Doğalgazda indirim bilmecesi

UĞURCAN GÖKÇEN / dunya.com

Rusya'nın Türkiye'ye 1 milyar dolarlık doğalgaz farkını ödemeyi kabul etmesiyle kapanan tahkim süreci sonrası, bu anlaşmanın İran'ın tahkim ödemesinde olduğu gibi tüketiciye yansıtılıp yansıtılmayacağı merak konusu. Türkiye Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu'na göre, alınan bu paranın bu kez doğalgaz fiyatına yansıtılması çok zor. Bunun nedeni ise dolar ile birlikte artan enerji fiyatları...

Türkiye'ye doğalgazda bir müjde de Rusya'dan geldi. Geçtiğimiz yıl İran'a karşı tahkim davasını kazanan Türkiye, bu kez Rusya'nın ödeme yapmayı kabul etmesi üzerine tahkim davasını geri çekti. Bu gelişmeyi hafta sonu Erzurum'da vatandaşlara seslenişi sırasında duyuran Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Sizlerle bir müjdeyi paylaşmak istiyorum. Rusya'dan aldığımız doğalgazın fiyatında indirim talep etmiştik. 2015 ve 2016 yılları için geçerli olmak üzere Rusya'dan aldığımız doğalgaz yüzde 10,25 indirim mutabakatına vardık. Bu iki yıl için ülkemize 1 milyar dolar ödeme yapılacak" ifadelerini kullandı. Erdoğan'dan sonra Enerji Bakanı Berat Albayrak da, Rusya'nın ödemeyi seçimlerden önce yapacağı ve bu meblağın Hazine'ye geçeceği bilgisini paylaştı.

Bu gelişme akıllara İran ile yaşanan tahkim sürecini getirdi. İran'dan yılda 10 milyar metreküp doğalgaz alan Türkiye, 2012 yılında yüksek fiyatlarla satış yaptığı gerekçesiyle İran'a dava açmış, Uluslararası Tahkim Mahkemesi, 2016 yılında İran'ın aleyhinde karar vererek, Türkiye'ye toplam satışının yüzde 13'üne yakın gelen 1.9 milyar dolar ödemesine hükmetmişti.

İran ödemeyi indirim yoluyla yaptı, Rusya peşin ödeyecek

Tahkim sürecini 2016 yılında kaybeden İran, 2 yıl içinde Türkiye'ye gönderdiği gazın 8 milyar metreküplük kısmından ücret almayarak borcunu bu yıl şubat ayında kapattı. Rusya ise bu parayı nakit olarak ödeyecek. İran'ın 1,9 milyar dolara denk gelen 8 metreküplük gazı Türkiye'ye gönderdiği süre zarfında tüketicinin doğalgaz faturasına zam yapılmadı. Yani İran'ın ödemesi direkt olmasa da dolaylı olarak tüketicinin cebine girmiş oldu. Bu nedenle Rusya'nın ödeme yapmayı kabul ettiği müjdesi, tüketicinin aklına aynı dönem hayata geçirilen 'zam yapmama' uygulamasının tekrar yapılıp yapılmayacağı sorusunu getirdi.

"Tüketiciye yansıtılacağını düşünmüyorum"

Konuyla ilgili görüşüne başvurduğumuz Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, artan enerji fiyatlarına dikkati çekerek, "Son 2 ayda döviz kurlarındaki artış nedeniyle, Türkiye'nin 1 yıllık enerji ithalatı faturası 1 milyar dolar arttı. Yani Rusya'nın ödeyeceği 1 milyar dolar Türkiye'nin sadece 1 yıllık zararını karşılar. Üstelik bu sadece son 2 ayda oluşan zarar..." ifadelerini kullandı. Kumbaroğlu, bu nedenle bu meblağın İran ile yaşanan süreçte olduğu gibi tüketiciye yansıtılmayacağı görüşünde olduğunu söyledi. Prof. Dr. Kumbaroğlu, "Hatta ben yansıtılmaması gerektiği taraftarıyım. BOTAŞ'ın zarar etmemesi gerekir, kurumun zarar etmesi zaten hepimiz zarar etmesi demek olacaktır" dedi.

Dün bir televizyon programı canlı yayınına bağlanan Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan da bu konuda indirim olarak yansıtılmayacağı görüşünde bulunmuştu. Süreç ile ilgili Enerji Bakanlığı yetkilileri ise herhangi bir görüş beyanında bulunmadılar.