Faiz artırımı için zemin hazırlaması bekleniyor

JACKSON HOLE / AMERİKA -  ABD'de dünya merkez bankaları yetkililerinin katıldığı toplantının ardından Fed'in ülke ekonomisindeki toparlanmayı gelecek aydan itibaren daha açık biçimde ifade etmesi ve neredeyse 10 yıldır yapılacak ilk faiz artırımı için zemin hazırlaması bekleniyor.

ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bazı yöneticileri ve yakın danışmanlarının verdiği bilgilere göre ekonominin sergilediği direnç ve faizleri çok uzun süre çok düşük düzeylerde tutmanın getirdiği tehlikelerin yarattığı endişeler, Fed içinde para politikasına dair yönlendirme metninin yeniden şekillendirilmesi konusunda yoğun bir tartışma başlattı.               

Fed yetkililerinin faiz beklentilerini sınırlamak için kullandıkları temel ifadeleri kullanmayı 16-17 Eylül'de yapacakları toplantıda bırakıp bırakmayacakları kesin değil. Ancak bu tarihte değişiklik olmaması halinde bu değişikliğin Ekim ayında yapılması güçlü bir ihtimal gibi görünüyor.               

Para politikasında sıkılaştırma ve gevşeme yanlıları arasında orta bir duruş sergileyen Atlanta Fed Başkanı Dennis Lockhart, Reuters ile söyleşisinde "Kullanılan dilde bazı değişiklikler yapılması gündemde. Bundan sonraki toplantılarda da gündemde olması beklenir" dedi. Bazı Fed yetkilileri ifadelerin hemen değiştirilmesi görüşünde olsalar da Lockhart Eylül ayının "erken" olduğunu ifade ediyor.

Fed'in para politikasını değerlendirdiği toplantıların ardından yayımlanan yazılı açıklamayı hazırlamak her zaman zor bir süreç oluyor. Dünyanın en güçlü merkez bankasının planlarını yatırımcılara yanlış şekilde iletmesi dünya finans piyasalarında şok yaratabileceği gibi, en kötü ihtimalle destek olmaya çalıştığı ekonomik toparlanmayı da sekteye uğratabilir.               

Tartışılan konu, beş aydır para politikası değerlendirme metninde yer alan ve varlık alım programının Ekim ayında sona ermesinin ardından gösterge faizlerin "belirgin bir süre" sıfıra yakın seviyelerde seyredeceğine dair ifade.               

Bazı Fed üyelerinin karşı çıktığı diğer bir ifade ise bir aydır kullanılan ve istihdam piyasasında "belirgin" atıl kapasitenin olduğunda dair değerlendirme. Söz konusu ifade istihdamda güçlü bir artış ve işsizlik oranında düşüşün devam etmesi halinde bile para politikasının hemen sıkılaştırılmayacağı izlenimini veriyor.               

"Fed, basit ve verilere dayalı yönlendirme yapmalı"

Jackson Hole konferansı sırasında Reuters ile konuşan Philadelphia Fed Başkanı Charles Plosser, "Bana göre bu dil, bizi pek de hoş olmayan bir konuma hapsediyor" dedi. Plosser, Fed'in Temmuz ayı sonundaki toplantısında "belirgin bir süre" ifadesine karşı çıkmıştı. Plosser, para politikasının sıkılaştırılması yanlısı diğer üyeler gibi Fed'in zaman aralığı ya da tarih vermekten kaçınan "son derece basit ve verilere dayalı" bir yönlendirme yapması gerektiğini düşünüyor.                             

Küresel ekonomik büyüme temkinli gözlerle izleniyor        

Piyasaların verebileceği öngörülemez tepkiler bir yana, Fed Başkanı Janet Yellen'in ABD ekonomisinin kaydettiği toparlanmayı tersine çevirebilecek, pek de uyumlu olmayan bir küresel ekonomiyle  karşı karşıya kalacağı söylenebilir.               

Jackson Hole toplantılarına katılan İngiltere, Avrupa ve Japonya merkez bankalarının yetkilileri ekonomilerinin beklenenden daha yavaş toparlandığını anlattılar. Hatta Avrupa örneğinde ekonominin küçülme tehlikesi ile karşı karşıya olduğu belirtildi.               

Yellen, enflasyon tehlikesinden daha kötü bir durum olarak gördüğü, sonradan geri almak zorunda kalacağı faiz artışlarına gitmek istemiyor. Bu durum, metinde yapılacak ifade değişikliklerinden, faiz artışlarının  şu anda öngörülenden daha önce ve hızlı yapılacağı gibi bir anlam çıkmayacağına işaret ediyor.               

Şu anda hem Fed'in üst düzey yetkilileri hem de yatırımcılar faizlerin gelecek yılın ortasına kadar mevcut düşük seviyelerde kalacağını öngörüyorlar. Fakat söylemde  yapılacak değişiklikler altı yıldır sıfıra yakın seyreden faiz defterini Fed'in artık kapatmayı planladığı hassas sürecin başladığını gösterecek.               

Fed'in bir noktada ekonomideki atıl kapasiteyi tarif etmek için kullandığı temel ifadelerden vazgeçerek piyasaları daha "normal" bir para politikasına hazırlaması gerekiyor.               

Yellen Cuma günü diğer merkez bankası yetkililerine hitaben yaptığı konuşmada, ekonomik koşulların beklenenden daha hızlı sıkılaşabileceğine dair görüşlere ağırlık verdi. Para politikasının sıkılaştırılması yanlısı Fed yetkililerinin giderek seslerini yükselttikleri de göz önüne alındığında, bu ifadeler değişimin başlamak üzere olduğuna işaret ediyor.               

"Yellen'in konumu da değişiyor"

Şu anda Princeton Üniversitesi'nde öğretim görevlisi olan eski Fed başkan yardımcılarından Alan Blinder, "Gelen veriler, bazı istisnalar hariç, herkesi biraz daha sıkılaştırma yanlısı bir duruş almaya yönlendiriyor... Herkesin konumu değişiyor, orta nokta değişiyor, dolayısıyla Yellen'in konumu da değişiyor" dedi.               

Fed'in Temmuz sonu toplantısının tutanakları bazı yetkililerin, istihdam piyasasındaki atıl durum ve faiz artırımlarının zamanlaması dahil olmak üzere kullanılan ifadelere katılmadığını gösteriyordu. Bu sesler bundan sonra giderek güçlenecek.               

Yellen Cuma günkü konuşmasında kullanılan ifadelerin kısa süre içinde değişebileceğinin de sinyalini verdi. Yellen, "Ekonomi giderek hedeflerimize yaklaşırken Fed Açık Piyasa Kurulu da doğal olarak atıl kapasitenin durumu hakkındaki sorulara... ve böylece (ekonomiye sağladığımız) olağanüstü desteğin hangi koşullarda geri çekileceği sorusuna daha fazla ağırlık veriyor" dedi.