Teşvikte en hızlı artış 6. bölgede

Naki BAKIR

Yılın ilk sekiz ayında teşvik belgesine bağlanan yatırım projelerinin tutarı geçen yıla göre yüzde 70 artışla 50 milyar lirayı aştı. Yatırımlarda aslan payını en gelişmiş 8 ilin yer aldığı 1. Bölge almaya devam ederken, en yoksul 15 ili kapsayan ve "yeni teşvik sisteminin yıldızı" olarak nitelenen 6'ncı bölgede de adeta yatırım patlaması yaşandı.

DÜNYA'nın Ekonomi Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemeye göre ocak-ağustos döneminde ülke genelinde gerçekleştirilecek yatırım projeleri için 3 bin 370 yatırım teşvik belgesi alındı. Bu belgeler kapsamında gerçekleştirilecek toplam yatırım tutarı 50.6 milyar lira olarak belirlendi. Bu yatırımlarla toplam 121 bin 235 kişilik istihdam yaratılacağı bildirildi. Geçen yılın aynı dönemine göre teşvik belgesi sayısı yüzde 25.3, yatırım tutarı yüzde 70, öngörülen istihdam da yüzde 44.8 artış oldu.

Hızlı artışta baz etkisi önemli rol oynadı

Ancak teşvikli yatırımlardaki bu hızlı artışta, geçen yılın baz etkisi de önemli rol oynadı. Uzun süreyle beklenen yeni teşvik sistemi geçen yıl 19 Haziran itibariyle yürürlüğe girmiş, yılın başından bu tarihe kadar olan dönemde, yeni teşviklerden yararlanmak için bekletilen başvurular nedeniyle belge sayısı ve yatırım tutarında önceki yıla göre sert bir düşüş yaşanmıştı. 

1. Bölge yatırım tutarında önde

Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kocaeli ve Muğla'dan oluşan en gelişmiş 8 ili kapsayan 1. Bölge, ilk sekiz aydaki teşvik belgesi sayısında 1.214 adet, yatırım tutarında 18.3 milyar lira ve öngörülen istihdamda 46 ben 99 kişi ile en büyük payı aldı. 1. Bölge'nin teşvik belgesi sayısındaki payı yüzde 36, yatırım tutarındaki payı yüzde 36.1, istihdamdaki payı da yüzde 38 olarak gerçekleşti. Buna göre teşvik belgesine bağlanan her 100 liralık yatırımın 36 liradan fazlası yine en gelişmiş sekiz ile yönelik bulunuyor. 

Teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarında en hızlı artış ise 6. Bölge'de yaşandı. En yoksul 15 ili kapsayan ve geçen yıl haziran ayında yürürlüğe giren yeni teşvik sisteminin "yıldızı" olacağı öngörülen 6. Bölge'ye yönelik cazip teşvikler bunda etkili oldu. Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak ve Van illerini kapsayan bölgenin geçen yıl ilk sekiz ayda 1.8 milyar lira olan yatırım tutarı bu yıl aynı dönemde yüzde 215.6 artışla 5.7 milyar liraya ulaştı. Buna göre bu bölgede yatırımlar geçen yıla göre üçe katlandı. 6. Bölge'ye yönelik teşvik belgesi sayısı yüzde 52.6 artışla 415 adede ulaştı. Geçen yıl aynı dönemde bu bölge için 272 teşvik belgesi alınmıştı. Teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda öngörülen istihdam da 6. Bölge'de yüzde 60.4 artışla 18 bin 68 kişi olarak gerçekleşti. 6. Bölge teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarının yanı sıra bu yatırımlarla öngörülen istihdamın da en hızlı artığı bölge oldu. 

Bölgeler arası uçurum hala çok derin

En gelişmiş 1. Bölge sekiz ayda teşvikli yatırımların yüzde 36.1'i ile aslan payını almaya devam ederken, en yoksul 6. Bölge'nin payı çarpıcı bir artışla yüzde 6.1'den yüzde 11.2'ye çıktı. Buna göre toplam teşvikli yatırımlardan alınan payda en gelişmiş ve en geri kalmış bölgeler arasındaki makas 27 puandan 25 puana geriledi.