Çalışan sayısını en çok artıran sektör "bilgisayar programlama" oldu

AR-GE ve İnovasyon Raporu'ndan derlenen bilgilere göre, AR-GE'ye girdi oluşturan insan kaynakları açısından son yıllardaki artış 2021'de de devam etti. AR-GE personeli sayısı geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 11,5 artışla 321 binden 358 bine yükseldi.

AR-GE personellerinin yüzde 50'si yükseköğretimde, yüzde 47'si özel sektörde, yüzde 3'ü kamuda istihdam edildi.

AR-GE iş gücü istihdam eden ana iş kolu, imalat sanayisi oldu. Bu alanda 2020'de istihdam edilenlerin sayısı 67 bin 711 iken 2021'de bu sayı yüzde 12 artarak 75 bin 509'a çıktı.

AR-GE personeli istihdamında ikinci sırada bilgi ve iletişim sektörü yer aldı. Bu sektörde geçen yıl 2020'ye göre yüzde 24'lük artış kaydedilerek, istihdam edilenlerin sayısı 61 bin 716'e ulaştı.

Mesleki bilimsel ve teknik faaliyetler sektörü AR-GE personeli istihdamında üçüncü oldu. Sektörde istihdam edilenlerin sayısı geçen yıl yıllık bazda yüzde 12 artarak 12 bin 57 olarak gerçekleşti.

Kadınların AR-GE alanındaki istihdamı artıyor

Rapora göre, 2021'de bütün coğrafi bölgelerde AR-GE iş gücü sayısında artış yaşandı. En fazla AR-GE personeli istihdam eden bölge 105 bin 779 ile İstanbul olurken, bu bölgeyi 78 bin 155 kişiyle Batı Anadolu, 47 bin 853 kişiyle Doğu Marmara takip etti.

AR-GE iş gücündeki kadın çalışan oranı geçen yıl itibarıyla yüzde 36,4 olarak belirlendi.

Bir önceki yıl toplam iş gücü içinde 0,2 puan düşen AR-GE kadın istihdamı 2021'de 0,6 puan arttı. Erkek AR-GE personelinde yaşanan yüzde 10,5'lik artışa karşın kadın AR-GE personeli sayısı yüzde 13,2 artarak 130 bin 451'e ulaştı.

Sektörler bazında bakıldığında 2021'de kadın AR-GE personeli istihdamının yüzde 63'ü yükseköğretimde, yüzde 34'ü özel sektörde ve yüzde 3'ü kamuda gerçekleşti.

Öğrenim durumuna göre özel sektördeki kadın istihdamına bakıldığında lisans, yüksek lisans ve doktora dereceli kategorilerin hepsinde kadın istihdamında artış görüldü.

Yüksek lisans derecesine kıyasla lisans ve doktora dereceli kadın istihdamının 2021'de, bir önceki yılda gerçekleşen artış oranına göre daha fazla arttığı görüldü.

Doktoralı kadın çalışan sayısı 2021'de bir önceki yıla göre yüzde 12, yüksek lisans dereceli kadın çalışan sayısı yüzde 13, lisans dereceli kadın çalışan sayısı da yüzde 22 arttı.

İş gücü yoğunluğu teknoloji ve bilgi yoğun sektörlere kayıyor

AR-GE harcamalarında da insan kaynağındaki gelişime benzer bir artış dikkati çekti. Geçen yıl ülkede yapılan toplam AR-GE harcamalarında Türk lirası bazında yüzde 49, dolar bazında da yüzde 17'lik bir artış gerçekleşti.

Raporda yer alan bilgilere göre, bilgi ve teknoloji yoğun sektörlerin toplam istihdamında da önemli gelişmeler yaşandı. Bu kapsamda 10 yılda teknolojiyle ilgili alanlarda çalışan sayısını en çok artıran sektör, yüzde 268 ile bilgisayar programlama oldu. Bu alanda çalışanların sayısı 2021 itibarıyla 138 bin kişiye ulaştı.

Yüksek teknoloji grubundaki sektörlerde istihdam yüzde 96, orta-yüksek teknoloji grubundaki sektörlerde yüzde 51 arttı.

Tüm sektörlerde toplam artış yüzde 47, imalat sektöründeki artış yüzde 44 olarak gerçekleşti. Bu kapsamda iş gücü yoğunluğunun giderek teknoloji ve bilgi yoğun sektörlere kayması gibi bir durum ortaya çıktı.

Bilgisayar programlama sektörü cirosunu 2 katına çıkardı

Rapora göre, Türkiye'de genel olarak firma sayısı 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 8 arttı. İmalat sektöründe faaliyet gösteren firma sayısı yüzde 9, yüksek teknoloji sektöründe yüzde 14, orta-yüksek teknolojide yüzde 9, bilgisayar programlamada yüzde 17 artış görüldü.

Tüm sektörlerde, imalat sektöründe ve teknoloji yoğun sektörlerde karlılık oranları (net kar/brüt satışlar) da incelendi. Buna göre, 2021 yılında ortalama karlılık tüm sektörlerde yüzde 2, imalat sektöründe de yüzde 7 oldu. Bu oran orta-yüksek teknoloji grubundaki firmalar için yüzde 9, yüksek teknoloji grubundakiler için yüzde 13, bilgisayar programlama sektöründekiler yüzde 21 olarak hesaplandı.

Ortalama dolar kuru bazında brüt satış rakamları TL'den dolara çevrildiğinde 2021 yılında yüksek teknoloji sektörlerinin cirosu yüzde 19, bilgisayar programlama sektörünün yüzde 22, orta-yüksek teknoloji sektörlerinin yüzde 28 arttı.

2021 sonu itibarıyla 10 yıllık dönemde bilgisayar programlama sektörü cirosunu 2 katına çıkardı. Yüksek teknoloji grubundaki sektörler aynı dönemde cirosunu yüzde 48, orta-yüksek teknoloji grubundakiler yüzde 37 artırdı. Tüm sektörlerin artış ortalaması ise yüzde 12 olarak kayıtlara geçti.

Sektörlere göre dolar kuru bazında ihracatın 2021'de bir önceki yıla göre artışı incelendiğinde ise en yüksek oran bilgisayar programlama sektöründe gerçekleşti. Bu sektörde 2021 yılında yurt dışı satışların bir önceki yıla göre artış oranı yüzde 51 iken yüksek teknoloji ve orta-yüksek teknoloji sektörlerinde bu oran sırasıyla yüzde 37 ve yüzde 29 oldu.

10 yıllık dönemde bilgisayar programlama sektörü ihracatını yüzde 206 artırdı. Orta-yüksek teknoloji ve yüksek teknoloji gruplarında yüzde 55-60 civarında artış yaşandı. Tüm sektörlerin ortalama artışı yüzde 42 olarak kayıtlara geçti.

217 Türk şirketi girişim sermayesi fonlarından yatırım aldı

2021 yılında Türkiye'de AR-GE ve inovasyon çıktıları ile ilgili en dikkate değer gelişmeler melek yatırımcıların ve girişim sermayesi fonlarının yatırımlarında görüldü. 2021 yılında 217 Türk şirketi girişim sermayesi fonlarından yatırım aldı. Bu sayı 2021'de bir önceki yıla göre yüzde 62 artış kaydetti. Söz konusu yatırımların toplam miktarı ise 1,89 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, bir önceki yıla kadar bu tutar yılda en fazla 200 milyon dolar düzeyindeydi.

Raporda, AR-GE çıktıları bağlamında patent sayılarına da bakıldı. Türkiye'deki yerleşiklerin patent başvuruları 2021'de bir önceki yıla göre yüzde 5 artarak 8 bin 971'e ulaştı. Türkiye 10 yıllık dönemde kaydettiği yüzde 111'lik artışla, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütüne (OECD) yeni katılan Kolombiya hariç tutulduğunda, OECD ülkeleri arasında bu alanda birinci oldu.​​​​​​​