Tüketici kredilerini konut omuzladı

Ece CEYHUN 

Tüketici kredileri, yılın ilk 4 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.6 artarak 311 milyar 545 milyona yükseldi. Yıllık bazda bakıldığında yüzde 5.6’lık büyüme son 10 yılın en düşük artış hızı olarak kayıtlara geçti. Tüketici kredilerindeki bu büyümeyi konut kredilerindeki artış omuzlamış görünüyor. Dövize endeksli ihtiyaç kredilerindeki katlamalı büyüme ise dikkat çekici. 

Tüketici kredilerinde işler son yıllarda yapılan regülasyonlarında etkisi ile iyice tersine döndü. Bugün artık bankaların BDDK’nın da düzenlemelerinin yönlendirmesi ile bilançolarında şirketler kesimine aktarılan kaynaklarla, tüketiciye aktardıkları kaynakların dengesi 5 yıl önceye göre tam tersi duruma geldi. 

Tüketici kredileri özelinde yılın ilk dört aylık döneminde ve yıllık bazda gelişime bakıldığında bir dönemin büyüme dinamosu tüketici kredilerinde artış adeta yerinde sayıyor hatta bu kanattaki büyümenin enfl asyona yenik düştüğü görülüyor. Katılım bankalarının rakamlarıyla toplulaştırılmış Türk bankacılık sisteminde yıllık bazda konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinden oluşan tüketici kredileri 2016 yılı Nisan ayında 311 milyar 544 milyon TL’ye geldi. BDDK verilerine göre bu rakam bir önceki yılın aynı dönemine göre sadece yüzde 5.6’lık artışı ifade ediyor. Hatta yılın 4 ayındaki artış sadece yüzde 1.9 düzeyinde seyrediyor. 

İhtiyaç, konut ve taşıta akan kredilerin dağılımına bakıldığında ise bu ivmenin konut kredilerinden geldiği görülüyor. Çünkü konut kredisi hacmindeki büyüme ivmesi yüzde 10.6’yı gösteriyor. Nisan 2016 döneminde konut kredisi hacmi 147 milyar 951 milyon TL’ye yükselirken bu rakam Aralık 2015’te 143 milyar 247 milyon TL, Nisan 2015’te ise 133 milyar 823 milyon TL düzeyindeydi. 

Bazı bankalarda otomotiv kredisi kullanımı canlı olsa da sektör geneline bakıldığında büyümeden değil küçülmeden söz etmek mümkün. Nisan 2015 – Nisan 2016 dönemine bakıldığında taşıt kredisi hacmindeki azalma yüzde 1.2 ile ifade ediliyor. Hacimsel olarak seyre bakıldığında ise ağırlıklı olarak 6 milyar TL civarında seyreden taşıt kredisi hacminin bankacılık sektöründe nispeten düşük kalmasında hem vade yapısı, hem de son dönemde tüketici finansmanı ve leasing tarafının bu alanda daha aktif olmasının da etkisi var. Kapanan kredinin, açılan krediden daha fazla olduğu otomotivde Nisan 2016 döneminde 6 milyar 358 milyon TL düzeyinde bulunan taşıt kredi hacmi geçen yılın nisan ayında 6 milyar 434 milyon TL, aralık ayında ise 6 milyar 447 milyon TL düzeyindeydi. 

311.5 milyar TL’lik toplam tüketici kredilerinin yarıdan fazlasını oluşturan TL ihtiyaç kredilerinde ise durum hiç parlak değil. Geçen yıl nisan ayında 154 milyar 765 milyon TL, Aralık ayında 156 milyar 148 milyon TL olan ihtiyaç kredilerinde Nisan 2016’da gelinen seviye 157 milyar 234 milyon TL’yi işaret ediyor. Fakat büyüme hızının seyrine bakıldığında ihtiyaç kredilerinde yıllık artış sadece yüzde 1.6. 

Bireysel kredi kartlarındaki büyüme ise ortalama yüzde 8 civarında seyrederken taksitli kredi kartı kullanımında hacim 78 milyar 982 milyon TL düzeyinde seyrediyor.

Esas büyüme tahsili gecikmiş alacaklarda

Canlı kredi kullanımında büyüme hızları artık alışılmışın aksine çok yavaşlamış görünürken tahsili gecikmiş alacaklardaki büyüme ise çok hızlı. Bankalar tahsili gecikmiş alacakların kullandırılan kredilere oranının yönetilebilir düzeyde olduğunun altını çizse de miktarsal bazda artışlar artık bir dönemdeki kredi kullanım hızları kadar. Takipteki tüketici kredileri 10 milyar 740 milyon TL’ye yükselirken bu geçen yılın nisan ayına göre yüzde 33.29’luk bir artışı ifade ediyor.  

Son 10 yılın en düşük büyüme grafiği çizildi

Tüketici kredilerinde yıllık bazda yüzde 5.6’lık büyümeyi görünce son 10 yılda nisan – nisan büyümesine de baktık. En hızlı büyümenin 2008 Nisan ve 2011 Nisan aylarında yaşanan yıllık büyüme olduğu dikkat çekerken kriz yılı 2009 da bile tüketici kredilerinde artış hızı yüzde 10’un üzerinde yüzde 11.43 düzeyinde oluşmuş. Büyüme hızları açısından son 2012-2015 dönemi dengeli bir grafik çizerken 10 yılın geneli yüzde 20-45 aralığında zigzaglı bir grafik çiziyor.

Taksitli ticari kredilerdeki artış dikkat çekici  

BDDK verilerine göre aynı dönemde taksitli ticari krediler ise 183 milyar 447 milyon TL’ye geldi. Yıllık bazda bakıldığında artış yüzde 7 olurken burada hacmi oluşturan en büyük kalem taksitli ticari ihtiyaç kredileri. Geçen yıl nisan ayında 150 milyar 222 milyon TL olan taksitli ticari ihtiyaç kredileri bu yılın nisan ayında 161 milyar 886 milyon TL’ye yükseldi. Taksitli ticari kredilerin tahsili gecikmiş alacak haline gelmiş kısmına bakıldığında baz küçük olmakla beraber o tarafta da artış hızı yüksek. Nisan 2016’da yüzde 49.5 artış görülen takipteki taksitli ticari krediler 8 milyar 539 milyon TL’ye taksitli ticari ihtiyaç kredileri ise yüzde 55.9 artış ile 7 milyar 757 milyon TL’ye yükselmiş durumda.