İşsize ‘nakit’ desteği

MEHMET KAYA

ANKARA - Sosyal yardım alanların istihdama kazandırılması ve sürekli gelire kavuşturulmasına yönelik hazırlanan ‘Sosyal Yardım Yararlanıcılarının Belirlenmesine Yönelik Puanlama Formülü’ çalışmasının tamamlandığı ve kısa süre içinde gelir testinin yanı sıra, hali hazırda çeşitli sosyal yardım alanların bu formüle göre hesaplanan düzeylerine göre yardım alacağı belirtildi. Bu puanlama da Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yürütülecek ve alınacak sosyal yardımların hangileri olduğu ve ne düzeyde verilmesi gerektiği yönünde veri sunacak. Uygulamanın bu yıl içinde test edilmesi ve 2015 itibariyle bütün yardım sisteminde zorunlu olarak kullanılması planlanıyor. Çalışma içindeki en önemli düzenlemeye göre de yardıma ihtiyaç duyan her işsize nakit yardım planlandığı, bunun da süreli ve şartlı verileceği belirtildi. Düzenlemenin 2016’ya kadar uygulamaya girmesinin hedefl endiği kaydedildi. 

DÜNYA’ya bilgi veren SGK kaynakları, Türkiye’de çeşitli nedenlerle çok sayıda kişinin çalışabilir durumda olduğu halde iş piyasasının dışında kaldığı ya da iş bulamadığına dikkat çekti. Bu durumun önüne geçmek için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile İŞ- KUR’un ortak çalışma yaptığı, mükerrer yardımları önledikleri ve sosyal yardım başvurularıyla aynı anda İŞKUR’a işsizlik kayıtlarının da yapıldığını belirtti. Çeşitli dönemlerde sosyal yardım ya da sağlık sigortası (yeşil kart) teşvikinin istihdama katılımı kısıtladığı, iş aramaktan caymalara ya da kayıt dışı çalışmalara yol açtığı yönündeki eleştirileri haklı bulduklarını ifade eden SGK yetkilileri, ancak bunların kısıtlanmasına yönelik girişimlerin de zor durumdaki kişileri mağdur etme riskini duğurduğunu vurguladı. Bu nedenle bir yol haritası hazırlandığını ve 2010’da uygulamaya giren ‘sosyal yardım alanların istihdam piyasasına kazandırılmasına yönelik strateji planı’ndan elde edilen deneyimlerle hareket edileceğini belirten yetkililer, Ulusal İstihdam Stratejisi’nde de ana eksenlerden birinin bu olgu olduğunu kaydetti. 

İşsizlik ödeneği esnekleştirilecek 

Bu arada, sosyal koruma-istihdam ilişkisini artırmaya yönelik Ulusal İstihdam Stratejisi’nde, uygulanacak politikalar da sıralandı. Buna göre, çalışan yoksulluğunun azaltılması ve iş piyasasına girişlerin, kayıtlı çalışmanın desteklenmesi için işsizlik ödeneğinden yararlanmanın esnekleştirilmesi, verilen ödeneğin artırılması planlandı. Belirlenen hedefl ere göre, 2023’e kadar sosyal yardım alanlardan çalışabilir durumdakilerin tamamına mesleki eğitim verilecek. Her yıl, sosyal yardım alanların yüzde 25’i yıl içinde işe yerleştirilecek. Halen yüzde 16 seviyesindeki çalışan yoksulluğu 2023’e kadar yüzde 5’e indirilecek. Uygulanacak politikalar ise kişilerin çalışmasını teşvik edici biçimde sınırlanabilecek. Her haneye ya da kişiye standart sosyal yardım yerine hanenin ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş sosyal yardımlar verilecek. Yardımların etkinliğini artırmak için, çocuk yardımı, yaşlı yardımı, sakat yardımı gibi sosyal ödemeler ve destekler, hak temelli olarak verilmek üzere kanuni bir düzenlemeye tabi tutulacak.