Yerli yatırımcı iştahlı gidiyor yabancı durdu

İbrahim EKİNCİ 

Politik gerginlikler, Güneydoğu’da çatışmalar yerli yatırımcıyı korkutmadı. Yatırım teşvik verilerine göre bu yılın ilk 4 ayında yerlilerin teşvik belgesi alınan yatırımlarının tutarı, geçen yıl ilk 4 ayın yüzde 164 üzerinde oldu. Ancak teşvike bağlanan yabancı yatırımda büyük düşüş var. 2016’nın ilk 4 ayında teşvik belgesine bağlanan yabancı yatırım projelerinin tutarı 1 milyar 630 milyon lirada kaldı. Bu rakam, 2013’ün 4’te 1’i, 2014’ün 3’te 1’inden daha az, 2015 yabancı yatırımının 3’te 1’ine yakın bir düzeyi ifade ediyor. Yabancı sermayeli yatırımlarda, ilk 4 aylar itibarıyla son 4 yıl rakamları karşılaştırıldığında yüzde 275 artış sağlanan 2013’ten sonra tempolu bir düşüş dikkat çekiyor.

Politik gerginlikler, Güneydoğu’da yaşanan çatışmalar, terör olayları yerli yatırımcıyı korkutmadı. Bu yılın ilk 4 ayında yerli girişimcilerin teşvik belgeli yatırımlarının tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 164 arttı. Ancak teşvike bağlanan yabancı yatırımda büyük düşüş gözlendi. 2016’nın ilk 4 ayında teşvik belgesine bağlanan yabancı yatırım projelerinin tutarı 1 milyar 630 milyon lirada kaldı. 2013’ün 4’te 1’i, 2014’ün 3’te 1’inden daha az olan bu tutar, 2015’teki yabancı yatırımının ise 3’te 1’ine yakın bir düzeyi ifade ediyor. Ekonomi Bakanlığı’nın açıkladığı teşvik verileri yatırım eğilimleri bakımından önemli bir sinyal niteliğinde. Veriler, yatırımcının iştahında artış olup olmadığını, hangi sektörlere yöneldiği konusunda önemli ipuçları veriyor. 2016 yılının ilk 4 ayına ait veriler önceki 3 yılın aynı dönemleriyle karşılaştırıldığında, dikkat çekici değişiklikler ortaya koyuyor. Rakamlar özetle yerli girişimcide yatırım iştahının arttığını, yabancıda ise büyük düşüş olduğunu gösteriyor. Yerli yatırımcıların belgeye bağlanan yatırımlarının tutarı 2015’in ilk 4 ayında 15 milyar 325 milyon lira olarak kayda geçmişti. Bu yıl ise aynı dönemde tutar 25 milyarı aşarak yüksek yatırım yılı olarak dikkat çeken 2013 düzeyine yaklaştı. 2014’ün ilk 4 ay rakamının da yaklaşık 8 milyar lira üzerinde gerçekleşti. Rakamlara bakıldığında, siyasi ortamdaki gerginliklerin yerli yatırımcıyı vazgeçirmediği, projeleri erteletmediği görülüyor. 2013 ve izleyen 3 yıl teşvik verileri trend olarak yerli yatırımlarda toparlanma olduğunu ortaya koyuyor. Yatırımcının iştahı 2014 ve 2015’ten çok daha iyi. Bu yıl ilk 4 ayda teşvik belgesine bağlanan yerli yatırımlarda ulaşılan 25 milyar 156 milyon liralık düzey, 2015’te 23.2 milyar liralık TANAP Projesi istisna sayılarak dışarıda tutulduğunda, geçen yılın ilk 4 ayından yüzde 164 daha fazla bir tutarı ifade ediyor. 2014 yılı ile kıyaslama da 2015’e benzer bir sonuç veriyor. 2014 yılındaki yerli sermaye yatırımlarının toplamı 17 milyar 718 milyon lira düzeyindeydi. 2013 yılı ilk 4 ayı rakamı 25 milyar 753 milyon lira. Bu tutar da 2016’dan yaklaşık 500 milyon lira kadar yüksek. Bu rakamlara göre 2016 yılında yatırımcı iştahı 2013 gibi yüksek yatırımlar gerçekleştiği yıl düzeyini yakalamış görünüyor. 

2013’ün 4’te 1’ine geriledi 

Diğer yandan yabancı sermayeli yatırımlarda ise işler kötü gidiyor. Son 4 yılın ilk dört ayları karşılaştırıldığında tempolu bir düşüş dikkat çekiyor. Bu yılın ocak ayında 62 milyon lira gibi, oldukça düşük miktarda yabancı sermaye yatırımı için teşvik alındı. Bu tutar son 10 yılın en düşük ocak ayı rakamı. Şubat ayında yabancı yatırımı 1 milyar düzeyinde gerçekleşmekle birlikte mart ve nisan aylarında, sırasıyla 170 ve 369 milyon lira gibi düşük düzeyde gerçekleşti. 

2013 yılının ilk 4 ayında teşvik belgesine bağlanan yabancı yatırım toplamı 6 milyar 337 milyon lira düzeyindeydi. 2014’te 5.5 milyar liraya geriledi. 2015 yılında 1.2 milyarlık düşüşle 4 milyar 276 milyon liraya indi. Ancak asıl büyük gerileme bu yıl yaşandı. 2016’nın ilk 4 ayında teşvik belgesine bağlanan yabancı yatırım projelerinin tutarı 1 milyar 630 milyon lirada kaldı. Bu rakam, 2013’ün 4’te 1’i, 2014’ün 3’te 1’inden daha az, 2015 yabancı yatırımının ise 3’te 1’ine yakın bir düzeyi ifade ediyor. 

Toplamda düşüş daha fazla 

Yerli yatırımcıların iştahında artış gözlense de yabancılarda azalma yaşandığı için ilk 4 ay itibariyle teşvik belgesine bağlanan yatırımların toplamında tablo biraz değişiyor. 2013 yılındaki toplam teşvikli yatırım projelerinin tutarı 32 milyar 91 milyon lira olarak göze çarpıyor. 2014’te bu rakam 23.2 milyar, 2015’te de 19.6 milyara geriliyor. 2016, genel toplamda 26 milyar 786 milyon lira ile geçtiğimiz iki yıldan yine yüksek bir düzeyi ifade ediyor.