Özel bankalar KOBİ'lere verdikleri krediyi kıstı

Naki BAKIR

ANKARA - Özel mevduat bankaları ile katılım bankalarının küçük ve orta boy işletmelere (KOBİ) kullandırdığı kredilerin hacminde küçülme yaşanıyor.

BDDK verilerine göre bankacılık sektörünün toplam KOBİ kredilerinin hacmi yılın ilk dört ayında yüzde 1.6 oranında net 2 milyar 652 milyon liralık artışla 164 milyar 761 milyon liraya ulaştı.

Bankacılık sektöründeki ağırlığı paralelinde KOBİ kredilerinde de en büyük payı elinde bulunduran özel mevduat bankalarının söz konusu kredi hacmi ocak-nisan döneminde yüzde 1.6 oranında net 1 miyar 403 milyon lira daralarak 86 milyar 5 milyon liraya geriledi.

Buna karşılık üç kamu mevduat bankasının KOBİ'lere açtığı kredilerin hacmi aynı dönemde yüzde 7.3 oranında net 2 milyar 675 milyon lira artarak 39 milyar 321 milyon liraya yükseldi. Yabancı mevduat bankalarının KOBİ kredisi hacmi de yüzde 7.3 oranında 1 milyar 462 milyon liralık net artışla, nisan sonu itibariyle 21 milyar 439 milyon lira düzeyine ulaştı. Böylece mevduat bankalarının toplam KOBİ kredisi hacmi dört ayda yüzde 1.9 oranında net 2 milyar 735 milyon lira büyüyerek 146 milyar 766 milyon lira oldu.

Bu arada faiz yerine kar payı esası ile çalışan ve İslami banka olarak adlandırılan katılım bankalarının KOBİ kredilerinin hacmi de aynı dönemde yüzde 1 oranında 161 milyon lira küçülerek 15 milyar 310 milyon liraya geriledi. Kalkınma ve yatırım bankalarının KOBİ niteliğindeki işletmelere açtığı kredilerin toplam hacmi ise dört ayda yüzde 3 oranında 78 milyon liralık bir net artışla 2 milyar 685 milyon lira oldu.

KOBİ kredileri hız kesti

Ekonomide soğuma ve genel kredilerdeki yavaşlama paralelinde KOBİ kredilerinin de son aylarda hız kestiği gözleniyor. Buna karşılık KOBİ'lerin takipteki kredilerinde ise büyüme yaşandığı dikkati çekiyor.

KOBİ kredi hacmi, 80 milyar lira dolayına indiği kriz yılı 2009'un ekim ayından 2011 sonuna kadar olan dönemde kesintisiz büyüyerek 162 milyar lirayı aşmıştı.

Bu yıl ocak ayında düşüş yaşanan söz konusu kredilerde, izleyen dönemdeki artışlar da düşük kaldı. Bu yılın ilk dört ayında KOBİ kredi hacminde yüzde 1.6 oranında net 2.7 milyar lira olarak gerçekleşen büyüme, geçen yılın aynı dönemindekinin çok altında gerçekleşti. Geçen yılın ilk dört aylık döneminde KOBİ kredileri, yüzde 8.6 oranında 10.7 milyar liralık net artış göstermişti.

Batık kredi hacmi büyüyor

Buna karşılık KOBİ'lerin takipteki kredi borçlarının eylülden bu yana büyüme sürecinde olduğu gözleniyor. Kriz yılı 2009'da hızla büyüyerek 7 milyar liraya yaklaşan batık KOBİ kredileri, krizden çıkışla birlikte Ocak 2010'da başlayan kesintisiz küçülme sürecinde Eylül 2011 itibariyle 4 milyar 920 milyon liraya; batık kredi oranı da yüzde 8.3'ten yüzde 3.1'e kadar inmişti.

Takipteki KOBİ kredilerinin ekim ayında 5 milyar 17 milyon liraya çıkan hacmi, kesintisiz büyüme ile bu yıl şubatta 5 milyar 378 milyon liraya, oranı da yüzde 3.3'e yükseldi. Mart ayında 5 milyar 365 milyon liraya inen Batık kredi miktarı, nisanda yeniden büyüyerek 5 milyar 506 milyon liraya çıktı.

Bankacılık sektörünün toplam batık kredilerinin yaklaşık üçte birini KOBİ'lerin geri ödeyemediği tutar oluşturuyor. Kullanıcı sayısına göre ise batık kredi sorunuyla uğraşan firmaların büyük bölümünün KOBİ olduğu görülüyor.

Kredide orta, batıkta mikro işletmeler

KOBİ kredilerinde en büyük payı orta büyüklükteki işletmeler alırken, batık kredilerin ise büyük bölümünün mikro işletmelere ait bulunuyor. Nisan sonu itibariyle toplam KOBİ kredilerinin yüzde 38.7 oranında 63 milyar 803 milyon liralık bölümünü sayıları 117 bin 215 olan orta büyüklükteki işletme, yüzde 34.2 oranındaki 56 milyar 363 milyonunu 1 milyon 251 bin 937 mikro işletme ve yüzde 27.1 oranında 44 miyar 595 milyonunu ise 259 bin 591 küçük işletmenin borcu oluşturuyor.

Aynı tarih itibariyle takipteki KOBİ kredilerinin yüzde 42.9 oranındaki 2 milyar 362 milyon liralık bölümü mikro, yüzde 31.3 oranındaki 1 milyar 726 milyonu orta, yüzde 25.7 oranındaki 1 milyar 418 milyon lirası küçük işletmelere ait... Nisan sonu itibariyle 127 bin 320'si mikro, 22 bin 926'sı küçük ve 5 bin 850'si orta boy olmak üzere toplam 156 bin 96 işletme, zamanında ödeyemediği kredi borcu nedeniyle banka takibinde bulunuyor.