50 bağımsız denetim firmasının yetkisi askıya alındı

HÜSEYİN GÖKÇE 

ANKARA - Daha önce halka açık şirketler, yeni TTK’nın ardından ise bütün anonim şirketler için zorunlu hale gelen bağımsız denetim şirketlerinde ruhsat karmaşası yaşanıyor. Bu karmaşa, Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) 14 Şubat’ta yayınladığı haftalık bülteninde açıkladığı kararla ortaya çıkarken 50 bağımsız denetim şirketinin yetkisi askıya alındı. SPK’nın açıklamasında, bağımsız denetim şirketlerinin bu işlevini sürdürebilmesi için artık Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’ndan (KGK) ruhsat alması gerektiği vurgulandı. 2 tanesi aktif olmayan toplam 91 bağımsız denetim şirketinden 39’u söz konusu yasal süre içerisinde ruhsatı alırken 50’si KGK’nın kapısında bekliyor. Şimdi bu 50 şirketin KGK’dan ruhsat alabilmek için hem belirli bir miktar harç ödemeleri hem de ruhsat sürecinden geçmeleri gerekiyor. 

Fakat bu 50 şirket bir anda yığıldığı için tümünün ruhsat sürecinin tamamlanmasının en az iki ay alabileceği yorumu yapılıyor. Ruhsatı askıya alınanlar arasında eski Maliye Bakanlığı bürokratlarının  firmaları da bulunuyor. Söz konusu 50 şirket 2013 yılına ait bağımsız denetim çalışmalarını tamamlayacak. Ancak 1 Ocak 2014’ten itibaren başlayacak hesap döneminde ruhsat almadan bağımsız denetim faaliyetinde bulunamayacaklar.

Hazırlıkları 10.5 yıl  süren, yayınlandıktan sonra ise birçok yönüyle tepki toplayan yeni Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK), bağımsız denetimle ilgili hükümlerinin, denetim müessesinde yarattığı karışıklık sürüyor. Yasa ilk çıktığında 800 bin şirketi bağımsız denetim kapsamına almış, daha sonra yapılan değişiklikle denetimin kapsamı 2 bin 500 şirkete kadar düşürülmüştü. Kapsamda yer alan 2 bin 500 şirketin önemli bir kısmını da halka açık olup hisseleri sermaye piyasalarında işlem görenler oluşturuyordu.

Yine TTK uyarınca SPK’ya tabi şirketlerin denetimlerinin de yeni oluşturulan ve asli görevi denetçileri ruhsatlandırmak olan Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’ndan (KGK) ruhsat almış şirketler tarafından yapılabileceği hükme bağlanmıştı. 
SPK 14 Şubat 2014 tarihli kararında, 50 tane bağımsız denetim şirketinin faaliyetlerinin askıya alındığını duyurdu. Bu kararda, 660 sayılı KHK kapsamında KGK tarafından henüz yetkilendirilmemiş olmaları gerekçe gösterilirken, “SPK’nın 62’nci maddesi kapsamında gerekli faaliyet şartlarını sağlayamamış durumda bulunan bağımsız denetim kuruluşlarının sermaye piyasasında denetim yapma yetkileri, KGK tarafından kendilerine yetki verilene kadar, SPK’nın 96’ncı maddesi uyarınca askıya alınmıştır” ifadeleri kullanıldı.

SPK’nın 96’ncı maddesi “sermaye piyasası kurumlarının hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerinde uygulanacak tedbirler” başlığını taşıyor. Bu maddenin 1’inci fıkrasında ise sermaye piyasası kurumlarının, aykırı faaliyetlerinin tespit edilmesi halinde, bu aykırılıklar giderilene kadar faaliyetlerinin geçici olarak durdurulabileceği veya yetkilerinin iptal edilebileceği hükümleri yer alıyor.

SPK listesinde yer alan ve aralarında Maliye Bakanlığı’nın eski bürokratlarının da yer aldığı 50 bağımsız denetim şirketi 2013 yılında başladıkları denetim faaliyetlerini bitirdikten sonra yeni bir iş alamayacaklar. Yani 2013 yılına ilişkin bağımsız denetim çalışmalarını ilgili mevzuat uyarınca tamamlayacaklar. Ancak KGK tarafından yetkilendirildiklerine dair belgeleri SPK’ya iletmeden 1 Ocak 2014 ve sonrası başlayacak hesap dönemlerine ilişkin bağımsız denetim faaliyetlerinde bulunamayacaklar. 

2 yıllık staj da isteniyor

Bu arada, bir firmanın SPK mevzuatı uyarınca bağımsız denetim yapabilmesi için KGK’dan çok uzun sürmeyen bir zaman diliminde ruhsat alması yeterli olmuyor. 

SPK, bir denetim firması kurulabilmesi için kendisinden yetki belgesi almış denetçi sayısını 2’den 6’ya yükseltti. Ayrıca yine KGK’dan ruhsat almış olsalar dahi denetçilerin, 2 yıl süreyle SPK’dan yetki almış bir bağımsız denetim firmasında çalışması ve yılda asgari bir kez SPK’ya tabi bir şirketin denetimine katılma şartı getirdi. Bu durum da kendi mevzuatına tabi şirketlerin denetiminde SPK’nın kendisinin söz sahibi olma konusundaki ısrarı şeklinde yorumlanıyor.

Bürokratlar yetki belgesi aldı

TTK yürürlüğe girdikten sonra çok sayıda bürokrat, 2013'te KGK’ya başvurarak ilgili eğitim sürecini tamamlayıp bağımsız denetim ruhsatı almışlardı. Bu kapsamda Maliye Bakanlığı başta olmak üzere kamuda serbest muhasebeci ve mali müşavirler ile yeminli mali müşavirlik sertifikası olan müsteşar, müsteşar yardımcısı, genel müdür, genel müdür yardımcısı, daire başkanları ve şube müdürleri bağımsız denetim eğitimi aldı.

Cezai sorumluluk uyarısı

Bu arada SPK’nın 14 Şubat'taki diğer kararında ise 2013 Bağımsız Denetim Kalite Kontrol Faaliyet Raporu sonuçları duyuruldu. Raporda en çok dikkat çeken konu, bağımsız denetim faaliyetlerine yönelik uyarı oldu. Bağımsız denetim raporu görüşüne ilişkin olarak yapılan hata ve eksikliklerin, denetim mekanizmasının işlerliğini zedelediği belirtildiği raporda, bu durumun bağımsız denetim kuruluşlarının paydaşlara karşı hukuki ve cezai sorumluluklar doğurduğu hatırlatıldı.

İş yükünün mevcut firmalara binmesi sıkıntı çıkarabilir’

Gazetemiz yazarlarından Zeki Gündüz, bu kararın etkisinin, faaliyetleri askıya alınan şirketlerin iş yüküne göre ortaya çıkacağını söyledi. Denetimi 35-40 civarındaki denetçi firmanın yapması durumunda aksaklıklar olabileceğine dikkat çeken Gündüz, “Zaten SPK’nın kararı geçici olarak askıya ama yönünde. Bunlar gerekli belgeleri temin ettiklerinde askıda kalma süreci uzun olmayabilir. Denetimleri de zamanında yetiştirebilirler” diye konuştu. SPK’nın halka açık şirketlerin denetiminde kural koyucu işlevini yürütmek istediğini belirten Gündüz, “Yine de kararında KGK lisansını zorunlu tutması temel belirleyicinin KGK olduğunu kabul etmesi anlamına geliyor. Buna karşılık SPK,
KGK ruhsatı yanı sıra kendi koyduğu başka kriterlerin de yerine getirilmesi şartıyla denetim hakkı veriyor” dedi. 

‘Süreç tıkanma noktasına geldi zamana ihtiyaç var’

Güncel Laivale Yönetim Kurulu Başkanı YMM Yılmaz Sezer, eski sistemde AŞ’lerde yönetim kurulu üyesi olmayan ortakların da denetim yapabildiğini hatırlattı. Yeni düzenlemeyle kimlerin denetçi olabileceğinin netleştirildiğini vurgulayan Sezer, KGK’nın düzenlediği seminer ve kurslarda yaklaşık 10 bin kişilik denetçi ordusu oluşturulduğunu anlattı. AŞ’lerde denetimin ihtiyari hale gelmesine yönelik tartışmalar sürerken, SPK’nın, yetki verdiği denetçileri kendisinin belirlemeye devam ettiğine dikkat çeken Sezer, son kararla sürecin kısmen sıkıntıya girdiğini belirterek, bağımsız denetçiliğe geçiş sürecinde suların durulabilmesi için zamana ihtiyaç olduğunu söyledi.