Sanayici 2023’e ihtiyatlı giriyor

İmalat sanayii, 2023’e düşük profilli beklentilerle giriyor. Sanayici, 2023’e ilişkin öngörülerde de 2022 başındaki öngörülere kıyasla daha temkinli.

DÜNYA, Merkez Bankası’nca yılın son ayında bin 741 imalat sanayii işyerinde gerçekleştirilen İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtlardan yola çıkarak, sektörün 2023 yılı beklentiler tablosunu çıkardı. Buna göre sanayicilerin toplam üretimin yüzde 71.3’ünü gerçekleştiren bölümü, 2023’ün tümünde yatırımı ya kısma ya da artırmama eğiliminde. 12 ay boyunca yatırımlarında artış hedefleyenlerin üretimdeki ağırlığı yüzde 28.7. Bu oran 2022’ye girerken, Aralık 2021’de yüzde 32.1 olarak ölçülmüştü.

İlk çeyrek beklentileri

İlk çeyreğe ilişkin belirlemeler, yaklaşık beş sanayiciden sadece birinin iç talepte artış beklentisinde ve buna paralel olarak üretimini artırma eğiliminde olduğunu gösteriyor. İmalat sanayii işyerleri içinde toplam üretimdeki payı yüzde 20.6’sını oluşturan bir kesim 2023’ün ilk çeyreğinde üretimini artırmayı öngörürken, üretimin yüzde 17.9’unu gerçekleştiren kesim üretimini kısmayı planlıyor. Toplam üretimdeki yüzde 61.5’le en büyük paya sahip kesim ise mevcut üretim düzeyini koruma arzusunda. 

Bu öngörüler, ilk çeyrekte sanayi üretiminde canlanmaya işaret etmiyor. Bu da gelecek yılın ilk çeyreğinde GSYH büyümesine sanayinin katkısının düşük kalacağını gösteriyor. İmalat sanayiinin üretimi artırma konusundaki ihtiyatlı yaklaşımı, küresel ekonomide devam eden sıkıntılar, Avrupa’da resesyon gibi faktörlerin de etkisiyle iç ve dış taleple ilgili beklentilerin yeterince iyimser olmadığını gösteriyor.  Sektörün toplam üretimindeki payı yüzde 21.6 olan bir kesim ilk çeyrekte toplam siparişlerde artış, yüzde 20’lik bir kesim ise düşüş bekliyor.  Yüzde 58.4’le sektör üretiminin büyük bölümünü gerçekleştiren işyerlerinin beklentisi ise siparişlerin önceki üç aydaki ile aynı düzeyde seyredeceği yönünde.

Özellikle ihracat siparişlerine ilişkin beklentilerde iyimserlik dozu daha düşük. İç piyasa siparişlerinde yüzde 20.3 olan gelecek üç ayda artış bekleyenlerin oranı, ihracat siparişlerinde yüzde 19.5’e düşüyor. İhracat siparişlerinde azalış bekleyenler yüzde 19.5, iç piyasa siparişlerinde düşüş bekleyenler ise yüzde 19.4 oranında bir ağırlığa sahip bulunuyor.

Maliyetlerde artış beklentisi yaygın

İşyerlerinin yüzde 63.2 ile oldukça yüksek orandaki bir bölümü, girdilerin fiyat değişimine bağlı olarak ilk çeyrekte birim maliyetlerin artacağı beklentisinde. Üretim değeri ağırlıklı oranlamaya göre sanayicilerin yüzde 33.3’ü ortalama birim maliyetlerin değişmeyeceğini varsayarken, düşüş bekleyenlerin oranı yüzde 3.5’te kalıyor.

Talepte canlanma beklentisinin zayıf oluşu satış fiyatlarını artırma eğilimini baskılamasına rağmen, ağırlıklı bir bölüm fiyat artışı öngörüyor. Maliyetlerde artış bekleyen yüzde 63.2’lik kesime karşılık, ilk çeyrekte satış fiyatlarını artırma eğiliminde olanların oranı yüzde 50.2 ile daha düşük. İşyerlerinin yüzde 44.7’lik bölümü fiyat düzeyini koruma; yüzde 5.1’lik bir kesim ise fiyatları aşağı çekmeyi planlıyor. İstihdama ilişkin öngörüler, sanayi sektörünün işsizlik sorununun çözümüne katkısının 2023 yılında da sınırlı kalacağına işaret ediyor. Sektörün üretiminde yüzde 14.9 paya sahip bir kesim 2023’ün ilk çeyreğinde istihdamını artırmayı öngörürken, yüzde 76.6’lık büyük kesim mevcut istihdam sayısını koruyacağını bildirdi. Üretimdeki payı yüzde 8.5 olan kesimin ise gelecek üç ayda işçi çıkarma eğiliminde olduğu dikkati çekiyor. Her ay yapılan ankette gelecek üç ayda istihdamı azaltma eğilimi bildiren işyerlerinin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 2’lerde bulunan oranının son aylarda düzenli arttığı görülüyor.

Faizlerde yükseliş beklentisi düşüşten fazla

Bu arada Merkez Bankası politika faizinde 2022’de kaydedilen hızlı indirimlere rağmen, kısa vadeli TL kredi faizlerinde yükseliş bekleyen sanayiciler hala önemli bir oran oluşturuyor. Aralıkta sanayicilerin üretimdeki paya göre 16.5’lik bölümü 2023’ün ilk çeyreğinde söz konusu faiz oranlarının yükseleceği yönünde görüş bildirdi. Düşüş bekleyenlerin üretim değeri ağırlıklı oranı ise yüzde 11.8’de kaldı.