Gözler para politikalarına çevrildi

Hüseyin GÖKÇE

24 Haziran seçim sürecinde siyasi partiler ve cumhurbaşkanı adayları tarafından en çok tartışılan konu olan ekonomi, yeni dönemde de siyasi yapılanmanın önüne geçecek. Yeni dönemde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından oluşturulacak ekonomi yönetiminin önüne iki önemli konu çıkacak.

Bunlardan birisi seçim öncesi uygulanmaya başlayan gider artırıcı politikaların bütçe üzerindeki olumsuz etkileri. İkinci temel başlık ise makroekonomik göstergeler. Bunlar arasında da yüzde 12’nin üzerinde seyreden enflasyon, yüzde 10 civarındaki işsizlik(yaz aylarında tek haneli bekleniyor) ve 57 milyar dolara ulaşan cari açık.

Maliye Bakanı Naci Ağbal, seçimden bir hafta kadar önce yaptığı açıklamada seçimin ardından sıkı para politikası uygulanacağını ifade etmişti. Bunlar arasında özellikle tüketimin ve tüketici kredilerinin maliyetini artıracak politikalar ön plana çıkacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 24 Mayıs’ta açıklanan Ak Parti’nin 360 sayfadan oluşan seçim beyannamesinin, “İstikrarlı ve Güçlü Ekonomi” başlıklı bölümünde öne çıkan unsurlar:

Merkez Bankası bağımsızlığına vurgu

Merkez Bankası’nın fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisinin belirlemesi esas olmaya devam edecek. Enflasyon hedeflemesi rejimine devam edilecek. Enflasyon hedefleri, hükümet ve Merkez Bankası tarafından üçer yıllık vadeler için belirlenmeye devam edilecek. Dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülecek. Döviz piyasaları yakından takip edilecek, gerektiğinde dengeleyici döviz likiditesi araçları kullanılmaya devam edilecek.

Sözleşmelerde TL kullanımı özendirilecek

Fiyat istikrarını desteklemek ve döviz kuru kaynaklı olası oynaklıkların makro-finansal istikrara etkilerini sınırlamak üzere sözleşmelerde Türk Lirası’nın kullanımı özendirilecek, firmaların döviz kuru riskini daha etkin bir şekilde yönetebilmeleri için gerekli mekanizma ve teşvikler oluşturulacak. İhracat reeskont kredileri aracılığıyla rezerv biriktirilmeye devam edilecek. Maliye politikası fiyat istikrarının sağlanmasında destekleyici olacak. Enflasyonda katılığa neden olan yapısal unsurların belirlenmesi ve giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla, kamu tarafından yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ve vergi ayarlamalarının enflasyon tahmin ve hedefleri ile uyumlu olacak.

Faizin maliyet baskısını azaltacak tedbirler

Sermaye piyasalarını güçlendirerek, bankacılık kesiminin toplam finans sistemi içerisindeki payı azaltılacak. Girişim sermayesi fonları gibi yeni finansman yöntemlerini geliştirerek bankacılık sistemine erişimi kısıtlı olan yeni girişimleri finanse edilecek. Bankacılık sistemindeki düzenleyici çerçeve bankacılık kesiminin operasyonel maliyetlerini düşürücü ve daha verimli çalışmasına yönelik geliştirilecek. Katılım bankacılığının bankacılık sistemi içerisindeki payı artırılacak. KOBİ’ler başta olmak üzere işletmelerin finansmana erişimi kolaylaştırılacak.

Mali enstürmanlar çeşitlendirilecek

Gıdada, üretimden son tüketiciye kadar olan tedarik zincirine ilişkin kayıt sistemi güçlendirilecek. Lisanslı depoculuğun yaygınlaştırılması için yasal ve kurumsal düzenlemelere devam edilecek.

Tarladan tüketiciye soğuk zincir yatırımları desteklenecek. Emlak Bankası yeniden açılacak KGF yatırım ve ihracatın desteklenmesinde kullanılacak.

Reel sektörün finansmanında sermaye piyasasından daha fazla yararlanması sağlanacak. Kredi Garanti Fonunu öncelikle yatırım ve ihracatın desteklenmesinde kullanılacak. Türkiye Varlık Fonu’nun finansal piyasalardaki etkinliği artırılacak. Finansal hizmetler sektörü üzerindeki maliyetler düşürülecek. İstanbul Finans Merkezi projesi hızlandırılacak. İstanbul Tahkim Merkezi’ni daha etkin hale getirilecek. Yatırımlara, uzun vadeli finansman sağlayan kalkınma bankacılığı geliştirilecek. Emlak Bankası sektöre yeniden kazandırılarak ekonomik gelişime katkı sağlanacak. Mali piyasalarda Ar-Ge faaliyetleri desteklenecek.

Çin tahvil piyasasında borçlanma yapılacak

2018 yılı içerisinde ilk defa Çin tahvil piyasasında bir borçlanma işlemi gerçekleştirilmesine ilişkin çalışmalar geliştirilerek diğer ülkelere yaygınlaştırılacak. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Sektörleri Gözetim ve Denetim Politika Belgesi hazırlanacak. Alacak sigortasının, KOBİ’ler arasında yaygınlaştırılması sağlanacak. Faizsiz finans politika belgesi hazırlanacak. Katılım bankalarında risk-paylaşımına dayalı finansman modelleri yaygınlaştırılacak. Katılım finans şirketlerince ortaklaşa olarak KOBİ finansmanı sağlayacak bir kitle fonlama şirketi kurulacak. Altyapı başta olmak üzere kamu yatırımlarında faizsiz finans araçlarının payını artırılacak. Hazine destekli kredi garanti uygulaması yatırım ve ihracat ağırlıklı olmak üzere sürdürülecek.

Tek Hazine Kurumlar Hesabı kurulacak. Bu hesapla kamunun nakit kaynaklarının Hazine tarafından tek bir hesapta izlenebilmesi ve kamu nakit kaynaklarının banka hesaplarında atıl olarak beklemesinin önüne geçilmesi yoluyla kamu nakit yönetimi etkinliği artırılacak. Tarım ürünlerinin işlem göreceği ürün ihtisas borsaları çeşitlendirilecek Kamu harcama ve gelirlerinde etkinlik artırılacak. Mevcut harcama programları gözden geçirerek, verimsiz harcamalar tasfiye edilecek.

Tarımsal desteklerin belirlenmesinde ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri dikkate alınacak, desteklerde sadeleştirmeye giderek etkinlik artırılacak. Kamuda taşıt ve hizmet binası edinim ve kullanımlarında uyulacak usul ve esasları güncellenecek. Zorunlu haller dışında kamu hizmet binası yapımına izin verilmeyecek. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu güncellenecek. Kamu kurumlarının kamu hizmetlerine odaklanmasını sağlayacak şekilde program bazlı performans bütçelemeye ilişkin çalışmalar tamamlanacak.

Kamu ihale mevzuatını yerli üretimin desteklenmesi yönünde güncellenecek. Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununu kapsamlı bir şekilde reforma tabi tutulacak.

Yeni kurulacak Risk Analiz Merkezi’nde; sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenlerle ve kullananlarla daha etkin mücadele edilecek. Katma Değer Vergisi mükelleflerine hasılat esasına dayanan daha basit bir KDV sistemini kullanma imkanı getirilecek.

Satış, kira, irtifak hakkı ve yatırım teşvik amaçlı olarak oluşturulan Hazine taşınmaz portföyü genişletilerek 50 bin adet Hazine taşınmazı, web sitesinde ilana çıkılarak vatandaşlara arz edilecek.

Girişimcilik KOBİ'ler

Yabancı erken aşama fonlarının Türkiye’de ofis açmaları veya yerli fonlara ortak olmaları, yabancı kurumsal yatırımcıların Türkiye’deki fonlara yatırım yapmalarını özendirilecek. Finansman eksiğinin en çok hissedildiği erken aşama girişimciliğe yönelik üst fonları etkin bir şekilde çalıştırılacak.

KOBİ’ler için, özel kesim tahvil arzının ve KOBİ Borsalarının yer aldığı sermaye piyasası araçları yaygınlaştırılacak. Ar-Ge yapan KOBİ’lere teknolojik ürün ticarileştirmesine yönelik personel desteği sağlanacak. 2023'e kadar 50 yeni OSB kurulacak, tüm OSB’lerdeki istihdam 2.5 milyona çıkarılacak. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri sayısı 105’e çıkarılacak.

2023 yılı itibarıyla, istihdam oranı yüzde 53’e yükseltilecek. İşgücüne katılma oranını yüzde 41 düzeyine çıkarılacak. Önümüzdeki beş yıllık dönemde 5 milyonun üzerinde ek istihdam oluşturulacak.

2023 yılında Tarımsal Gayrisafi Yurtiçi Hasıla 150 milyar dolara, tarımsal ihracat 40 milyar dolara çıkarılacak. 81 il ve 250 köyde Birlikte Üretim Modeli hayata geçirilecek. Sertifikalı tohum üretimi 2 milyon tona çıkarılacak.

Yeni kabine için adı geçenler

Yeni kabinenin oluşturulmasında bakanlıkların daha çok teknik yönünün ön plana çıkması önem taşıyor. Daha önce parlamentonun ağırlıkta olduğu bir yapıda siyasi dengeler (örneğin çok yüksek oranla kazanılan illerin bir bakanlık alması) ağırlık taşıyordu. Bu kez ise yine siyasi dengeler gözetilse de bakanlıkların teknik yönü daha ağır basacak. Yeni kabinede MHP’li isimlerin de yer alması bekleniyor.

Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın danışmanlarından Hatice Karahan, Mustafa Varank, Mehmet Uçum ve İbrahim Kalın’ın isimleri konuşuluyor. Danışmanların mevcut görevleri nedeniyle ofis yapılanmasında da görev alabileceği belirtiliyor. Halen Cumhurbaşkanı’nın 36 baş danışmanının her biri çeşitli alanlarda, Anglo-Sakson gelenekteki “gölge bakan” benzeri görevlendirilmiş durumda. Olası bakanlar arasında adı geçenlerden biri de daha önce siyasete ilgisi bilinen, MÜSİAD Eski Başkanı ve halen DEİK Başkanlığını yürüten Nail Olpak oldu. Milletvekili seçilmeyen isimler arasında bulunan, Naci Ağbal, Nihat Zeybekci, Faruk Özlü ve Mehmet Şimşek’in milletvekili olmayanların kabinede yer alacağı yönündeki tahminler nedeniyle isimleri sıkça dile getiriliyor.

Ekonomi yönetimi yeni modele göre şekillenecek

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemindeki ekonomi yönetiminde bakanlıkların yanında etkin yapılardan biri de ofisler olacak. Öyle ki açıklanan taslakta Hazine ve Maliye Bakanlığı yanında ‘Finans Ofisi’ oluşturulması dikkat çekiyor. Yeni kabinede, devletin temel fonksiyonları olan, dışişleri, adalet, güvenlik ve eğitim gibi alanlar ile gençlik ve spor dışındaki bütün bakanlıklar “icracı” durumda bulunuyor. Ulaştırma, ticaret, enerji gibi alanlardaki bakanlıklar ekonomide temel rol oynuyor. Ayrıca sağlık bakanlığı son dönemde şehir hastaneleri, sağlık teknolojileri ve ilaçta yerelleşme yatırımlarını yönetiyor. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile yeniden şekillenecek kabinede, ekonomi yönetiminde bakanlıkların yanında etkin yapılardan biri de ofisler olacak. Öyle ki açıklanan taslakta Hazine ve Maliye Bakanlığı yanında “finans ofisi” oluşturulması dikkat çekti. Yeni kabinede, devletin temel fonksiyonları olan, dışişleri, adalet, güvenlik ve eğitim gibi alanlar ile gençlik ve spor dışındaki bütün bakanlıklar “icracı” durumda bulunuyor. Ulaştırma, ticaret, enerji gibi alanlardaki bakanlıklar ekonomide temel rol oynuyor. Ayrıca, Kültür ve Turizm Bakanlığı turizm yönünden, çevre ve şehircilik bakanlığı başta kentsel dönüşüm olmak üzere şehircilik yönünden, sağlık bakanlığı ise son dönemde şehir hastaneleri, sağlık teknolojilerinde yerelleşme ve ilaçta yerelleşme yönünden büyük oranda yatırıma dayalı ekonomik rol oynuyor.