Rekabet Kurumu’ndan Perakende Yasa Tasarısı’na 5 temel itiraz geldi

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı’nı inceleyen Rekabet Kurumu, 5 önemli konuda düzeltme istedi. Konuyla ilgili görüş hazırlayan kurum, kampanyalara ve market markalarına sınırlama getirilmesine karşı çıktı. “Raf bedeli” olarak bilinen ek ücretlere sınırlamanın da tüketici aleyhine olacağı, rekabeti sınırlayacağı görüşünde olan kurum,  yer seçiminde AVM ve büyük zincirlere izin zorunluluğu getirilirken esnaf ve sanatkarların muaf tutulmasının; Perakende Bilgi Sistemi’nde şirketlere ait rekabetçi parametrelerin yer almasının rekabete aykırı olduğunu savundu. Kurumun internet sitesinde yayımlanan incelemeye göre, tasarıda sakıncalı bulunan maddeler şöyle: Tasarının 4. maddesindeki “Stratejik Ticari Plan”la belli bir bölgede israf, trafik ve çevre sorunu yaratabilen yığılmaların önlemesi amaçlanıyor. Bu yüzden AVM’ler, büyük mağazalar ve zincirler için işletme açmak zorunlu izne bağlanıyor. Esnaf ve sanatkâr işletmeler için bağlayıcılık yok, tavsiye öngörüyor. Rekabet kurumu bunun rekabete uymadığı görüşünde. “Doğru yer seçimi yapılamamasına bağlı kaynak israfının organizeden çok geleneksel perakendeciler bakımından söz konusu olduğuna” dikkat çeken kurumun görüş dokümanında “Rekabet halinde olan teşebbüslerden bazıları için tavsiye niteliğinde olan planların, diğerleri için bağlayıcı olması rekabet hukukuna aykırı” olduğu belirtiliyor. Ayrıca; yer seçiminin devlet eliyle belirlenmesinin olumsuz sonuçlar yaratabileceğine; sınırlama halinde şirketlerin yeni mağaza açamadıkları yerde  devralmalara yöneleceği, daha büyük perakende şirketlerinin ortaya çıkacağı ve sektörde alıcı gücü kaynaklı problemlerin ağırlaşabileceğine; izin sürecinin sektöre girişleri caydıracağı, yerleşikleri koruyacağı, mağaza değerlerinin yükseleceği, üzerlerindeki rekabetçi baskıların azalabileceğine dikkat çekiliyor.

Üreticiden ek bedel talebi tüketicinin lehine

11. maddede, “üretici veya tedarikçiden yeni mağaza açılışı, tadilat, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli gibi adlar altında ürün talebini doğrudan etkilemeyen bir prim veya bedel talep edilemeyeceği” düzenleniyor. Kuruma göre “ürün talebini doğrudan etkilemeyen” kıstası sübjektif ve belirsiz. Yeni mağaza açılması veya kredi kartı ile alışveriş imkânı ürün talebini etkiler. Perakendecilerin üretici/tedarikçilerden aldığı indirimlerin, ek bedellerin her durumda olumsuz olarak değerlendirilmesi mümkün değil. Organize perakendecilerin pazarlık gücünü kullanarak daha avantajlı ürün temin edebilmeleri nihai tüketicilere yarar sağlayabilir. Bu bedellerin ürün cirosunun yüzde 2’siyle sınırlandırılması tüketiciye olumsuz yansır. Bu bedellerin yazılı bir sözleşmeye dayalı olması pazar koşullarına daha uygun.

Market markalarına sınırlama rekabete aykırı

13. madde, mağaza markalı ürünlere sınırlama getirmiyor ancak “gerekli görüldüğü takdirde” sınırlama öngörüyor. Kurumun bu maddeyle ilgili değerlendirmesi şöyle: Sınırlama ihtimalinin yarattığı belirsizlik planlanan yatırımları olumsuz etkileyebilir. Ülkemizin yüzde 10 seviyelerinde olan mağaza markalı ürün oranı, gelişmiş ülkelerin oldukça gerisinde. Bu ürünlere tüketici talep gösteriyor. Bu konu pazardaki rekabetin önemli unsurlarından biri. Sınırlandırılmasına yönelik bir düzenlemeye gerek yok.

Kampanyalara sınır tüketici için olumsuz 

Tasarının 14. maddesi indirim ve kampanya dönemlerini sınırlıyor. Rekabet Kurumu bu sınırlamanın “uygulaması ve takibinin zor, tüketiciler açısından olumsuz sonuçlarının olacağı” görüşünde. Görüş notunda, “Tüketicilerin kampanyalı ürün satışlarından daha uzun süreyle yararlanması mümkün olabilecekken (örneğin kampanyadaki ürün stoku bitene kadar) bu imkânın yasa ile sınırlandırılmasının uygun olmadığı düşünülmektedir. Ayrıca perakendeciler arasındaki rekabetin unsurlarından biri olan kampanyalı satış ve indirimlerin zamanlama ve süresinin sınırlandırılması rekabeti azaltabilecektir. Bunun dışında satış kampanyalarının mal ve hizmetin kalitesine ve/veya fiyatına ilişkin yanıltıcı bilgi içermesinin düzenlenmesi mümkün olmakla birlikte bu konunun hâlihazırda Türk Ticaret Kanunu’nun 55. Maddesinde düzenlendiği görülmektedir” deniliyor. Kurulun görüşü, bu maddenin tasarıdan çıkarılması, sadece kampanyalarının, mal veya hizmetin fiyatına ve /veya kalitesine ilişkin yanıltıcı nitelikte olamayacağına yer verilmesi yönünde. 

Tasarının 19. maddesinde PERBİS’in kurulma amacı ve işleyişine ilişkin temel hususlara yer alıyor. PERBİS’in izin sürecinde veritabanı ve bilgi paylaşımı işlevi görmesi amaçlanıyor. Kurumun bu konudaki görüşü şöyle: “Bu noktada sektördeki oyunculara ait rekabetçi parametrelerin aleni kılınmasıyla pazarın şeffaflaştırılmasının içerdiği rekabetçi endişeye dikkat çekilmesinde fayda bulunmaktadır.  Maddenin PERBİS’in sektörde rekabeti sınırlayıcı niteliği bulunmayan veriler bakımından sektör oyuncularının erişimine açık olacağı şeklinde düzenlenmesi, ayrıca maddeye erişime açık bilgiler bakımından Rekabet Kurumu’nun uygun görüşünün alınacağı hükmünün eklenmesi gerektiği düşünülmektedir.”