Turist harcaması ve geceleme 10 yıldır yerinde sayıyor

İBRAHİM EKİNCİ

Geçtiğimiz günlerde turizm rakamları açıklandı. 2013’te turizm geliri bir önceki yıla göre yüzde 11.4 artarak 32.3 milyar dolar oldu. Aynı dönemde turist sayısı 36.5 milyondan 39.2 milyona çıkmış. Türkiye yıldan yıla turist sayısını ve gelirini artırıyor. Değişmeyen gelişmelerden birisi bu. Ama bir başka değişmeyen, daha doğrusu pek değişemeyen gösterge daha var; kişi başına harcama rakamları. Son 10 yıla bakıldığında fazla yol gidilemediği görülüyor. 2003’te yabancı turistlerde kişi başına harcama rakamı 740 dolarmış. 2013’te 749 dolar. Yükseliş trendi gözlenmiyor. 2005’te rakam 766 dolar. Hatta buna bakarsak gerilemiş. 2010’dan sonra bir miktar artış gözleniyor. Ancak 2013 rakamı sonuç olarak alınırsa, ciddi bir artış yok. Daha fazla turist geliyor, kişi başına rakamlar aynı kalsa da toplam turizm geliri artıyor. Ancak Türkiye, ‘ucuz ülke’ olmaktan henüz çıkmış değil. Turiste harcama yaptıramıyor.

Bu konuda güvenilir bir ‘dünya ortalaması’ rakamı yok. Ancak 750 dolar seviyeleri de ülkeler için bir ‘direneç noktası’ veya bir ‘tuzak’ düzeyi değil. Kişi başına turizm harcaması 1000 doları geçen ülkeler var. Hatta 2 bin dolara gidenler mevcut. ABD için verilen rakam 1.881, Almanya için 1.267, İngiltere için 1.241 dolar, İtalya için 872 dolar. İspanya için 2013 yılı itibariyle verilen rakam 949 euro. Çin’de bile Türkiye’den yüksek gözüküyor, 862 dolar! Çeşitli metinlerde, makalelerde rakamlar birbirini tutmuyor. Bununla birlikte Türkiye’de harcama düzeyinin görece düşük kaldığını turizmciler de söylüyor. TUROB Başkanı Timur Bayındır, “Yıllardır söylemeye çalıştığımız bu. 50 milyon turist olur ama 10 yılda 20 dolar, 10 yılda bir 20 dolar daha... Yine olmuyor. Kişi başına bin dolar olacak. Yeni alternatifler lazım. Güzel lokantalar, güzel alışveriş, kandırmadan... Turizm yatırımı yapılıyor ama böyle yan gelişmeler de olması lazım. Nereye, neye harcasın? Söylemekle olmaz, icraat lazım” dedi.

Kur tırmanışa geçti Türkiye ucuzladı

Benim söylediğim ‘yabancı’ turistler. Yurtdışında ikamet eden, Türkiye’ye tatile gelenler daha yüksek harcama yapıyor. Bunların harcamalarıyla birlikte ortalama 824 doları buluyor ancak bu Türkiye’ye özgü bir durum. Milyonlarca vatandaşımız Avrupa’da. Tatillerini Türkiye’de geçiriyorlar. Yabancı 749 dolar harcarken, onların harcaması 1252 doları buluyor. Son aylarda, TL’nin değer kaybı Türkiye’yi daha da ucuzlattı. Bu yıl daha fazla turist gelmesi muhtemel. Ancak gelir, aynı ölçüde artmayabilir. Bu yıl kişi başına harcamanın düşmesi de sözkonusu olabilir. 

Ortalama geceleme sayısı da artmıyor

Türkiye gibi turizm cenneti bir ülkede, yabancı turistlerin harcama düzeyinin artırılması mümkün. Turizm uzmanları da buna dikkat çekiyor. Bu hizmetin çeşitlendirilmesi, çekici tüketim alanlarının sunulmasıyla ilgili. Öncelikle turistin daha uzun süre kalmasını sağlamak gerekiyor. Oysaki geceleme sayısında da 10 yıldır yerinde sayıyoruz. 2003 yılında yabancı turist başına ortalama geceleme sayısı 8.5, 10 yıl sonra 8.6. Bu arada birkaç yıl 9’u geçmiş, bir yıl 8’in de altına gerilemiş. Nereden bakılırsa bakılsın, gerek turist başına harcama, gerekse geceleme sayısı bakımından kayda değer bir gelişme olmadığı dikkat çekiyor.