Yumurtacıların umudu 'hacılar’

İmam GÜNEŞ 

İSTANBUL - Yumurta ihracatında en büyük pazar Irak kapandı. İçeride sıcaklar, ramazan ve okulların kapanması tüketimi düşürdü. Bu gelişmelerin etkisiyle yumurta fiyatları dibe vurdu. Maliyeti 20 – 21 kuruş olan yumurta fiyatları 15-16 kuruş bandına indi. Yumurtayı stoklama, fiyatların toparlamasını bekleme imkanı yok. 5-6 kuruş zararına satış yapılıyor. 2014’te 404 milyon dolarla dünyanın 3. büyük yumurta ihracatçısı olan Türkiye’nin ihracatı 2015’te 275 milyon dolara düştü. Türkiye’nin, başta Irak olmak üzere 2014 ihracatındaki önemli ülkelerde geçen yıl ciddi kayıplar yaşandı. Yumurta üreticileri, sadece Katar ve Suudi Arabistan’da ihracat rakamlarını artırabildiler. Afyon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hüsnü Serteser, “Yumurta üreticilerimiz büyük sıkıntı yaşıyorlar” dedi. Irak pazarına İran üzerinden giriş deneniyor. Bu da taşıma maliyetini yükseliyor. Üç bakanlıkla ayrı ayrı görüşme yaptıklarını belirten YUMBİR Başkanı Hasan Konya, taşıma desteği istediklerini söyledi. 

Irak pazarı tıkandı 

Yumurta ihracatı ağırlıklı olarak Irak’a yapılıyordu. Bu pazarda sorunlar yaşanıyor. Yumurta ihracatçısı yeni pazarlar peşinde. Irak pazarının yerine geçecek bir kapı gözükmüyor ancak yine de bazı ülkeler konusunda umut var. Bunların başında Suudi Arabistan bulunuyor. Hac döneminde bu ülkede tüketim artıyor. Yumurta üreticileri yaklaşan hac dönemini değerlendirmek istiyor. 

Irak’a yapılan ihracatla ilgili olarak, Bağdat tarafında sıkıntılar yaşandığını söyleyen Yumurtacılar Birliği (YUMBİR) Başkanı Hasan Konya, Irak Merkezi Hükümeti’nin Türkiye’ye Kuzey Irak tarafından geçiş için izin vermediğini söyledi. İran üzerinden geçiş sağladıklarını ancak ülke siyasetiyle ilgili ciddi sorunlar olduğunu belirten Konya, konuyu Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve Gümrük Bakanlığı’na da ilettiklerini söyledi. Konya, “İhracat için destek istiyoruz. Özellikle lojistik için. Taşıma için ihracata kolaylık sağlanabilir. Bu konuda teşvik verilebilir” dedi. 

‘Yüzde 8’lik KDV üreticiyi zarara uğratıyor’ 

Yumurta fiyatlarının 15-16 kuruş bandında olduğunu ifade eden Konya, “Maliyeti 20-21 kuruş civarında. 5-6 kuruş zararına satıyoruz. Yemde yüzde 8, gübrede yüzde 18 olan KDV oranı yılbaşında yüzde 1’e indirildi. Üretici için çok önemli bir gelişme. Ama yem ve gübreler alınırken yüzde 1 KDV ödeniyor, satışta ise yüzde 8 KDV var. Onun da yüzde 1’e indirilmesi gerekir” dedi. 

Düşen fiyata rağmen satışların da düştüğünü söyleyen Konya, “İç pazardaki tüketim devam ediyor. Ramazan ayının gelmesi, sıcaklar, ihracat pazarlarındaki siyasi sıkıntılar satışları azalttı. İnsanlar özellikle sebze-meyve ve soğuk içeceklere yöneldi. Yumurta çoğunlukla sahurda tüketiliyor.. Bununla beraber; turizmden kaynaklı sıkıntılar, okulların tatil olması da etkiliyor” dedi. 

‘Hammadde maliyeti dolar bazında yüzde 30 arttı’ 

Irak’a ihracatta Bağdat ağırlıklı çalıştıklarını kaydeden Kayseri Tavukçuluk Sanayi (KAYTAŞ) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ahmet Behiç Salt de yem vb. hammadde maliyetlerinin dolar bazında yüzde 30 arttığını söyledi. Azerbaycan’a az da olsa ihracat yaptıklarını vurgulayan Salt, Azerbaycan’da yumurtlama sorunları olduğunu, yumurtlamanın gerçekleşmesi halinde alımların duracağını kaydetti. Suudi Arabistan’ın hac döneminde yurt dışından alım yaptığına dikkat çeken Salt, “Suudi Arabistan’a girmek istiyoruz. Burası için bazı çalışmalar yapıyoruz”dedi.

Dünya 3'üncüsüyüz

Türkiye’de geçen yıl toplamda 17 milyar 206 milyon adet yumurta üretimi yapıldı. Yine geçen yıl 23 kuruş olan yumurta fiyatları, marketlerde 40 kuruşa kadar çıktı. Yumurta ihracatının üretim içindeki payı yaklaşık yüzde 20. Verilere göre Türkiye, 2014 rakamlarıyla Hollanda ve ABD’den sonra ihracatta 3. sırada. Ancak en büyük 50 yumurta üreticisi arasında Türk fi rması bulunmuyor. Bu da üretimin görece küçük işletmeler tarafından yapıldığını gösteriyor. İhracat 2014’te 404 milyon dolardı. Bunun 325 milyon doları Irak’a ihracattı. 2015’te toplam ihracat 275 milyon dolara geriledi. Türkiye, Suriye, Azerbaycan, İsrail, Özbekistan, Gürcistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelere de ihracat yapıyor.