Granitte damping vergisi ithalatı düşürmüyor

Mehmet FİLOĞLU
Ekonomi Bakanlığı’nın bugünkü Resmi Gazete’de yer alan tebliğine göre Çin’den yapılan granit ürünlerine uygulanan ton başına 174 dolarlık damping vergisinin devam etmesine karar verildi. Gerekçe olarak ise mevcut önlemin yürürlükten kalkması durumunda dampingin ve zararın devam etmesinin veya yeniden meydana gelmesinin muhtemel olması gösterildi.

Ticaret savaşlarının gündemde olduğu bu günlerde, bu tarz önlemlerin ne kadar sonuç verdiği de tartışılıyor. Granit özelinde damping vergisinin uygulandığı dönemler incelendiğinde söz konusu kararın sadece Çin’den doğrudan yapılan ithalat üzerinde etkili olduğu görülüyor. Türkiye’nin toplam ithalatındaki etkisi ise yok denecek kadar az. Bu dönemde Türk firmalar ithalatını hızlıca Çin dışı ülkelere kaydırdı. Hatta ithalatın başka ülkeler üzerinden gösterilerek yine Çin’den yapıldığı belirtiliyor. Ekonomi Bakanlığı 2014 sonunda bu gerekçe ile Vietnam’dan yapılan ithalata da aynı vergiyi uygulama kararı aldı ama yine de ithalatın önüne geçmeyi başaramadı.

İthalat fiyatını etkilemedi

Öte yandan damping vergisinin birim başına granit fiyatı üzerinde bir etkisi olmadı. 2012 yılında Türkiye’nin ithalat ettiği granitin ton başına ortama değeri 577 dolar iken, vergi sonrası bu değer daha da düşerek 2017’de 540 dolara geriledi.

Çin’den doğrudan ithalat durdu

Çin’den alınan granit ürünlerine damping vergisi uygulaması 2006’nın eylül ayından bu yana devam ediyor. Vergi ilk uygulamaya konulduğunda ton başına 90 dolardı. Ancak bunun yeterli görülmemesi üzerine Temmuz 2012’de 174 dolara yükseltildi. 2006’daki uygulamanın etkisi oldukça sınırlı olurken, 2012’deki vergi sonrası Çin’den granit ithalatı neredeyse durma noktasına geldi.

İthalat başka ülkelere kaydı

Çin’den yapılan ithalat hızlı bir şekilde gerilerken, aynı dönemde Çin dışı ülkelerde ciddi artış yaşandı. 2012’de 200 bin tonun altında olan Çin dışı ülkelerden yapılan granit ithalatı iki yıl içinde 330 bin tonun üzerine çıktı. Bu artış daha önce neredeyse hiç ithalat olmayan Vietnam gibi ülkelerden geldi. Bu ülkelerden ithalat edilen ürünlerin menşeinin ise yine Çin olduğu düşünülüyor.

Toplam ithalatta değişen bir şey yok

2012’de Çin’e ilk yüksek damping vergisi uygulandığında Türkiye’nin toplam granit ithalatı 280 bin tondu. Yerli üretimi teşvik etmesi için alınan bu kararın bir sonraki yılında toplam ithalat yüzde 20 arttı. Sonraki yıllarda toplam talepte yaşanan daralma ile birlikte bir miktar gerilese de 2012 seviyelerini yakın bir yerde kaldı.