Besi ithalatı için kapılar tekrar açılıyor

Ali Ekber YILDIRIM  

İZMİR - Hayvancılıkta bir kez daha ithalat gündemde. Besi çiftliklerinin yarı yarıya boşalması ve kırmızı et fiyatındaki artış hükümeti harekete geçirdi. DÜNYA’ nın edindiği bilgilere göre besilik dana ithalatında yüzde 15 olan gümrük vergisini sıfırlamak üzere çalışma başlatıldı.

 Ancak döviz kurundaki artış nedeniyle ithalat geçmiş yıllardaki gibi cazip olmayacak. Son olarak 2010 yılında karkas etin kilosu 18 liranın üzerine çıkınca hükümet, önce kasaplık canlı hayvan ithalatına, daha sonra besilik hayvan ithalatına, sonrasında ise karkas et ithalatına izin verdi.
2010-2012 döneminde 3 milyar dolarlık canlı hayvan ve et ithal edildi. İç piyasada fiyatın düşmesi nedeniyle yerli besiciyi korumak için gümrük vergileri yükseltilince ithalat fiilen durdu. Et fiyatındaki artış, besi çiftliklerindeki hayvan sayısının azalması ithalatı bir kez daha gündeme getirdi. Besicilikte Türkiye’nin en büyük işletmeleri olan Banvit, Saray Halı, Şahbazlar’ın besi işletmesinde hayvan sayısı hızla düşerken, yerine yeni hayvan alımı yapılmıyor. Banvit Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Görener, Banvit olarak besi işletmesinde bir dönem 38 bin başa kadar ulaştıklarını ancak şu anda 16 bin baş besi hayvanına sahip olduklarını söyledi.

Kestikleri hayvanların yerine yenisini koyamadıklarını anlatan Ömer Görener DÜNYA’ya şu bilgileri verdi:    

“Yerli besi danalarının fiyatı yüksek.Yem ve diğer girdilerin maliyeti artıyor. Sezon başında mısırın tonu 600 liraydı. Bugün 720-730 lira. Dahilde işleme rejimi kapsamında getirseniz bile dövizdeki artıştan dolayı pahalı. Bu şartlarda hayvan alıp beslemek mümkün değil. Ayrıca çok ciddi bir kuraklık söz konusu. Yem sorunu daha da büyüyecek. Bu nedenle besi hayvanı alıp çiftliğe koyamıyoruz. Bu saatten sonra ithalat açılsa bile cazip değil. Çünkü dövizdeki artış ithalatı da pahalı hale getirdi.”

Saray Çiftliği yüzde 25 kapasite ile çalışıyor

Kayseri Develi ve Adana’da iki besi işletmesi olan Saray Çiftliği’nin Genel Koordinatörü Nadir Yürüktümen, yüzde 25 kapasite ile çalıştıklarını söyledi. Yürüktümen şöyle konuştu:  “Çiftliğimizin yüzde 75’i boş. Yeni hayvan alamıyoruz. Ette eşik fiyatı bilmediğimiz için, ithalatın nasıl ve ne zaman açılacağını bilmediğimiz için hayvan alamıyoruz. İthalat piyasada bazılarının ortalığı ayağa kaldırmasıyla mı açılacak? Göstergelere bakılarak mı açılacak bilinmiyor. Bugün 17.5 lira olan karkas et fiyatından geriye dönersek canlı besi hayvanın fiyatı 10.5-11 liraya geliyor. Biz piyasadan bu fiyattan hayvan alıp beslemeye başlarsak ve yarın hükümet ithalat için kapıları açarsa ne olacak? İthalat nedeniyle besi hayvanının fiyatı 1 lira gerilese bizim elimizdeki hayvanlardan doğrudan 9 milyon lira, 2 lira geriye gitse 18 milyon lira zarara uğramış oluruz. Bunu daha önce yaşadık. Bir kez daha yaşamak istemiyoruz. Bunun için hayvan alamıyoruz. Temkinli gitmeye özen gösteriyoruz. Daha kısa vadeli düşünmeye başladık.”

Yerli besici korunmalı

Dünyada dengelerin çok farklı olduğunu, Brezilya’nın yakın zamanda yüzde 13 devalüasyon yaptığını hatırlatan Yürüktümen, ithalat konusunda ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“İthalat açılacaksa besilik hayvanı Brezilya’dan, Avustralya’dan getirmek daha mantıklı. Dünyada canlı hayvan veya et fiyatını talep belirliyor. Türkiye bundan önceki dönemde ithalat için girdiği pazarlarda yüksek talep yaratınca fiyat yükseliyordu. Ancak bir süredir ithalatın yapılmaması fiyatı da düşürdü. Bakanlık zamanında fonu yüzde 15 yerine yüzde 20-22 yapsaydı o zaman oradaki fiyatlar daha da düşük olurdu. Talep çok olunca orada 5.8 dolara kadar çıkmıştı şimdi 4.15 seviyelerinde. İthalata belli kotalar getirilmesi ve çiftliği olan, yemi olanlara ithalat hakkı verilirse daha iyi olur. Yemi olmayan, komşusunun derme çatma ahırına hayvan ithal edenler sektöre zarar verir. Çünkü ithalatla yerli üretici biterse asıl o zaman ahırlarımızın sonu gelir. Yerli üreticinin mutlaka korunması gerekir.”

Adana’da faaliyet gösteren ve 12 bin baş kapasiteli Şahbaz Çiftliği’nin sahibi Mehmet Şahbaz, ülkede her ürüne zam geldiğini, hayvancılıkta girdi fiyatlarının süre   kli arttığını belirterek şöyle dedi:

‘Kimse maliyetlerimize bakmıyor’

“Ette fiyat 1 lira arttığında adeta kıyamet kopuyor. Kimse bizim maliyetlerimize bakmıyor. Girdi fiyatları sürekli artıyor. Besilik dana piyasada kilosu 10 liradan alınıyor. Buna göre besicinin para kazanabilmesi için karkas etin kilosunun 22 liradan satılması gerekir. Bu denge sağlanamadığı için biz hayvan alamıyoruz. Aralık sonu itibariyle 12 bin baş kapasiteli işletmemiz yarı yarıya boş. Sadece 6 bin hayvanımız var. Biz aylardır besilik dana ithal edilsin dedik ama sözümüzü dinletemedik. İthalat açılsaydı bu duruma gelinmezdi. Döviz aldı başını gitti. Euro ekim-kasım döneminde 2 .350-2400 civarındayken bugün 3 lira 100 kuruş. Dövizdeki artış yüzde 25. Diğer girdilerin fiyatları artıyor. Yüzde 15 gümrük vergisi sıfırlansa ne olacak? İthalat cazip değil. İç pazarda dananın kilosunu 12 liradan alıp karkas eti 18 liradan satarsanız batarsınız.”

İthalat kurala bağlanacak

- 2010 yılında önce kasaplık hayvan ithalatına, daha sonra besilik, sonrada et ithalatına  izin verildi. Doktordan avukata herkes ithalat yaptı. Yerli üretici büyük zarar gördü.
- Hükümet şimdilik sadece besilik dana ithalatına izin verecek.
- İthalat için yüzde 15 olan gümrük vergisi sıfıra indirilecek.
- Besi çiftliği sahibi olanlar ve ihtiyaçları kadar ithalat yapabilecek.
- İthalatın yerli besiciye zarar vermeyecek şekilde yapılması sağlanacak.