Tüketici alternatif krediyi finansman şirketinde buldu!

Talip AKTAŞ

Alarm seviyesine gelen cari açığın azaltılması ve tüketime dayalı büyümenin frenlenmesi amacıyla 2013 yılında alınan önlemlerin ardından, bankaların tüketici kredilerinde artış hızı yavaşlarken, tüketici finansman şirketlerinin kullandırdığı kredilerin sayı ve miktarında yaşanan hızlı artış dikkat çekiyor. 2015 yılında yeni açılan ihtiyaç kredisi sayısı 125 bin adet iken, bu sayı bu yılın sadece ilk yarısında bir milyonu aştı. Son üç yılda kredi hacmindeki büyüme ise yüzde 50’nin üzerinde gerçekleşti. Parasal hacim henüz düşük düzeyde bulunmakla birlikte, tüketici finansman şirketlerinin kredi piyasasındaki paylarının hızlı artması, Merkez Bankası’nın yayınladığı son Finansal İstikrar Raporu’nda da analiz edildi. “Hanehalkı Finansman Kaynağı Olarak Finansman Şirketleri” başlıklı makalede, “Son dönemde banka kredilerinin ılımlı büyüme kaydetmesi ve yeni finansman kuruluşlarının faaliyete başlamasıyla finansman şirketlerinin önemini n giderek arttığı”na vurgu yapıldı.

Makalede yer alan verilere göre, 2016 yılı Eylül ayı itibarıyla hanehalkının finansman şirketlerinden sağladığı tüketici kredileri, geçen yıla göre yüzde 29.4 artış göstererek 12.3 milyar liraya ulaştı. Böylece finansman şirketi kredilerinin, hanehalkı finansman kaynakları içindeki payı da yüzde 2.7’ye yükseldi. Tüketici finansman şirketlerinin kullandırdığı kredilerin toplamı 2013 yılında 8 milyar lira düzeyindeydi. Makalede şu tespit ve değerlendirmelere yer verildi:

Taksit sınırlaması avantaj sağladı

Sektörün büyüme potansiyelinin artmasında, 2013 yılında BDDK tarafından kredi kartı kullanımlarına getirilen taksit sınırlamalarının da payı bulunuyor. Finansman şirketlerinin geniş satış kanallarına erişim avantajı, tüketicilere geleneksel ihtiyaç kredilerine kıyasla daha kısa sürede, kolay ve yerinde finansman sağlama imkânı yaratıyor. Hanehalkı, özellikle teknolojik ürün ve dayanıklı tüketim malı alımlarında finansman şirketi kredilerine başvuruyor. Belirli bir mal alımı için kullanılan finansman şirketi ihtiyaç kredilerinin kişi başına ortalama tutarları ise, henüz banka ihtiyaç kredilerine göre oldukça düşük miktarda bulunuyor.

Taşıt kredisinde öne geçti

Finansman şirketlerinin, taşıt, konut ve dayanıklı tüketim malları ile hizmet sektörü kredileri gibi ihtiyaçlara yönelik kredi ürünleri, banka kredileri ile büyük benzerlik gösteriyor. Özellikle taksitli ticari ve bireysel otomobil alımlarında finansman şirketi kredilerine sıklıkla başvuruluyor. Nitekim, 2015 yılından itibaren finansman şirketleri tarafından sağlanan taşıt kredisi bakiye toplamı, banka taşıt kredisinin üzerinde gerçekleşti.

125 binden 1 milyona…

Yeni açılan finansman şirketi tüketici kredileri, adet ve miktar olarak incelendiğinde, hanehalkının 2016 yılı başından itibaren ihtiyaç kredisine konu alımlarında da finansman şirketlerine yönelmeye başladığı görülüyor. 2015 yılının tamamında finansman şirketlerince yeni açılan ihtiyaç kredi sayısı yaklaşık 125 bin adet iken, 2016 yılının sadece ilk yarısında bu sayı 1 milyonun üzerine çıktı.

Kredi sayısının yüzde 82’si…

Bu dönemde, ihtiyaç kredisi kullanımları finansman şirketlerince açılan toplam tüketici kredilerinin adet bazında yüzde 82’sini, tutar bazında ise yaklaşık yüzde 22’sini oluşturdu. Finansman şirketlerinin iş modelinin banka ihtiyaç kredisi iş modelinden oldukça farklı olması, kredisi kullanımında finansman şirketlerinin ön plana çıkmasında etkili oluyor.

Büyümeye yüzde 27 katkı sağladı

Finansman şirketlerince açılan ihtiyaç kredilerinin toplam bakiyesi bankaların toplam ihtiyaç kredisi bakiyesine oranla oldukça düşük düzeyde bulunuyor. Buna rağmen, ilgili şirketlerce açılan krediler toplam (banka ve finansman şirketlerince açılan) ihtiyaç kredilerinde son bir yılda kaydedilen büyüme rakamına önemli katkı sağladı. Örneğin, 2016 yılı Ekim ayında geçtiğimiz yıl aynı döneme göre yüzde 4.5 büyüme kaydeden toplam ihtiyaç kredisine finansman şirketi kredilerinin katkısı yaklaşık 1.2 yüzde puan oldu.

Makalede, finansman şirketlerinin, finansal sektörün derinleşmesini ve risk çeşitlendirmesini artırarak finansal istikrara katkıda bulunması ve kredi piyasasında rekabet kanalıyla finansal sistemin operasyonel verimliliğini artırmasının beklendiği görüşüne de yer verildi. Finansman şirketlerinin risk çerçevesini çizmek üzere düzenleyici otoriteler tarafından adımlar atıldığı da ifade edilen analizde, “Yapılan düzenlemelerle birlikte, ilgili kuruluşların etkin biçimde faaliyetine devam edebileceği ve finansal derinleşmeye olumlu etkilerinin olacağı değerlendirilmektedir” denildi.