Harcamaya taksit teşviki yürürlükte

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), milyonlarca kişinin Kurban Bayramı’ndan bu yana beklediği, kredi kartına taksitlendirme ve kredi kartı borçlarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeleri yayımladı. Kredi kartı ve tüketici kredi borçlarına 72 aya kadar yeniden yapılandırma imkanı getirilirken, yapılandırmanın ödeme güçlüğü şartına bağlı olmadan getirilmesi sürpriz olarak nitelendirildi. Düzenleme ile tüketici kredilerindeki taksit sayısı 36 aydan 48 aya çıkarıldı. Kozmetik harcamaları taksit dışı bırakılırken, bilgisayar için uygulanan taksit sayısı 10’dan 6’ya indirildi.

Hükümetin, cari açık ve tüketimin enflasyonist etkisini azaltmak amacıyla 2014 yılı Şubat ayından itibaren kredi kartı ile taksitli satış ve tüketici kredilerine getirdiği sınırlama kaldırılmıştı. Aradan geçen zaman diliminde, bu yasaklar kısmen esnekleştirilirken, dün yayımlanan düzenleme ile kredi kartı taksitlendirmesi ve borçların yeniden yapılandırılmasında eski uygulamanın kapsamı çok daha fazla genişletilmiş oldu. Beklentilerin aksine cari açığın önemli kalemlerinden birisini oluşturan cep telefonu satışlarına taksit imkanı getirilmedi. Bir diğer sürpriz ise mevcut tüketici kredilerinin de 72 aya kadar yeniden yapılandırılması oldu.

Elektronik eşyalarda taksit sayısı 10’dan 6’ya indi

BDDK, Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğe geçici bir madde ekleyerek, kredi karıt borçlarının 72 aya kadar taksitlendirilmesine imkan sağladı.

Buna göre, artık kredi kartlarının mevcut borç bakiyeleri kart sahipleri tarafından talep edilmesi halinde, bunlar borçlunun ödeme güçlüğüne bakılmaksızın 72 aya kadar taksitlendirilebilecek. Her aya düşen taksit tutarı, ilgili ayın asgari ödeme tutarına eklenecek.

Aynı yönetmeliğin, kredi kartlarına taksiti düzenleyen 26’ncı maddesinde de değişiklik yapıldı. Mal veya hizmet alımı sonrası belli bir ücret karşılığı borcun taksitlendirilmesi veya ödemenin ertelendiği dönemler de dahil olmak üzere, mal ve hizmet alımları ile nakit çekimlerde taksit süresi 12 ayı geçemeyecek.

Taksit sayısı, kuyumculuk sektörüne yönelik yapılacak harcamalarda 4 ay ile sınırlandırılırken, elektronik eşya ve bilgisayar alımlarında 10 ay olan taksit sayısı ise 6 aya düşürüldü.

Havayolları, seyahat acenteleri, taşımacılık, konaklama, sağlık ve sosyal hizmetler ile ilgili harcamalarda, sağlık ürünü alımlarında, kulüp ve derneklere yapılan ödemelerde ve vergi ödemelerinde 9 taksit yapılabilecek.

Kozmetik harcamaları taksit dışında bırakıldı

Öte yandan aynı maddede yapılan değişiklikle, taksit uygulamasına tabi olmayan harcamalar da belirlendi. Kredi kartlarıyla gerçekleştirilecek telekomünikasyon, doğrudan pazarlama ile ilgili harcamalar, yurt dışında yapılan harcamalar ve yemek, gıda, alkollü içecek, akaryakıt, kozmetik, ofis malzemesi ile hediye kart, hediye çeki ve benzeri şekillerde herhangi somut bir mal veya hizmeti içermeyen ürünlerin alımlarında taksit uygulanmayacak.

Kurumsal kredi kartları ile, mal veya hizmet alımı sonrası belli bir ücret karşılığı borcun taksitlendirilmesi veya ödemenin ertelendiği dönemler de dahil olmak üzere gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile nakit çekimlerinde taksitlendirme süresi 12 ayı geçemeyecek.

Tüketici kredilerine de 72 ay yapılandırma imkanı

BBDK bankaların kredi işlemlerine ilişkin yönetmelikte değişiklik yaparak, mevcut tüketici kredilerine de 72 aya kadar yeniden yapılandırma imkanı getirildi. Yeniden yapılandırma kapsamında borçluya ek kredi kullandırılması halinde bunun vadesi 48 ayı aşamayacak.

Başka bir değişiklikle, konut kredilerinde, alınan malın bedelinin yüzde 80’i kadar kredi kullanılmasının önünü açıldı. Daha önceki düzenlemede bu oran yüzde 75 olarak uygulanıyordu. Konut teminatlı kredilerde de bu oran uygulanacak.

Sınırlamaya konu krediler için değerleme, SPK tarafından yetkilendirilmiş değerleme şirketleri tarafından yaptırılacak. Yönetmelikte yapılan başka bir düzenleme ile tüketici kredilerinde taksit sayısı 36 aydan 48 aya yükseltildi. Konut alımı veya konut tadilatı kapsamında, konutun bütünleyici parçası niteliğindeki mal ve hizmet alımı amacıyla kullandırılan krediler, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, eğitim, öğrenim, ücretinin finansmanı amacıyla kullandırılacak krediler bu düzenleme dışında tutuldu.

Bankalara yapılandırma desteği

Kredi kartı ve tüketici kredi borçlarının yeniden yapılandırılmasına imkan sağlayan düzenlemenin bankalara olumsuz etkisini azaltmak amacıyla, kredilerin ve diğer alacakların niteliklerinin belirlenmesiyle ilgili yönetmelikte de değişiklik yapıldı. Yapılandırılan krediler için bankaların daha düşük karşılık ayırmasına imkan sağlandı.

Kartla harcama 2016’da rekor kırdı

Karta taksitin sınırlandırıldığı 2014 Şubat ayından bu yana, kartla yapılan harcama ve nakit çekimler incelendiğinde, 2016 yılı ikinci çeyrekte harcamaların rekor seviyeye ulaştığı gözlendi. 2014 yılının tamamında 464 milyar 995 milyon liralık kart harcaması ve nakit çekimi yapılırken, bu rakam 2015 yılında 531 milyar 248 milyon liraya yükseldi. 2016 yılında ise ilk çeyrekte 137.4 milyar liralık harcamaya karşılık, ikinci çeyrekteki 148.2 milyar liralık harcama ile çeyrek dönem itibarıyla rekor kırılmış oldu. 2016 Ocak-Ağustos döneminde ise önceki yılın aynı dönemine göre kartlı harcama ve nakit çekim tutarı yüzde 11.1 artarak 385.2 milyar liraya yükseldi.

‘Toplam 257 milyar lira civarındaki kredi stoku yapılandırma kapsamında'

Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli, kredi kartı ve kredi borçlarına yönelik düzenleme kapsamındaki kredi stokunun toplam 257 milyar lira civarında olduğunu bildirdi. NTV’de gündeme ilişkin açıklamalarda bulunan Canikli, söz konusu yapılandırmanın otomatik olarak yapılmayacağına ve yalnızca mevcut stok için geçerli olduğuna dikkat çekerek, şunları söyledi: “Biz bankalara yapılandırma imkanı yetkisi veriyoruz. Bankalar bunu birden fazla da kullanabilir. Yani mutlaka 72 aya kadar da kullanmayabilir. Bir müşterisi için 50 aylık imkan sağlarken, bir başkasına 60 ay sağlayabilir. Burada sistemi rahatlatmak için inanılmaz bir esneklik sağlıyoruz. Ayrıca bu düzenleme sadece ödeme darlığına düşenler içinde değil, borcunu zamanında ödeyenler için de kullanılabilir. Dolayısıyla esnek bir yapıyı bankaların kullanımına sunuyoruz. Ayrıca, taşıt kredileri de yapılandırma kapsamında değil.” Canikli, yapılandırma kapsamında uygulanacak faiz oranlarına ilişkin ise “Bu konuda bir problem çıkacağını düşünmüyoruz. Kredi kullanan müşteriyi de rahatsız etmeyecek, bankayı da zora sokmayacak bir faiz oranının ortaya çıkacağını tahmin ediyoruz. Mağduriyetler ortaya çıkarsa onları giderici adımlar atarız. Bu gelişmeleri günlük takip ediyoruz.” dedi.

Taksit sayısındaki artışın etkileri bir ay sonra hissedilmeye başlar

Piyasalardaki durgunluğun derinleşmesini engellemek için kredi kartları ve banka kredilerine yönelik düzenlemenin yürürlüğe girmesini değerlendiren perakendeciler, kısa sürede gözle görülür bir hareketliliğin beklenmemesi gerektiğini söylediler. Ancak ilk bir ay içinde tablonun daha iyi ortaya çıkacağını ve işlerde gözle görülür hareketlilik yaşanacağını düşünen sektör temsilcileri, yeni düzenlemenin bilgilendirme çalışmalarının iyi yapılması gerektiğini savundular. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sami Kariyo, kısa vadede olumlu yansımalar alınacağını düşündüğünü, ancak birdenbire etkisinin görüleceğini söylemenin doğru olmadığını belirtti. 2-3 hafta sonra etkilerin daha belirgin gözlemleneceğini dile getiren Kariyo, taksit düzenlemesinde bilgilendirme çalışmalarının iyi yapılması gerektiğini ifade etti. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları (AYD) Derneği Başkanı Hulusi Belgü ise “Taksit sayısının artması piyasaya para pompalanacak anlamına geliyor. Dolayısıyla perakende sektörüne hareketlilik gelecek, AVM’de ziyaretçi sayıları artacaktır. Bunu ilk haftadan göreceğiz. Ancak kısa vadede etkilerini 1-2 ay içinde alacağız” dedi. Koton Yönetim Kurulu Başkanı Yılmaz Yılmaz da, taksit sayısından ziyade kredi kartı limitlerindeki artışın hazır giyim sektörünü olumlu etkileyeceğine dikkat çekerek, “Taksit kararı piyasayı hareketlendirecek, ancak hemen bu haftadan neticeleri gözlemleyemeyebiliriz. Ancak alınan karar çok olumlu. Ciro artışları yaşanacaktır” ifadelerini kullandı.

Bankalar canlı kredileri yapılandıracak

Bankaların sistemlerini yeni düzenlemeye göre büyük ölçüde hazırladığı öğrenilirken özellikle yapılandırmanın mevcut kredi ve kart borcunda ödeme sorunu yaşayan bireyleri rahatlatması ve piyasayı canlandırması bekleniyor. Bankacılar, özellikle yapılandırmanın canlı-mevcut kredilere yapılacağını vurguladı. Batık kredi rasyosu altına girmiş kredi ve/veya kart ödemesi bu kapsama girmeyecek. Bankacılar, batık kredisi olan vatandaşın her zaman bankanın kapısını çalıp yapılandırma isteyebileceğinin altını çiziyor. Kredi ve kartta yapılandırma 2 türlü olacak. Ya isteyene bu defa 36 değil 48 ay vadeye kadar yeni kredi açılacak ya da örneğin doğrudan yapılandırma seçeneği ile 72 aya kadar çıkılabilecek. Birden fazla kartının borcunu ödemek isteyen için kredi tahsisi yapılabilecek. Yapılandırmalarda kanuni faiz tavanı yüzde 2.52. Fakat bu oran yüksek olduğu için uygulanmıyor. Bu nedenle yapılandırmada bankalar cari faiz oranlarını kullanacak. Yalnız, yapılandırmaya giren tüketicinin borçlanma rasyolarına çok dikkat etmesi gerektiğine de işaret eden bankacılar, “Ödemeler daha uzun vadeye yayılacak. Dolayısıyla tüketici açısından bir ferahlama olacak.Kredi ve kartta tüketicinin kendisini yeniden bir sarmal içine sokmaması bundan sonra çok önemli olacak” uyarısını yapıyor.