İzmir, tarımda ithalata alternatif model yarattı

Ali Ekber YILDIRIM

Tarım ithalatı sürekli artarken İzmir Büyükşehir Belediyesi, ‘yerelde kalkınma modeli’ geliştirdi. Birçok belediyeye örnek olan model, çiftçileri kooperatifler üzerinden destekliyor. Proje sonrasında kooperatiflerin üye sayısı yüzde 161 artarken, desteklediği toplam ürün yelpazesi yüzde 225 büyüdü. 10 yılda 825 milyon TL destek sağlayan belediye, yeni projeleri de devreye alıyor. Son olarak çiçek üreticilerine bilimsel üretim yolunu açacak ‘Tarım İhtisas Alanı’ kurulma aşamasında. Tarım ve kırsal kalkınma çalışmaların 2007 yılında başlatan İzmir Büyükşehir, “Tarım Hizmetleri Dairesi” ni kuran ilk belediye oldu. Kooperatifçilik üzerinden çiftçileri destekleyen belediye, ithalat yerine üretimi artıran “yerelde kalkınma modeli” uyguluyor. Belediye son 10 yılda tarıma 825 milyon lira destek sağladı.

Tarıma 825 milyon lira destek

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, belediye olarak son 10 yılda kırsal kalkınma ve tarıma verdikleri desteğin 825 milyon liraya ulaştığını belirterek, yaptıkları yatırım ve destekler hakkında şu bilgileri verdi: "2000 yılı ile 2014 yılları arasında Türkiye’de tarım sektörü yüzde 2.1 büyürken, İzmir’de bu büyüme yüzde 5.5 olarak gerçekleşti. İzmir’de tarım sektörn Türkiye’den 2.5 kat fazla büyüdü. İzmir Büyükşehir Belediyesi kaynaklarını harcarken, bütçesini yaparken, parasını nereye harcayacağını belirlerken kırsal kesimin kalkınmasına öncelik vermektedir. Her şey eksik olabilir, gecikebilir ama tüm dünyanın en stratejik sektör olarak gördüğü tarıma, kırsala vereceğimiz destek artarak devam edecektir” dedi. Kocaoğlu’nun verdiği bilgilere göre tarım ve kırsal kalkınmaya yönelik çalışmalar satır başlarıyla şöyle: Tarımda ithalata dayalı bir politika ile dışa bağımlılık artarken, İzmir Büyükşehir Belediyesi 2007 yılından bu yana üretimi artırmak ve çiftçinin ürününü değerlendirmek için “yerelde kalkınma modeli” geliştirdi. Bir çok belediyeye örnek olan model, kırsalda kalkınmayı ve refahın artırılmasını, kentte yaşayanlar için güvenilir gıda teminini öngörüyor. Bu amaçla çiftçilere bireysel değil, kooperatifler üzerinden destek sağlanıyor. Kentin ve belediyenin ihtiyacı olan gıda ürünleri, kent peyzajı için gerekli çiçek, süs bitkileri ithalatla değil kooperatiflerden sağlanıyor.

Sözleşmeli alımlarla kooperatifler destekleniyor

İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2007 yılından bu güne fidan, mevsimlik çiçek, zeytinyağı, süt, yoğurt ve peynir gibi ihtiyaçlarını kooperatiflerden sağlayarak yerli üreticiye 334 milyon 835 bin 525 lira katkıda bulundu. Bunların yanı sara üreticiye ürün kalitesini, verimini ve çeşitliliğini artırmaya yönelik verilen doğrudan destekler ve ziraat odalarına verilen ortak tarım makineleri parkı ve iyi tarım uygulamaları destekleri ise 489 milyon 809 bin 796 lira. Tüm bu çalışmalarla İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kırsaldaki üreticiye verdiği toplam destek 824 milyon 645 bin 321 lira. Sözleşmeli üretim modeliyle 2 bin kişiye istihdam sağlandı. Büyükşehir Belediyesi, Karaburunlu üreticilerden nergis soğanı, Mordoğanlı kadınlardan el yapımı saksı; Bayındır, Torbalı Pamukyazı ve Urla Bademler’deki üreticilerden çiçek, Ödemiş Bademli’den fidan ve zeytinyağı, Kiraz’dan peynir, Tire’den de süt alıyor.

Kooperatifçilik güçleniyor

Son 10 yılda İzmir’deki üretici kooperatiflerinin üye sayılarında yüzde 161 oranında artış yaşanırken, kooperatiflerdeki çalışan sayısı ise yüzde 616 oranında arttı. Büyükşehir Belediyesi’nin desteklediği kooperatiflerin toplam ürün yelpazesinde yüzde 225 büyüme sağlandı. Sözleşmeli alım yapılan kooperatiflerin 2007 yılı toplam cirosu ile 2016 yılı toplam cirosu arasındaki artış oranı ise yüzde 658 olarak gerçekleşti.

Küçükbaş hayvanlar küçük çiftçiye umut oldu

Köyden kente göçün önlenmesi ve kırsal kesimin ekonomik anlamda ‘kendine yeter’ hale gelmesi için tarımın desteklenmesi amacıyla Büyükşehir Belediyesi, kırsal kesimde küçükbaş hayvancılığı desteklemek için, 2015 yılında hayata geçirdiği proje ile bugüne kadar toplam 1909 üreticiye 7 bin 546 küçükbaş hayvan dağıttı. Yavrulayan küçükbaş hayvanlarla birlikte bu sayı 10 bin 139’a ulaştı.

Ziraat odalarına makine desteği

Üretimde kaliteyi artırmak ve kırsalda kalkınmayı desteklemek amacıyla İzmir Büyükşehir Belediyesi, 18 ilçenin Ziraat Odası’na 2.7 milyon liralık tarım makinesi dağıttı. Aliağa, Bayındır, Bergama, Beydağ, Dikili, Foça, Karaburun, Kemalpaşa, Kınık, Kiraz, Menderes, Menemen, Selçuk, Tire, Torbalı ve Urla ziraat odalarına dağıtılan 147 tarım makinesinin içinde traktör, ilaçlama, hayvan gübresi serpme, dal parçalama, zeytin hasat, mısır silaj, gübre atma, taş toplama, havalı ekim makineleri, hububat mibzeri ve hidrolik duyargalı toprak frezesi bulunuyor.

Ova yollarına 473 milyon lira

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez bir yerel yönetim, tarım alanlarına giden ova yollarını asfaltlayarak, tarlaları kışın çamurdan, yazın tozdan kurtardı. Büyükşehir Belediyesi’nin başlattığı bu çalışma sayesinde dört mevsim ürün alınması sağlandı, ürünler tozdan kaynaklanan hastalıklardan kurtuldu. 2005 ve 2017 yılları arasında 4 bin 876 km uzunluğunda sathi kaplama imalatı yapıldı. Ova yollarının asfaltlanması için 11 yılda yaklaşık 473 milyon 230 bin TL harcandı.

Arıtmasız yerleşim kalmadı

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Küçük Menderes, Gediz, Nif ve Yarımada havzalarında biyolojik atıksu arıtma tesisleri yaparak nehirleri ve tarım topraklarını kirlilikten kurtardı. Ürün kalitesi yükseldi, pazarlama olanakları arttı.

Tarım suyuna yüzde 50 indirim

İzmir Büyükşehir Belediyesi üreticinin maliyetlerinin düşürülmesi için kullandığı tarım suyunun fiyatında yüzde 50 indirime gitti. Bu uygulama sayesinde üreticiler önemli bir yükten kurtarıldı.

Teknoloji kulllanımı yaygınlaşıyor

İzmir’de özellikle meyve ve sebzeciliğin yaygın olduğu Kemalpaşa, Menemen, Selçuk ve Ödemiş ilçelerinde İlçe Ziraat Odası ile Büyükşehir Belediyesi’nin ortaklaşa yürüttüğü çalışmalarla toplamda 11 ayrı noktada “tarımsal tahmin ve erken uyarı sistemleri” kuruldu. “Tarımsal tahmin ve erken uyarı sistemleri” ile üreticiler yerel olarak arazilerine yönelik sıcaklık, hava nemi, yağış miktarı, rüzgar hızı ve yönü, toprak sıcaklığı, güneşlenme, toprak nemi vb. bilgilere sahip olacak, yerel’e özgü don ve fırtına uyarısı, iklime ve zararlılara karşı erken uyarılar, ilaçlama ve sulama önerileri alarak üründe verim ve kalitenin artmasının yanı sıra ilaçlama ve sulamada kayıpların önüne geçiliyor.

Belediyeden yeni projeler

İzmir Büyükşehir Belediyesi, Bayındır’daki çiçek üreticilerine bilimsel üretim yolunu açacak “Tarım İhtisas Alanı” kurabilmek için çalışmalarını yoğunlaştırdı. Arıkbaşı’ndaki 56.5 hektarlık arazinin planlamasını yapan Büyükşehir, bahçe-süs bitkileri yetiştiriciliği ve seracılık için gerekli her türlü olanağı sunacak birimlerin yanı sıra, bölgeye içinde araştırma ve geliştirme laboratuarının bulunacağı bir Ar-Ge birimi de kurmayı planlıyor.

Beydağ ve Kiraz’da organik tarım havzaları oluşturularak kestane-incir ve meyve üretiminin geliştirilmesi sağlanacak.

Kınık’ta sertifikalı tohum üretiminin yaygınlaştırılması sağlanacak. Alternatif sebze üretimi gerçekleştirilecek, büyükbaş hayvancılık ve bağlı sanayinin geliştirilmesi için çalışmalar yapılacak. Yöre insanı madenlere bağımlı olmaktan kurtarılacak.

Bergama’da bal ve ürünleri üretimi, doğrudan ekim uygulamalarının yaygınlaştırılması için çalışılacak.

Yarımada’ya özgü olan ürünlerden sepet ve kopanisti peynirinin üretimi canlandırılacak, coğrafi işareti alınarak markalaşması sağlanacak.
Yarımada’ya özgü meyve türlerinin (şeftali, mandarin, badem, incir vb) özellikle hurma zeytini ile sakız üretimi yaygınlaştırılacak. Enginar, kavun,

karpuz, bamya, acur vb ürünlere katma değer kazandırılacak.

Kalitedeki bozulmalar nedeniyle pazarlamasında sorunlar yaşanan nergis çiçeği ve diğer soğanlı süs bitkileri ile kekik ve adaçayı başta olmak üzere tıbbi bitki üretimlerinin yaygınlaştırılması için eğitim ve uygulamalar gerçekleştirilecek.

Karaburun Yarımadası’nda zeytin ve sakız üretiminin iyileştirilmesi ve artırılması için çalışmalar yapılacak.