Makinede ‘Almanya pazarı’ tartışması

İbrahim EKİNCİ

Endüstri 4.0'ın kalbi Almanya'daki fuarda küresel makine ticaretindeki payı (%0.5) ile kıyas kabul etmeyecek kadar büyük (en çok katılım sağlayan 5. ülke) varlık gösteren Türk makine sektörü, devletin kendilerini "yeterince" desteklememesinden şikayetçi. İki önemli konu var: Sektöre göre Almanya 1. sırada hedef pazar. Devlete göre ise 'hedef' değil 'öncelikli' pazar! Makineciler, "Sektörün teknolojik öncüsü, %16.3 payla makine ticaretinin en büyük ülkesi Almanya ile iş yapmanın, sadece iş değil aynı zamanda teknolojik gelişme için bir çıpa" olduğu görüşünde. Devlet bakışını değiştirmeli, sektör hedef pazar desteğinden yararlanmalı. İkinci konu yerli makineye bakış… MTG Üyesi Ali Eren, "Devlet Türk makinesine güvenmiyor. Bürokrasi bizi tercih etmiyor. Bakanlık projelerinde Türk makinesinin tercih edilmemesinin kalite ve fiyatla ilgili bir gerekçesi yok. Alman makinecilerin örgütü VDMA'nın başkanı her ay Başbakan Merkel'le kahvaltı eder. Türkiye'de devlet bizi dinliyor ama herkes gibi dinliyor"diye konuştu. Makine Tanıtım Grubu (MTG) Başkanı Adnan Dalgakıran, Türkiye'nin 80'li yıllardan itibaren, planlı şekilde inşaat, turizm ve tekstil sektörlerini geliştirdiğini, bu sektörlerde önemli bir yere de geldiğini, yeni bir hamle için makine imalatını desteklemek gerektiğini söyledi. Dalgakıran, "Artık katma değeri ve teknolojisi yüksek makine imalatına odaklanma zamanı" dedi.

Hannover Endüstri ve Sanayi Fuarı'nda bu yıl partner ülke ABD oldu. Fuarın açılışını da ABD Başkanı Barack Obama, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile birlikte gerçekleştirdi. 60 ülkeden 5 binin üzerinde firmayı bir araya getiren fuarın açılış sponsorları arasında yer alan Türkiye, 137 katılımcı firmayla Hannover Messe'ye en çok katılım sağlayan 5. ülke oldu. Konu ile ilgili asın toplantısında konuşan MTG Başkanı Dalgakıran, "Makine imalat sektörü Türkiye'yi orta gelir tuzağından kurtarabilir. Bunu taşıyabilecek potansiyel hali hazırda sadece makinede var" dedi.

Yatırım altyapısı, adalet, hukuk, şeffaflık, insan kaynağı, teknoloji ve sermayenin, rekabetçi işletme ve markalara sahip olmanın ön şartı olduğunu belirten Dalgakıran, teknolojik değişim ve gelişmiş ülkelerin geliştirdiği yeni verimlilik stratejilerinin, uluslararası rekabete ayak uydurmaya çalışan toplumları bir sanayi devrimi daha yapmaya çağırdığını, Türkiye'nin bu süreci kontrollü yöneterek orta gelir tuzağını aşabileceğini, Tayvan ve Güney Kore gibi kendisini bir üst klasmana taşıyabileceğini söyledi. Dalgakıran şöyle konuştu:

"Makineki potansiyelini iyi kullanabilirse, Türkiye de başarı hikâyesi yazabilir. Teknolojiyi satınalan değil üreten olmalıyız. Makine sadece bir sektör, makineci sadece makineci değildir. Endüstri 4.0'ı konuşuyoruz. Makineler konuşuyor. Ama biz daha birbiriyle konuşmayı beceremeyen bir ülkeyiz. Bu işler beşeri sermaye ile olur. İnsan kaynağını nitelikli hale getirmek gerekiyor. Ama bu da kısa vadede de mümkün değil. Bu nedenle teknoloji yatırımlarını çekecek hamlelere ihtiyaç var. Bu sadece teşvikle olmaz. Teşvikler tatlı gibidir. Ama insanlar bir lokantaya tatlısı iyi diye değil yemekleri iyi diye gider. Devlet ciddi kaynak ayırıyor ama iyi sonuçlar alamıyoruz. 6 – 7 milyar dolarlık Ar – Ge harcamamız var. Gelişmiş ülkelerde tek bir şirket bu kadarını yapıyor. Dünyada endüstri değişiyor. Türkiye dışardan teknoloji alıp bununla üreten bir ülke. Bu modeli değiştirmeliyiz. Endüstri 2.0'ı bile beceremedik. Mesafeyi kapatacak teknoloji tabanlı bir sektör yaratmak gerekir."

Üç yerde ticaret merkezi kuruyorlar

ABD'nin dünya makine ithalatında ilk sırada geldiğine, Türkiye için önemli ihracat potansiyeli taşıdığına dikkat çeken MTG Yönetim Kurulu Üyesi Sevda Kayhan Yılmaz, "İran'ın tüketim malları imalatına yönelik yatırımlarının artacağını, makine ve teçhizat gibi yatırım malları ihracatında Türkiye ekonomisine önemli fırsatlar sunacağını düşünüyoruz. Türkiye'nin tüm hedef pazarlarda tanınırlığını artırmak ve Türk makinesinin gücünü anlatmak üzere ayrıca Almanya, ABD ve İran'da Türkiye Ticaret Merkezleri kuruyoruz" dedi. Toplantıya MTG Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Necmettin Öztürk, Yönetim Kurulu üyesi Menderes Akar da katıldı.

'ALMANYA MAKİNEDE HEDEF PAZAR OLMALI'

Makineciler, Almanya pazarına çok önem veriyor. Bu ülkeyi Endüstri 4.0 liderliğini de dikkate alarak bir tür teknoloji çıpası olarak görüyor. Bu ülkede temsilcilikleri var. Ancak, Ekonomi Bakanlığı'nın hedef pazarlar çalışmasında Almanya, makineciler için "öncelikli pazarlar" arasında değerlendirilmiş. Buna itirazları var. Hedef pazarlarda ihracat tanıtım destekleri yüzde 20 artırımlı uygulanıyor. Öncelikli pazarlarda bu oran yüzde 10. Makineciler bu önemli pazarda devlet desteğini arkalarında daha güçlü şekilde hissetmek istiyor. MTG Yönetim Kurulu Üyesi Sevda Kayhan Yılmaz, "Avrupa ekonomisinin en güçlü oyuncusu Almanya, gücünü makine sektöründen alıyor ve bu alanda her yıl 200 milyar doların üzerinde ciro gerçekleştiriyor. Türkiye'nin makinecileri için bu pazar önemli. Tanıtım faaliyetlerimiz sayesinde burada saygı gören bir oyuncuyuz. Teknoloji konusunda da yeni bağlantılar kuruyoruz. Buranın hedef pazar sayılması gerekir. Almanya'ya satan dünyaya satar. Burada kalıcıyız" dedi. İhracat Genel Müdür Yardımcısı Hakan Kızartıcı, Almanya'nın hedef pazar sayılması konusundaki talebi değerlendirdi. Kızartıcı, "Almanya öncelikli pazarlar arasında. Daha önce de öyleydi. Sektörün bu talebi değerlendirilebilir. Bu çalışma birçok kritere, bilimsel ölçülerle yapıldı. Bununla birlikte burada dile getirilen talep ele alınabilir" dedi.

'ALMANYA'DA MERKEL HER AY VDMA BAŞKANIYLA KAHVALTI EDER'

Makine Tanıtım Gurubu Yönetim Kurulu Üyesi Ali Eren, "Makine sektörü farklıdır, tekstil, turizm değildir. Makine ile kalkınmak için öncelikle paradigmanın değişmesi gerekir. Biz pahalı değil daha uygun fiyatlı üretiyoruz. Kalite farkımız yok. Ama devlet Türk makinesine güvenmiyor. Kalifiye insan kaynağı olmadan makine olmaz. Teşviki bastırmakla da olmaz. Devletin bunu iş edinmesi gerekir. Burada makinecilerin örgütü var, VDMA. Başkanı her ay Başbakan Merkel'le kahvaltı eder. Randevu taleplerine her zaman cevap verir. Çünkü çok önem veriyorlar. Türkiye'de devlet bizi dinliyor ama herkes gibi dinliyor. Devlette bürokrasi bizi tercih etmiyor. Bakanlıkların projelerinde Türk makinesinin tercih edilmemesinin kalite ve fiyatla ilgili bir gerekçesi yok" dedi.

"TIKIR TIKIR"DAN SONRA "TÜRKİYE'NİN MAKİNECİLERİ"

Hannover'de düzenledikleri basın toplantısında fuarı değerlendiren MTG Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kutlu Karavelioğlu da "Almanya ve ABD'nin daha rekabetçi olabilmek üzere Çin'de yaptıkları yatırımlar, Çin'i dünyanın en büyük makine ihracatçısı yaptı. Çin'e karşı algısal bir zaaf içine düştüler. Endüstri 4.0'ı küresel rekabetin yeni arenası olarak ifade etmek yanlış olmaz. Obama'nın varlığı da rekabeti ABD-Almanya eksenine oturtarak, Çin'i arka palana itmek için" dedi. Makine ihracatının 2015 sonuçlarını değerlendiren Karavelioğlu, "Dünya mal ticaretindeki %10'luk düşüş bütün sektörlerimizi benzer oranda etkiledi. 2002'den bu yana ihracatımızı 6,5 misli artırdık. 2009 ve 2015 haricinde hep yükseldik. Hammadde fiyatlarının petrolle beraber düşmesi, makineleri ucuzlattı. Sevkiyatımız %4,3 artmakla birlikte bunun yurtdışı hasılaya yansıması %1 artış kadar olabildi. 2023 ihracat hedefine göre makinecilere düşen pay dünya makine ticareti içindeki paylarını %0,54'den %2,5'e çıkarıp 100 milyar dolar ihracat yapmak. Makinecilerimiz vazifelerinden kaçmıyor ama %2,5 paya çıkmak için bütün imkânların bir hedefe yönlendirilmesi gerekir" dedi. Karavelioğlu'nun verdiği bilgiye göre Türkiye'nin makine ihracatında en önemli iki ülke Almanya ve ABD. Dünyaya Endüstri 4.0 kavramını hediye eden Almanya'ya makine ihracatı %6, ABD'ye makine ihracatı %7,1 arttı.

BÜYÜK KAMPANYA OLDU

Makineciler fuar dolayısıyla reklama da büyük yer verdi. Türkiye açılış gecesine sponsor oldu. 9 otobüs, 3 taksi durağı, 1 tren istasyonunda reklamlar yer aldı. 3 büyük reklam kulesi kuruldu. 140 bin kopya dokümanda reklamlar yer aldı, Fuar Kataloğu, Fuar Günlük Gazetesi'ne ilanlar verildi. Havaalanında bagaj küplerinde ilanlar yer aldı. Almanya'da 20 dergide Hannover katılımına yer verildi, advertorial yayınlandı. Türkiye standında Türk ve yabancı muhatapların katılımı ile kokteyl organizasyonu yapıldı.