Serbest bölgeler var olan algıdan rahatsız

Hatice KEVEN

KAYSERİ - Sorunlarını ilgili bakanlıklara anlatmak için Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) çatısı altında ortak bir çalışma komisyonu kuran serbest bölgeler, kamuoyundaki 'haksız rekabet bölgesi' oldukları yönündeki imajlarının düzeltilmesini istiyor. Kayseri Serbest Bölgesi ev sahipliğinde gerçekleştirilen Serbest Bölgeler Platformu'nun 19'uncu toplantısında Kayseri (KASBİAD), Antalya (ASBİAD), Bursa (BUSBİAD), Ege (ESBİ- AD), Kocaeli (KOSTBİR) ve Mersin (MESBAK) Serbest Bölgesi İşadamları Dernekleri'nin temsilcileri bir araya geldi. TİM Başkanvekili Mustafa Çıkrıkçıoğlu'nun da katıldığı toplantıda DÜNYA'ya özel açıklamalarda bulunan dernek başkanları, serbest bölgeler mevzuatı konusunda sürekli kanun değişiklikleri yapılmasına artık bir son verilmesini talep etti.

Serbest Bölgeler Derneği Platformu Başkanı ve aynı zamanda KASBİAD Başkanı olan Metin Kantarcı, serbest bölgeler hakkında 'vergi avantajı ve haksız rekabet bölgesi' oldukları şeklinde oluşan yaygın kanaatin değiştirilmesi için destek beklediklerini ifade ederek, "Serbest bölgeler ihracatı artırmak ve yabancı yatırım çekmek amacıyla kurulan ve bu hizmeti başarıyla yerine getiren bölgeler.

Türkiye ekonomisine olumlu yönde katkıları rakamsal ifadelerle doğrulanıyor. Serbest bölgelerin ihracatlarını ülke ihracat rakamları içerisinde değerlendirmek gerekiyor. Sorunlarımızın çözümü için Serbest Bölgeler Dernekler Platformu ile TİM arasında ortak bir çalışma komisyonu kurulması için adım attık. Sorunlarımızı dillendirebileceğimiz bir platformu kurduk. Şimdi çözüm aşamasında TİM çatısı altında komitemiz ile serbest bölgelerin ülke ekonomisine faydalarını bürokratlara anlatmayı istiyoruz" dedi.

Serbest bölgelerin toplam 65 bin kişilik istihdamı, 25 milyar dolarlık ticaret hacmi ile cari açığa pozitif etki yarattığını dile getiren Kantarcı, "2023 vizyonunda serbest bölgelerin Türkiye ekonomisine katkılarını artırması için gerekli yasal düzenlemelerin şimdiden yapılması gerekiyor. Özellikle yerli ve yabancı işletmeler sürekli kanun değişikliği yapılmasından dolayı rahatsızlar. Bunun serbest bölgeye yatırım yapılması noktasında olumsuz etkileri bulunuyor. Serbest bölgelerin haksız rekabet bölgesi imajından çıkarılması için çalışma yürütüyoruz. Türkiye'de Avrupa Birliği sürecinde serbest bölgelerin haksız rekabet oluşturduğu görüşü var. Bu sorunun cevabı için Hazine'ye yaptığımız katkıya bakılabilir" şeklinde konuştu.

Nakliyede KDV sıkıntımız var

Nakliyede KDV iadesi ve ucuz akaryakıt alımında sıkıntı yaşadıklarını, bunun da maliyetlerini ciddi oranda etkilediğini aktaran Kantarcı, "Şu anda bizim nakliyede KDV sıkıntımız var. Serbest bölgenin ticaretine transit ticaret olarak bakıldığı için KDV iadesi imkanından faydalanamıyoruz. OSB'den mal yükleyen bir firma karayolları ile taşımacılık yaptığı süreçte ucuz akaryakıtını alıyor. KDV mükellefi olduğu için vergi iadesini de alıyor. Ama biz alamıyoruz. Biz KDV ödemememiz gerekirken ödüyoruz ve bunu geri alamıyoruz. Şu an bizim nakliye maliyetlerimizde 150-200 doların üzerinde ek olarak KDV maliyetimiz var. Direkt yükleme de yapmadığımız için ikinci bir vergilendirmeye tabiyiz. Örneğin Kayseri Serbest Bölgesi'nden bir yılda yaklaşık 4 bin TIR çıkıyor. KDV maliyetini de düşünürsek buradaki yatırımcının parası lüzumsuz yere gidiyor ve bir bakıma haksız rekabet doğuyor. Biz KDV mükellefi olmadığımız için KDV dönüşünü alamıyoruz" diye konuştu. Serbest Bölgeler Derneği Platformu Eşbaşkanı ve ESBİAD Başkanı Bilgen Salih Narlı da, gümrük hattı dışında oldukları için ihracatçı olarak değerlendirilmediklerini kaydederek, "Bununla birlikte ihracatçıya sağlanan birçok kolaylıktan faydalanamıyoruz. Gümrük hattı dışında olduğumuzdan satışlarımız ihracat olarak değerlendirilmiyor ve istatistik rakamlarına da yansımıyor. Bu nedenle ihracatçıların kullanmış olduğu teşvik ve TİM'in imkanlarını kullanma ve işbirliği yapma noktasında sıkıntılarımız oluyor. 'Türkiye'den farklı ülkelere gönderilen mallar ihracattır. Biz onları zaten istatistik rakamları içerisine alıyoruz, sizinkileri de alırsak mükerrerlik yapmış oluruz' şeklinde düşünülüyor. Biz de şöyle söylüyoruz: Mesela 100 milyon dolarlık ihracat varsa bunun 20 milyonu Türkiye'den buraya geldiyse 80 milyon dolarlık bir Türkiye ihracat rakamını düştükten sonra bir rakamımız var ve bu rakamlar önemli rakamlar" ifadesini kullandı.

Çalışma Bakanlığı ile sıkıntı yaşanıyor

Narlı, serbest bölgelere verilen gelir vergisi teşvikine konulan yüzde 85 ihracat barajı ile ilgili olarak Çalışma Bakanlığı ile sıkıntı yaşadıklarını belirterek, "Yeni çıkacak yasa ile birlikte bu sorun da çözülebilecek. Birçok bölgede yatırımcıya hak olarak verilmiş olan işçi stopajı bizlere ceza olarak geri dönmeye başladı. Bu konuyla ilgili mahkemelik olan birçok bölgede yatırımlarımız var. Yüzde 85 ihracatı gerçekleştiren firmalarımıza gelir vergisi teşviki var. Kanun da bu şekilde ve biz bu teşviki kullanıyoruz. Ancak Çalışma Bakanlığı 'Bu teşvikten faydalanıyorsanız ödemediğiniz gelir vergisini işçiye ödemelisiniz' dedi. Maliye Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı kendi topladığı vergiden vazgeçtiğini belirtti. Buna rağmen Çalışma Bakanlığı 'buna mahkeme karar versin' dedi. Geçmişe dönük stopajların işçiye verilmesi isteniyor. Burada ciddi bir rakam ortaya çıkarıyor. Yeni çıkacak kanun bu sorunu ne kadar çözecek bilemiyoruz ama bu konu ile ilgili güncel cari bir sorunumuz var. Kayseri, İzmir ve Kocaeli bu sıkıntılar için mahkemeye başvurdu. Bu durum yurtdışından gelecek olan yatırımcıları da olumsuz yönde etkiliyor. Bu tarz durumlar ileriye dönük acaba kurumlar vergisi, katma değer vergisini de getirir mi diye düşündürtüyor" açıklamasını yaptı.

'Konvansiyonu önemsiyoruz'

Bu yıl Türkiye'de gerçekleştirilecek Dünya Serbest Bölgeler Konvansiyonu hakkında bilgi veren Narlı, "Ege Serbest Bölgesi önderliğinde Dünya Serbest Bölgeler Konvansiyonu bu yıl sonunda gerçekleştirilecek. Bu toplantı ülke ekonomisinde birçok birimin dikkatini çekecek. Her yıl herhangi bir ülkede yapılan İngiltere merkezli bu organizasyona aday olduk. Büyük uğraşlar sonrası Çin ve Türkiye arasındaki rekabetten sonra konvansiyon Türkiye'ye gelme kararı alındı. 11-12 Aralık tarihinde Ege Serbest Bölgesi'nde Ekonomi Bakanlığı'nın ev sahipliğinde bu konvansiyon yapılacak. Bu organizasyonda dünyanın çeşitli bölgelerinden doğru serbest bölge modellerini uygulayıp başarılı olmuş ülkelerin bakanları ve işletici firmaları katılım sağlayacaklar. İspanya, Polonya, Çekoslovakya gibi ülkelerin Ekonomi Bakanları, Amerika Ticaret Müşavirliği gibi konuklarımız olacak. Buradaki amacımız serbest bölgeciliği doğru işlemiş uluslararası örgütleri buraya getirtip onları konuşturmak ve dinlemek. Bu toplantıyla serbest bölgelerle ilgili bir kamuoyu oluşacak, hemen akabinde şubat-mart döneminde Kayseri'de ihracat rakamlarının açıklanması gibi bir etkinliğin gelmesi ciddi anlamda hem kanunlaşma sürecinde hem de kamuoyu bilincinin doğru noktaya çekilmesi noktasında çok katkı sağlayacak organizasyonlardan biri olur" şeklinde konuştu. Toplantıya katılan Kayseri milletvekilleri Ahmet Öksüzkaya ve Mustafa Elitaş da serbest bölgelerin sorunları için gereken desteği vereceklerini açıkladı.

'Serbest bölge için gelen kanunlar Truva atı gibi'

BUSBİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ali Uyar: Bulgaristan sınır kapısında bir yığılma oldu ve hammaddemizi alamadık, ürünlerimizi gönderemedik. Bakanlığın da desteği ile geçici bir çözüm oluştu ancak bu kalıcı olmalı. Bulgaristan AB'ye üye olduğu için taşımacılıkta kendi TIR'ları hareket etsin istiyor. Burada ülkelerin rantları da var.

MESBAK Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Kadayıfçı: Serbest bölge için gelen kanunlar Truva atı gibi. Bölgelerimizle ilgili çıkan kanunlar lehimize gibi görünürken aleyhimize oluyor. Bürokrasiye boyun eğmek zorunda kalıyoruz. Çok büyük yatırımcılar bölgeyi sorgular durumda. Bürokrasinin azaltılarak daha rahat ihracat yapılmasını istiyoruz.

BUSBİAD Yönetim Kurulu Üyesi Nermin Gönülsever: Çin ile maliyette yarışıyoruz. Yatırımcıları Türkiye'nin avantajı var deyip buraya çekmeye çalışıyoruz. Serbest bölgelerin kapatılması gibi bir karar çıkarsa yabancı yatırımcıların çekiminde sıkıntı yaşanacaktır. Yabancı yatırımcı çekme noktasında bir çok ülke ile yarışıyoruz

Üyeler serbest bölgelerde istihdamın % 80'ini sağlıyor

Serbest bölgelerdeki firmaların ortak sorunlarını ele alarak çözüm üretmek, serbest bölgelerin gelişimine, ihracatın ve istihdamın arttırılmasına katkıda bulunmak maksadıyla kurulan "Serbest Bölge Dernekler Platformu", Antalya (ASBİAD), Bursa (BUSBİAD), Ege (ESBİAD) , Kayseri (KASBİAD, Kocaeli (KOSTBİR) ve Mersin (MESBAK) Serbest Bölgesi İş Adamları Derneklerinin bir araya gelmesiyle oluşturuldu. Platform üyesi firmalar tüm serbest bölgelerdeki ticaret hacminin yüzde 75'ini ve istihdamın yüzde 80'ini temsil ediyor. Platformun dönem başkanlığı rotasyon esasına göre birer yıllık sürelerle platformu oluşturan bölge dernek başkanları tarafından üstleniliyor. Gerçekleştirilen toplantıda platform dönem başkanlığı KASBİAD tarafından ESBİAD'dan devralındı. ESBİAD Başkanı Bilgen Salih Narlı, önümüzdeki dönemde eş başkan statüsünde, KASBİAD Başkanı Metin Kantarcı ile birlikte görevini sürdürecek.