Devlete borcu olana bandrol verilmeyecek

Bandrol uygulamasında yeni uygulamalar geliyor. Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülmekte olan torba kanun teklifinin (Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi) gerekçesinde, yeni uygulamaların “kayıtdışı ekonominin yüksek olduğu” sektörler için getirildiği belirtiliyor. Sektörler sayılmamakla birlikte, bandrol uygulamasının etkinleştirilmesi için kanunun değişiklik metninde 4 yenilik öngörülüyor. Buna göre gecikmiş vergi borcu olana bandrol verilmeyecek. Maliye vergi borcu dışında başka kamu kuruluşlarına borçları da kapsama alabilecek. Sistemin kurulması, işletilmesi özel şirketlere açılacak. Bu konuda Maliye ihaleyle 5 yıl süreli yetkiler verebilecek.

Plan Bütçe Alt Komisyonu’nda görüşmeleri devam eden torba kanun teklifinde çok sayıda yenilik öngörülüyor. Bunlardan biri de bandrol uygulaması. Torba teklifle Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi değiştiriliyor. Değişikliğin gerekçesi, teklifte şöyle ifade ediliyor:

“213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda değişiklik yapılması suretiyle kayıtdışı ekonominin yüksek olduğu sektörlerde kayıp ve kaçak ile mücadele edilmesi amacıyla Bandrollü Ürün İzleme Sistemi’nin getirilmesinin, söz konusu sistemin işletilmesinin ve sistem içindeki firmaların vergi borcunun daha etkin şekilde takibinin sağlanması amaçlanmıştır.”

Kayıtdışı sektörlere bandrol gelebilir

Bu ifadelere göre bandrol uygulaması, halen bulunan sektörler dışında, kayıp kaçak oranı yüksek başka sektörlere de getirelibilecek. Maliye kaynakları DÜNYA’nın sorusuna verdikleri cevapta, herhangi bir yeni sektör olmadığını belirtmekle birlikte, vergi uzmanları uygulamanın genişlemesinin, başka bazı sektörleri de kapsamanın muhtemel olduğu görüşünde. DÜNYA Gazetesi vergi yazarı Zeki Gündüz, gerekçeyi değerlendirdi. Gündüz, “Daha önce bazı sektörlerde denenen yöntemlerin daha da yaygınlaştırılması ve çeşitlendirilmesine dönük bir düzenleme. İlk etapta fatura ve benzeri belgelerin anlaşmalı matbaalarda bastırılması zorunluluğu ile başlayan süreç bir kısım mallarda bandrol uygulması, petrol ürünlerinde marker, hatta üretim sürecinin kamera ile denetlenmesi gibi yeni yöntemlerle çeşitlenmişti. Elektronik fatura, e-muhasebe, e-arşiv, e-imza, vergi incelemeleri için elektronik veri hazırlama zorunluluğu, beyannameler ekinde istenenen ilave bilgi ve formlar mali idarenin bu alanda attığı adımlar olarak sayılabilir. Bu düzenleme ile Mali İdare istediği (kayıtdışılığın yoğun olduğunu tespit ettiği) sektörde, kanunda bahsi geçen araçların kullanımı suretiyle denetimlerin etkinleştirilmesini amaçlıyor” dedi.

Gerekçeyi ve kanunun 257’nci maddesinin birinci fıkra 6’ncı bendinin yeni halini inceleyen vergi uzmanı Akif Akarca da “Yapılacaklara bakıldığında; sigara, alkollü içkiler gibi ürünlerin ya da biligisayarlar, televizyonlar vb. cihazların satışının takibi akla gelmektedir. Ancak, daha geniş bir uygulama alanı da söz konusu olabilecektir. Düzenleme, gerekçesinde de belirtildiği gibi kayıtdışılığı önlemeye katkı sağlayabilir. Önemli olan verilen yetki kadar yetkinin nasıl kullanıldığı ve uygulamanın kapsamıdır” dedi.

Maliye’ye ilave yetki veriliyor

Yeni torba yasa teklifi ile Makiye Bakanlığı’na  ilave yetki verildiğini belirten Akif Akarca, şöyle dedi:

“Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 257’nci maddesinin 6’ncı bendinin mevcut halinde; ‘Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri  kullandırmaya, bu cihaz  ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkot, hologram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve özel işaretlerin kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirmeye’ Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıştı. Torba yasa teklifinde yetki hükmüne ilave öneriliyor. Yapılan düzenlemeye göre; mükelleflere bandrol, pul, barkod v.b. verilirken anılan mükelleflerin vergi dairelerine vadesi geçmiş vergi borcu bulunmadığına ilişkin yazı alması zorunluğu getirilebilecek. Başka bir deyişle; anılan bandrol, pul, barkod v.b. şeyler verilirken mükelleflerin vergi dairelerine borçlarının olmaması şartı aranabilecek. Ayrıca, bandrol, etiket, pul ve diğer araçların basım ve dağıtımı ile sistemin kurulması ve işletilmesi hizmetlerinin yetkilendirilecek gerçek veya tüzel kişiler tarafından yerine getirilmesine, bu hizmetlerde yetkilendirilecek kişilerin özelliklerinin belirlenmesi, yönlendirilmesi ve denetlenmesine ilişkin olarak Maliye Bakanlığı’na  düzenleme yetkisi tanınıyor.”

Maddenin eski ve yeni hali

Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının 6’ncı bendinin eski şekli şöyle: Maliye, “vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya, bu cihaz ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkod, halogram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirmeye, uygulamaya ait usûl ve esasları belirlemeye, yetkilidir.”

Birinci fıkranın 6’ncı bendinin yeni hali, yukarıda aktarılan eski bölümle başlıyor. İlave olarak şu ibareler ekleniyor:

“Mükelleflere bandrol, pul, barkod, hologram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin verilmesinde, mükelleflerin Maliye Bakanlığı’na bağlı vergi dairelerine vadesi geçmiş borcu bulunmadığına ilişkin belge arama zorunluluğu getirmeye, bu zorunluluk kapsamına girecek amme alacaklarını tür ve tutar itibariyle tespit etmeye ve hangi hallerde bu zorunluluğun aranmayacağına, bandrol, pul, barkod, hologram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin basımı, dağıtımı ile sistemin kurulması ve işletilmesi hizmetlerinin (...) süresi 5 yılı geçmemek üzere (...) yetkilendirilecek gerçek ve tüzel kişiler tarafından yerine getirilmesine, bu hizmetlerde ve yetkilendirilecek gerçek ve tüzel kişilerde bulunması gereken özellikleri (...) faaliyetlerinin yönlendirilmesi, izlenmesi, denetlenmesi, yetkilendirmenin sonlandırılması ve bunların uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye (Maliye yetkilidir.)”

Birçok sektörde uygulanıyor

Bandrol, marker, kod gibi uygulamalar birçok sektörde var. Fikir ve sanat eserleri, kitap gibi süreli olmayan yayınlar, müzik ve sinema eserleri, bilgisayar oyunları, seri üretimi olan tütün mamulleri ve alkollü içkilerde bandrol var. Alkollü içkilerden birada ‘kodlama’ sistemi uygulanıyor. Akaryakıtta da marker uygulaması yapılıyor. Cep telefonlarında IMEI numarası ile takip var. Vergi Konseyi Başkanı olduğu dönemde kayıtdışılık üzerine çalışmalar yapan Mustafa Uysal, kayıp kaçağın yüksek olduğu bazı sektörlere uygulamanın yaygınlaştırılabileceğini belirtti. Uysal, “Parfümeri ve kozmetik iş kolunda kaçak giriş oranı görece yüksek. İnşaat sektöründe kayıtdışılıktan söz ediliyor. Orada boya gibi standart malzemeleri düşünebilirler. Çay sektörünü düşünülebilir. Zayıflama, saç çıkarma ilaçları var. Alternatif tıp ilaçları... Bu alanlarda kaçak dikkat çekiyor. Küçük ev aletlerinde de kayıtlı işletmelerin dışında Çin üretimi kaçak girişten söz ediliyor. Bu tür tedbirlerin cari açık açısından da önemi var” dedi.