65 yaşa erenlerin akli ve vücut sağlığı kontrolü

A Enver ÇITAK / GMY-Bilirkişi - Dış Ticaret Danışmanı

Gümrük Müsteşarlığı'nın 15 Mart'ta yayımladığı 2010-11 genelge ile Gümrük Müşaviri ve  Gümrük Müşavir yardımcısının ve doğrudan temsil ile iş takip eden kişilerin akli dengesi ve ruh sağlığı ile bedensel sağlığına dair sağlık kurumundan rapor istemesi, gümrük işlemlerinde yavaşlamaya neden oldu. Geçtiğimiz hafta Ambarlı Gümrük Müdürlüğü'nde tüm beyannamelerin fiziki muayeneye tabi tutulması (Kırmızı hatta aktarılmasının) gümrük memurları ile gümrük müşavirleri arasında gerginlik yarattı. İşlerin yavaşlaması nedeniyle işlemlerin uzaması sonucu ihracatçının ve ithalatçının da, konteynır kirası, araç üzeri bekleme parası, kaçan gemi nedeni ile bir sonraki gemi için konteynır bekleme ücreti, muayenelerin tamamlanmasına kadar geçecek sürede ambarda limanda bekleme bedeli, akreditif şartlarına uymadığı veya sözleşmeye uymadığı için ceza ödeyecek, konteynırlar boş zamanında dönmediği için veya çekilmediği için demoraj gibi maddi kayıp yaşamasına neden olacak.

Ya kanun ya da genelge iptal edilmeli

Gümrük Müsteşarlığı yayınladığı bu genelge ile "Doğrudan temsilciler, yetkilendirilmiş gümrük müşavirleri, gümrük müşavirleri ile gümrük müşavir yardımcılarından, takvim yılı bası itibarıyla ( 01 Ocak) 65 yasını dolduranların, vücut ve akıl saglıgı yönünden gümrük islemlerinde dogrudan veya dolaylı temsilci olarak çalısmalarında sakınca bulunmadıgına iliskin, tam tesekküllü resmi saglık kurumlarından alacakları saglık kurulu raporunu, dogrudan temsilcilerin firma dosyalarının bulundugu gümrük idarelerine, yetkilendirilmis gümrük müsavirleri, gümrük müsavirleri ile gümrük müsavir yardımcılarının ise Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüğüne Mart ayı sonuna kadar ibraz etmeleri ve söz konusu saglık kurulu raporlarını her üç yılda bir yenilemeleri," istemekteydi. Genelgenin dayandığı 4458 sayılı Gümrük Kanunu 225-2'inci maddesi "(18/6/2009 tarih ve 5911 sayılı Kanun ile ikinci fıkranın sonuna aşağıdaki paragraf eklenmiştir.) Doğrudan veya dolaylı temsilcilerin bu Kanunda öngörülen faaliyetlerini yapmalarına engel hastalığının bulunmaması gerekir. Tereddüt edilmesi halinde, Müsteşarlık tarafından tam teşekküllü resmi sağlık kurumlarından sağlık raporu talep edilebilir" demektedir

Anayasamızda ise ;

"Madde 48 - Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir.  Devlet, özel teşebbüslerin milli ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.

Madde 49 - Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir" denilmekte. Kanunda "tereddüt halinde" denilirken genele ait olacak şekilde ve 3 yılda bir kez olacak şekilde bu belge istenilmekte.

Kanun mu Genelge mi hangisi daha üstündür. Elbette kanun. O halde bürokratik yolla 65 yaş üzeri müşavir ve yardımcıları ile doğrudan temsile sahip kişileri mali yükümlülük altına sokan Gümrük Müsteşarlığının 2010-11 sayılı Genelgesi'nde veya kanunda genelgeye uygun değişikliği yapılabilmesi gereklidir.

Tereddüt halinde'ye açıklama getirilmeli

Bu arada kanunda yer olan "Tereddüt halinde" nin de tanımlanması gereklidir. Tereddüt kimde neden niçin nasıl nerede ne zaman oluşacağı ve şartları belirtilebilmelidir. Tereddüt edenin de Ruhsal ve Bedensel sağlık raporu olması gerekli midir? Tereddüt etme şartları ve gözlenecek özellikler nelerdir? Ve kim tereddüt edecektir. Bu yetki kime ve hangi kanun ile verilecektir?  Bu konuların açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti'nde, Bir tapu müdürü 78 yaşındaki kişinin tapu devrini yapabilirken tüm gümrük müşavirleri ve yardımcıları ve doğrudan temsil edilenlerden kısaca tüm gümrüklerde iş takibi yapanların 65 yaşında olanlarından ruhsal ve bedeni sağlık durumlarına şüphe etmek doğrumudur? Doğru ise Çalışma Bakanlığı yetkililerinden bir talepte bulunmak gereklidir. Gümrük işlemlerini yapan kişilerin ağır ve tehlikeli işler sınıfına alınabilmesi gerekli midir? Galiba da gereklidir.

Kanundaki "tereddüt" denilen husus niye genele uygulanmıştır. Gümrük Müşavirliği hizmeti veren ve bu konuda çalışan bu meslek gurubuna bağlı ekmeğini kazanan kişileri rencide etmiştir. Gümrük müşaviri yardımcısı olarak 65 yaşına geldiğimde benimde almam gereken bir belge olacaktır. 65 yaşını görür müyüm bilemem ama kanuna ve bizlerin seçtiği TBMM'de bulunan ve bu kanunu kabul eden milletvekillerimizin iradelerine ve bizlere saygı duyulmalı diye düşünülmektedir.