Petrol düşüyor, dünya kazanıyor

EVRİM KÜÇÜK

Petrol fiyatları haziran ortasından bu yana 30 dolardan fazla değer kaybetti. Küresel ekonomik görünümdeki bozulma, durgun talep, ABD’de kaya petrolü üretimindeki artış ve OPEC’in Libya’da üretimin yeniden başlaması nedeniyle piyasada oluşan bolluğu azaltmak için üretimi düşürmekten kaçınacağı spekülasyonuyla Brent petrolündeki düşüş yüzde 28’e ulaştı. Petrol fiyatlarındaki düşüşün küresel ekonomiye 1.1 trilyon dolarlık katkı yapacağı hesaplanıyor. Özellikle enerji ithalatı yapan ve cari açığı büyük ülkelerin ucuz fiyatlardan kazçanç sağlaması bekleniyor. OPEC ülkeleri ise kaybeden tarafta yer alacak. 

Varil fiyatı 80 dolara dayandı 

Avrupa’da ekonomik görümünün kötüleşmesiyle iyice baskı altına giren petrol fiyatları dün sert düşüşünü sürdürdü. Kasım vadeli Brent petrolünün varili 82.72 dolarla Kasım 2010’dan bu yana en düşük seviyeye geldi. Amerikan ham petrolünün varili de (WTI) 80.77 dolardan satıldı. Brent haziran ortasında 115 dolardan işlem görüyordu. 

Petrol fiyatlarının geldiği seviyenin küresel ekonomiye büyük bir katkı sağlayacağı hesaplanıyor. Amerikan finans kuruluşu Citigroup’un tahminlerine göre, petrol fiyatlarının son üç yılki ortalamasının yüzde 20 altına inmesiyle şu anki üretim seviyesi baz alındığında günlük tasarruf 1.8 milyar dolar. Petrol fiyatlarındaki düşüşün diğer emtia fiyatlarının düşmesine yardımcı olmasının tüketici ve şirketlere daha fazla harcama yapma alanı sağlayarak büyümeyi destekleyeceği ve böylelikle yıllık tasarrufun 1.1 trilyon dolara ulaşacağı hesaplanıyor. 

ABD, Çin, AB kazanan tarafta 

Citibank analisti Ed Morse’a göre tüm emtia ürünleri, derecesi farlılık gösterse de, enerji yoğun ve bu da, petrolün değer kaybetmesine paralel olarak doğalgaz, bakır, çelik ve tarım ürünleri fiyatlarının gerileyebileceği anlamına geliyor. Düşük fiyatlar, petrol ithal eden ülkelerin milyarlarca dolar tasarruf etmesini sağlayacak. Fiyatlardaki düşüş petrol ihracatçısı ülkelerin gelirlerine darbe vururken, petrol ithal eden ülkelerin cari açıklarının azalmasına yardımcı olacak. Dünyanın en çok petrol ithal eden ülkeleri ABD ve Çin, petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesi halinde 100 milyar dolara yakın tasarruf edebilirler. Geçtiğimiz yıl 3.6 milyar varil petrol ithalatı yapan ABD, bu ithalata 391 milyar dolar harcadı. Bir varil petrolün fiyatı ortalama 90.6 dolar seviyesinde seyrederse, ABD’nin petrol ithalat faturası 326 milyar dolara düşebilir. Çin ise İthal ettiği 1.9 milyar varil petrole ödediği faturadan 35 milyar dolar tasarruf edebilir. Düşük fiyatlar Avrupa Birliği içinde de iyi haber. Reuters araştırmasına göre, AB’nin 2013’te petrol, doğalgaz ve kömür gibi enerji faturası 500 milyar dolardı. Bu rakamın yüzde 75’i petrol alımına gitti. Fiyatların ayarlanması ve talebin zayıfl aması ile bu yıl faturanın 25 milyar dolar ucuzlayarak 485 milyar dolara inebileceği belirtiliyor. Petrol fiyatları gelecek yıl ortalama 90 dolar olursa toplam enerji faturasının 425 milyar dolara ineceği hesaplanıyor. 

OPEC ülkelerinin zararı 200 milyar $ 

Peki fiyatlardaki düşüşte kaybeden kim olacak? Petrol fiyatlarının 80 dolara inmesi halinde OPEC ülkelerini yıllık 1 trilyon dolarlık gelirlerinde 200 milyar dolarlık bir delik açılacak. Ayrıca Körfez’deki petrol üreticilerinin bütçelerini dengeleyebilmek için petrol fiyatlarının bulunması gereken seviye farlılıklar gösteriyor. Fitch’e göre Suudi Arabistan için bu seviye varil başına 94 dolar. Bahreyn için 127 ve Umman için 103 dolar. ‘Fiscal breakeven’ olarak tanımlanan bu rakam Katar için 72 dolarken, BAE için 71 ve Kuveyt için 52 dolar. Yani petrol fiyatlarının geldiği seviyelerde bu ülkelerin cari fazlalarının zayıfl amasını bekliyor. Bu durumun söz konusu ülkelerin bankacılık sistemine de olumusuz yansıyabileceği ifade ediliyor. Diğer yandan suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt gibi OPEC’in güçlü ülkelerinin toplam 815 milyar dolara ulaşan döviz rezervi uzmanlara göre, gerektiği takdirde yıllarca cari açıklarını finanse edebilmelerini sağlayacak. Venezuela, İran ve Nijerya gibi zayıf OPEC ülkelerinin toplam rezervi ise 200 milyar doların altında. Ekonomisi enerji ihracatına dayalı Rusya için de düşük fiyatlar ciddi bir sıkıntı olabilir. Rusya bütçesini 100 dolar/varili baz alarak hazırlamıştı. Ancak uzmanlara göre şu an Rus ekonomisi tehlike altında değil. Çünkü bu yıl 30 mlyar dolarlık bir bütçe fazlası var. Ayrıca Rus Rezerv Fonu ve Ulusal Refah Fonu’nda yaklaşık 200 milyar dolar birikmiş durumda. Rusya varil başına 80 – 90 dolarlık fiyatla baş edebilecek durumda.