Teşvikli yatırımların aylık ortalaması 5.2 milyara düştü

İBRAHİM EKİNCİ 

İSTANBUL - GSYH rakamları, özel sektör yatırımlarında önemli bir hız kaybı olduğunu ortaya koydu. Ekonomi Bakanlığı'nın her ay açıkladığı teşvik belgesine bağlanan yatırımlar tablosu bu hız kaybını yansıtan en önemli gösterge... Bu tabloya göre teşvik belgesine bağlanan yatırım projeleri için öngörülen yatırım miktarlarının 2013 yılı aylık ortalama tutarı 7.7 milyar lirayı bulurken, 2014'te yüzde 33.3 gerileyerek 5.2 milyar lira seviyesine inmiş gözüküyor. 

Önceki gün açıklanan GSYH rakamlarına göre, Türkiye ekonomisi yılın ikinci çeyreğinde sabit fiyatlarla yüzde 2.1 büyüdü. Bu büyüme de ağırlıkla dış talepten kaynaklandı. İç tüketimin katkısı azaldı. Ancak asıl dikkat çekici olan yatırımların daralması... Yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4.1 daralma gösteren özel sektör yatırımları toplam büyüme rakamını 0.9 puan aşağı çekti. 

İlk 7 ayda gerileme yüzde 33.3'ü buluyor 

Ekonomi Bakanlığı'nın açıkladığı teşvikli yatırım verileri de bu kritik gelişmeyi yansıtıyor. Bakanlık en son temmuz ayı verilerini açıkladı. Böylece yılın hem ilk yarısını, hatta temmuzu da katarak ilk 7 ayını, geçen yılla kıyaslayarak, özel sektörde yatırım eğiliminin seyrini görmek mümkün. 

İlk altı ay itibariyle 2013'te teşvik belgesine bağlanan yatırımların toplam tutarı 40.5 milyar lirayı bulurken, bu rakam, 2014 ilk 6 ayı itiberiyle 31.7 milyar liraya gerilemiş gözüküyor. 
Buna göre, 2013 yılı ilk 6 ayında, aylık ortalama 6.7 milyar liralık yatırım için teşvik alınmış. 2014 yılı ilk altı ay ortalaması ise 5.3 milyar liraya gerilemiş. Yüzde 21.7 gerileme olmuş. 

Hesaplamaya temmuz ayı katıldığında, (2013'ün son aylarında aylık 23 milyar gibi çok yüksek rakamlara ulaşılmasının da etkisiyle) daralmanın boyutu daha da büyüyor. 

2013 yılının tamamında, teşvik belgesi alınan yatırım projelerinin tutarının aylık ortalaması 7.7 milyar lirayı buluyor. 2014'ün ilk 7 ayı itibariyle gerçekleşmiş ortalama aylık tutar ise 5.2 milyar lira. Aylık fark 2.5 milyar lirayı buluyor. Yüzde olarak gerileme 33.3 düzeyinde. 

Eğilim böyle devam ederse 62 milyar civarında olacak 

Geçen yılın tamamında teşvik belgesine bağlanan yatırımların tuplam tutarı 93.3 milyar lirayı buluyor. 2014 yılında 7 ay itibariyle teşvik belgesine bağlanan yatırımların toplam tutarı ise 36.3 milyar lira. Yılın geri kalanında yatırım eğilimi aynı düzeyde seyrederse toplamda 63 milyar lira civarına gelecek. 

Teşvik belgesi alınan yatırım projelerinin yüzde 100'ü realize edilmiyor. Ekonomi Bakanlığı her ay iptal edilen teşvikleri de açıklıyor. Ancak bu rakamlar genel tabloyu değiştirmiyor. Yılın geri kalanında teşvik belgelerinin nasıl bir tablo ortaya koyacağı yıl sonunda belli olacak. Böylece kıyaslanan aylık ortalamalar da oynamalar olması da beklenir. Bununla birlikte, eğer ikinci çeyrekte yatırımların önünü açan özel önlemler getirilmezse, tablonun değişmeyeceği, hatta ağırlaşabileceği de söylenebilir.