İran’a dünyanın yatırımcısı gidiyor

SEDAT ALP 

İZMİR -  Batı ülkeleri arasında başlatılan nükleer müzakerelerin ilerlemesi ile İran’a yönelik uluslararası yaptırımların sona ereceği öngörüsü artınca, bu ülkede satış ve yatırımlarını artırmak isteyen ülkelerden İran’a ticaret heyeti akını başladı. İran’a 6 yılda giden ticaret heyetinden daha fazlası son 4 ayda gitti. İran’la ticarete iştahı kabaran firmalar arasında Amerikalılar da var. İran ve ABD arasında son 3-4 ayda ticaret hacmi 550 milyon dolara ulaştı. Bu rakamın 350 milyon dolarını İran'ın ABD'den yaptığı ithalat oluşturuyor. Müzakereler olumlu ilerlerse İran ve ABD arasındaki ticaret hacminin bu yıl 1 milyar dolara kadar çıkabileceği öngörülüyor. ABD’nin İran’a ihracatı 2011’de 95 milyon dolar, 2012’de 132 milyon dolar ve 2013’te 107 milyon dolar olmuştu. Avrupa’dan ilk heyet 3 Şubat'ta Fransa’dan İran’a gitti. Bu 1979'da yapılan İslam Devrimi’nden sonra Avrupa’dan giden en büyük heyet oldu. 

Şubatta İran’a giden Fransa Otomotiv Sanayicileri Birliği Başkanı Patrick Blain başkanlığındaki 140 kişilik Fransız heyetinde Total, Alstom, Telekom grubu Orange ve Renault gibi birçok büyük Fransız şirketi temsilcisi yer aldı. Heyette petrol, doğalgaz, lojistik, otomotiv, çimento, demir-çelik, finans, ilaç firmalarının temsilcileri ve otel sahipleri vardı. Renault Genel Müdürü Carlos Ghosn, Fransız heyetin 3 gün süren Tahran ziyaretini değerlendirirken, yaptırımların kaldırılmasından sonra İran pazarına geri dönmek istediklerini belirtmiş, ilişkilerin yeniden başlaması ve olumlu işbirliği konusundaki görüşmelerin çok umut verici olduğunu açıklamıştı. 

Ege Bölgesi ve İran İşbirliği Derneği Başkanı Hossein Arian, İran’ın ambargo döneminde iyi ilişkilerini sürdüren ülkelerle ticarete öncelik vermek istediğini, Türkiye’nin bu bakımdan avantajlı olmasına rağmen, içerde seçim paralelinde yürütülen siyasi çekişmelere odaklandığı için bu avantajını değerlendiremediğini söyledi. Arian, “Batıdan İran’a heyet akını olurken, Türkiye’den giden heyet sayısında azalma var. 1.5 ay önce Başbakan Recep Tayyip Erdoğan İran’a gitti. Yanında ticaret heyeti yoktu. Türkiye’nin İran’la iş yapma potansiyeli Avrupa’dan çok fazla. Avrupa’dan 100 kişilik heyet gidiyorsa Türkiye’nin 100 heyet göndermesi gerekiyor. İran Türkiye’yi Avrupa’ya açılan kapı olarak görüyor. Türkiye için ise İran, Orta Asya, Pakistan ve Afganistan’a geçiş kapısı. Türkiye sanayisinin ihtiyaç duyduğu hammaddeyi de İran’dan sağlayabilir. Bunlar iki ülkenin ticareti için çok iyi potansiyeller. Hızlı şekilde değerlendirilirlerse 1 yıl içinde iki ülkenin ticaret hacmi 30 milyar doları yakalar. Dernek olarak biz iki ülke arasında heyet ziyaretlerini artırmaya çalışıyoruz. İsfahan, Meşhed ve Tahran’la ziyaretler konusunda bağlantılar kuruyoruz. İranlı firmaların İzmir’de fuarlara kalıtımını organize ediyoruz. Çalışmalarımızı daha da artıracağız” diye konuştu. 

‘Altına hücum’ gibi bir ilgi var

Arian, dünyada İran’la işbirliği konusunda büyük bir akım oluştuğunu, uluslararası firmalardan İran’a işbirliği teklifl eri yağdığını belirterek, “İran Ticareti Geliştirme Organizasyonu Müdürü Mehdaf Celal Pur, son 4 ayda Fransa, Almanya, Belçika, Polonya, İspanya, İtalya, İrlanda, Avusturya, Hollanda, İsveç, Ürdün, Çin, Hindistan ve Avusturalya’dan çok sayıda ticaret heyetinin İran’ı ziyaret ettiğini, 10 Avrupalı ülke ve ABD’nin İran’da ticaret odası açtığını duyurdu. İran Ticaret, Sanayi ve Maden Odası’nın Ticareti Geliştirme Komisyonu Başkanı Asadullah Asgar Oladi’nin, İran’a 6 yılda giden Avrupalı ticari heyetten fazlası son 4 ayda gitti’ şeklinde bir açıklaması oldu. Avusturya Ticaret Bakanı da, Avrupa’da İran’a olan ilgi için, ‘Altına hücum gibi bir ilgi var’ açıklamasında bulunmuştu” dedi. 

İran’ın BP, Shell, Total, INA, OMW, Estat Oil gibi Avrupa’lı firmalar ile ABD’li Exxon Mobil, Conaco gibi firmaları ülkesine davet ettiğini hatırlatan Hossein Arian, Boeing, Ford, GM’nin de resmi olmayan kanallardan İran pazarını araştırdığını söyledi.

Dış ticaret hacmi 71 milyar doları aştı 

İran İslam Cumhuriyeti Gümrüğü verilerine göre, İran şu anda 178 ülke ile ticarî ilişkiler içinde. İran’ın dış ticaret hacmi 21 Ocak tarihi itibariyle 71 milyar 384 milyon dolara ulaştı. İslam Cumhuriyeti’nin petrol dışı ihracat payı, sıvı gaz ile birlikte 33 milyar 788 milyon dolar. Şu anda İran’ın petrol dışı ihracatı üç bin 449 çeşit ürünü kapsıyor. İran, 2013 yılında ithalatının yüzde 25’ini Dubai’den, yüzde 25’ini Çin’den, yüzde 10’unu Güney Kore’den ve yüzde 5’ini Türkiye’den gerçekleştirdi.

Neredeyse her gün bir heyet İran yolunda 

• 3 Şubat - Avrupa’dan ilk ve en büyük heyet bu tarihte Fransa’dan İran’a gitti. Fransa Otomotiv Sanayicileri Birliği Başkanı Patrick Blain başkanlığındaki Fransız heyetinde 140 kişi vardı. 

• 22 Şubat - Almanya’dan, enerji, tarım, haberleşme, çelik ve inşaat sektörlerindeki özel ve kamu şirket temsilcilerinden oluşan ticarî bir heyet Tahran’ı ziyaret etti. Lufthansa İran’a uçuşlarını artırdı. 

• 27 Şubat - Güney Kore’den Tahran’a ticari heyet ziyareti. Heyetin ziyareti 4 Mart’a kadar sürdü. 

• 2 Mart - Polonya Dışişleri Bakanı Radoslav Şikurski’nin Tahran ziyareti sırasında İran ve Polonya arasında işbirliği protokolü imzalandı. 

• 3 Mart - İran ve Çin İktisadi İşbirliği Toplantısı yapıldı. Çin, son 2 yılda İran’la 20 milyar dolar değerinde işbirliği anlaşması imzaladı. 
• 5 Mart - Tahran Ticaret Odası Başkanı Al-i İshak, hali hazırda da 700 kadar Avusturyalı firmanın İran’la işbirliği yaptığını kaydetti. 
• 6 Mart - Tokyo Mitsubishi, Sumitomo Mitsui ve Mizohu Bank adlı üç Japon bankanın İran’ın temel ürünler ve ilaç alımı ile ilgili banka işlemlerini yapmaya hazır olduklarını beyan ettiler. 

• 10 Mart - Cumhurbaşkanı Ruhani, Tahran’ı ziyaret eden AB Dış Politika Sorumlusu Catherine Ashton’u kabul etti. Görüşme, AB’nin nükleer meselenin dışında İran’la yaptığı ilk görüşme oldu. 
• 12 Mart - İran Azerbaycan Ticaret Odası kuruldu.