidildi.

Tasarı, bu haliyle sevk edildiği California Eyaleti Senatosu Yargı İşleri Komitesinden 26 Haziran 2018 tarihinde geçti. Tasarı metnindeki California Kamu Çalışanları Emeklilik Sisteminin Türkiye'deki 185 milyon dolar olarak belirtilen yatırımı yaklaşık 700 milyon dolar ve Eyalet Öğretmenler Emeklilik Sisteminin yatırımı ise yaklaşık 70 milyon dolar olarak değiştirildi.

Daha sonra Senato Tahsisatlar Komitesinin 16 Ağustos 2018'deki oturumunda oy birliğiyle geçirdiği tasarı Senato Genel Kuruluna gönderildi ve 29 Ağustos 2018'deki oturumda 36 oyla kabul edildi. Tasarının imzalanmak üzere California Valisi Jerry Brown'a gönderilmesi amacıyla 31 Ağustos 2018’de California Eyalet Temsilciler Meclisi Genel Kurulunda oylama yapıldı. Oylamada metinde herhangi bir değişiklik yapılmadı ve tasarı 43 oyla kabul edildi.

Böylece, daha önce 2015 ve 2016 yıllarında yapılan benzer girişimler Senato aşamasında kadük kalmışken, 2018’de yapılan üçüncü girişim başarılı oldu. Son tasarının kabul edilmesinin temel nedeni ise öngörülen yaptırımlara ancak "federal yasa" çıkarılması koşulunun getirilmesi oldu.

Vali tasarıyı veto etti

California eyalet meclisinden geçen tasarının yasalaşması için Vali Jerry Brown tarafından imzalanması gerekiyordu. Ancak karar tasarısı, eyalet valisinin onayını bekleyen tasarıların imzalanması veya veto edilmesi için son gün olan 30 Eylül 2018’de Vali Brown tarafından veto edildi.

California yasama sürecine göre valinin vetosunun aşılabilmesi için 60 gün içinde eyalet yasama organının her iki kanadının üçte iki çoğunluğuyla kabul edilmesi gerekiyor. Uzmanlar, zor da olsa teorik olarak bu olasılığın gerçekleşmesinin mümkün olduğunu belirtiyor ancak Vali Brown’un görev süresince hiçbir vetosunun eyalet yasama organınca aşılamadığını hatırlatıyor.