'IŞİD sorunu çözüldüğünde bölgede önemli ortaklık imkanları çıkacak'

Çek Cumhuriyeti Sanayi ve Ticaret Bakanı Jan Mladek, NATO bünyesinde işbirliği içinde oldukları Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğine tam destek verdiklerini belirtti. Özellikle fabrika kurma konusunda çok iyi olan Çek Cumhuriyeti ile Türkiye’nin üçüncü ülkelerde önemli işbirliklerine imza atabileceğini belirten Jan Mladek, mevcut trendin sekteye uğramaması halinde iki ülke arasındaki ticaret hacminin 5 milyar dolarlık hedefe rahatlıkla ulaşabileceğini söyledi. Çek Cumhuriyeti’nin doğalgaz ve petrol ihtiyacının önemli bir kısmını Azerbaycan’dan aldığını ve bu hatların da Türkiye’den geçtiğini belirten Mladek, boru hatlarının yapımında da Çek şirketlerinin büyük projeler üstlenebileceğini bildirdi. Mladek, IŞİD başta olmak üzere terör sorununun çözülmesi halinde, bölgede önemli ortaklık imkanlarının da ortaya çıkacağını söyledi. Türkiye’nin büyüme ve yabancı sermayeye ilişkin iyileştirme çalışmaları takdirde izlediklerini ifade eden Mladek, Çek Cumhuriyeti de bu reformlara katılmak istiyor” dedi. 

Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Çek Cumhuriyeti Sanayi ve Ticaret Bakanı Jan Mladek, Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak ve Ankara Haber Müdürümüz Hüseyin Gökçe’nin sorularını cevaplandırdı. 

►Türkiye ziyaretinizde ne gibi izlenimler edindiniz?

Türk-Çek ticaret hacmi 3.5 milyar dolar seviyesinde. Olumlu bir trend izliyor. Bu konuda Büyükelçimize de büyük görev düşüyor. Bu trendi devam ettirmek zorunda. Türk dostlarımız, Türk şirketleri ile birlikte bu konuda başarılı olacağına inanıyorum. Değişik konularda temaslarımız oldu. Görüşmelerimizde temel konu olarak, Türkiye’nin transit bir ülke olduğu gündeme geldi. Özellikle ham petrol konusunda Türkiye önemli bir geçiş noktası teşkil ediyor. Bugün, Çek Cumhuriyeti’ndeki benzin istasyonlarında her litre benzin ve motorinin üçte biri Türkiye üzerinden Azerbaycan’dan gelmekte. Türkiye’nin doğalgaz transit ülke olması konusundaki önemli rolünü de büyük ilgiyle takip ediyoruz. Türk Akımı ve TANAP projesiyle bu gerçekleşecek. Bu projelere katkıda bulunmak isteyen Çek şirketlerinin de büyük ilgi göstereceğine inanıyorum. Bizler gaz tüketicileri olarak her zaman birden fazla boruya sahip olmak, alternatiflerin bulunmasının iyi olduğunu düşünüyoruz. Türk ve Çek şirketlerini ortak pazarlama işbirliği yapabileceği konuları da gündeme geldi. 

►Türk hükümetinden beklentileriniz hangi noktalarda? 

Yakalanan olağanüstü ivmenin devam etmesi, yapılan işlerin aynı hızla devam etmesi yönünde beklentilerimiz var. Bu arada Başbakan Yardımcısı Sayın Babacan’a da Pakistan’daki esir kızlarımızın kurtarılması konusunda teşekkür ettim. İlişkilerin insani boyutu da çok önemli. Türkiye’de NATO çerçevesinde müttefikiz, Çek Cumhuriyeti olarak Türkiye’nin AB katılım sürecini her zaman destekledik. Temaslarım sırasında, Türk işadamlarının daha fazla yatırım yapması yönündeki isteğimizi Türk bakanlara ilettim. Çek Cumhuriyeti Türk şirketleri için görünmez, radar dışı olduğu hissini edindik. Üçüncü pazarlarda işbirliği sözkonusu. Türkiye’ye ihracat çek şirketleri için dejavu hissi veriyor. Türkiye’ye, Balkanlara 19’uncu yüzyıldan itibaren ihracata başlamış. Ancak ihracatımız Türkiye ile son buluyor, daha doğuya gitmiyor. Bunun aşılması için görüşmeler yapıyoruz. 

►Bölgedeki siyasi karışıklıklar, bakış açınızı nasıl etkiliyor? 

Olayın siyasi boyutu çözümlendiğinde, yani IŞİD terör sorunu çözüldüğü ve Irak’ta istikrar sağlandığında, gerek Kuzey Irak gerekse İran’da bir çok işbirliği olanağı olacağını düşünüyorum. Her iki ülkenin şirketleri, işadamları, Azerbaycan ve Tataristan’da işbirliği olanakları olduğunu tespit etmiş. Türkiye’nin Afrika’daki atılımını takip ediyoruz. Biz Afrika’daki bağlantılarımızı koparttık. Libya gibi ülkelerde iş yapmak zor. Diğer konu da enerjide Türkiye’nin transit ülke olarak güçlenmesi. Ukrayna krizi gündemde, petrol ve doğalgazın Ukrayna üzerinden olması sorun teşkil ediyor. Ham petrolün üçte birini Azerbaycan’dan alıyoruz. Bu petrolün Çek Cumhuriyetine ulaşması için BTC hattından Çek Cumhuriyetine geçmesi gerekiyor. TANAP Türk akımı boru hatlarının inşaatını da takip ediyoruz. Çek şirketlerinin boru hatlarının inşasında büyük fırsatlar yakalayabilir.

"Trend bozulmazsa ticaret hacmimiz 5 milyar dolara çıkacak"

Oldukça gerçekçi bir rakam, ancak bu trend devam etmeli. Ancak aynı hız yakalanmazsa hedefe ulaşılamayabilir de. Her iki ülkenin iş kurumları ve hükümetleri arasında ticaretin ve ekonomik iş birliğinin gelişmesi için destek olduğunu rahatlıkla gözlemliyoruz. Çek Cumhuriyeti ve Türkiye geleneksel olarak ortak olmuştur. Yakın tarihte her iki ülkenin de ekonomisi çok anlamlı değişiklikler yaşadı. Bunun ticaretimizin çeşitlenmesi ve büyümesinde pozitif etkisi olmuştur. Bu pozitif trend bunu daha fazla geliştirmemizi gerekli kılıyor. Çek şirketlerinin Türkiye’nin sanayi ve diğer ürünlerinin kalitesine alışık olduğunu ve bunların ithalatının sürekli arttığını söyleyebilirim. Türk hükümetinin ekonomik büyüme ve yabancı yatırımcıların durumlarını iyileştirmeye yönelik girişimlerini büyük bir ilgi ve takdirle izliyoruz ve Çek Cumhuriyeti bu reformlara katılmak istiyor. Çek yatırımcıların Türk pazarındaki çıkarları için bu çok iyi bir fırsat. Çek sanayi şirketleri Türk ortaklarıyla daha fazla ilişkiye girmek istiyor. İki ülke arasındaki fırsatlar daha fazla dikkati hak ediyor. Çek Cumhuriyeti, özellikle enerji ve ulaştırma altyapısı açısından Türkiye ile iş birliğini daha da ilerletmek istiyor. 

►Sürekli işbirliğine vurgu yapıyorsunuz. Diğer ülkelerde örneğin Afrika’da neler yapılabilir Türk ve Çek şirketleri? Hangi sektörler ön plana çıkabilir? 

Bu geleneksel sanayi ürünlerimiz olabilir, eski ismiyle Çekoslovakya yeni Çek Cumhuriyeti geleneksel olarak fabrika inşalarını üstlenmiştir. Kimya, petrokimya, çimento, tuğla olabilir. Çeşitli elektrik santrallerinde tecrübeliyiz, son yıllarda çevre konularında atılım yaptık, su arıtma, atık giderme tesisleri, tarım ve gıda sanayine yönelik teçhizat ve ekipmanlar. Çek Cumhuriyeti tarım konusunda iddialı olmasa da teknoloji tarım sanayisi konusunda iddialıyız. Hayvancılık, süt teknolojisi, tohum konularında da iddialıyız. 

►Çek Cumhuriyeti Avrupa krizinden nasıl etkilendi? 

Aslında Çek Cumhuriyeti Avrupa’yı saran krizden endirekt olarak etkilendi. Bankacılık sektöründe ciddi kriz yaşanmadı. Ülkemizde ekonomimizin yani GSMH’nın üçte birini, sanayi teşkil ediyor. Abartılmış bir bankacılık sektörümüz yok. Ancak endirekt olarak etkilendik. İhracat yaptığımız batı Avrupa ülkelerinin çoğunda bankacılık sektöründeki spekülasyonlar yüzünden kriz daha etkili oldu.

Jan Mladek'in dikkat çektikleri

Ferit B. Parlak/ferit.parlak@dunya.com

Çok hızlı büyürken, ABD ve AB’de yaşanan krizlerden olumsuz etkilenen; Rusya Ukrayna krizinde ise Finlandiya ve Polonya ile en çok etkilenenler arasında başı çeken Çek Cumhuriyeti, her şeye rağmen büyümeye ve cari fazla vermeye devam ediyor. Çek Cumhuriyeti’nin Türkiye ile ekonomik ilişkilerinde de cari fazla ön plana çıkıyor. İki ülke arasında 2014 yılında gerçekleşen toplam 3.2 milyar dolarlık ticaret hacminin 2.4 milyar dolarını Çek Cumhuriyeti’nin Türkiye’ye olan ihracatı oluşturuyor. 30 bin dolarlık kişi başı gelire koşmasına rağmen bütçe açığı konusunda ciddi sıkıntılar çeken Çek Cumhuriyeti’nin Türkiye ile ilişkilerinin geleceğini Sanayi ve Ticaret Bakanı Jan Mladek ile konuştuk. Mladek’in, “Türkiye’nin büyüme ve yabancı yatırım hamlesini takdirle izliyor ve biz de katılmak istiyoruz” şeklindeki cümlesi ise Çek Cumhuriyeti’nin niyetini özetliyor