1.5 milyon kişilik ‘yeni istihdam paketi’

Sercan AKINCI

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, “Başbakanımızın talimatıyla başlattığımız çalışmayı tamamladık. 1.5 milyon yeni istihdam öngören paketi bir hafta içinde açıklayacağız” dedi.

Müezzinoğlu’nun verdiği bilgiye göre paketin açıklamasını Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Binali Yıldırım yapacak. Hükümeti, “1.5 milyon yeni istihdam” gibi büyük bir hedef için harekete geçiren faktör, işsizlik rakamlarındaki yükselme eğilimi oldu.

TÜİK’in son açıklamalarına göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2016 yılı Ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 500 bin kişi artarak 3 milyon 647 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 1.3 puanlık artışla yüzde 11.8 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranlarında geçen yılın ortalarından sonra yükseliş trendi dikkat çekiyor. Hükümeti alarma geçiren de bu yükseliş. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, önceki yılların aksine, 2016’da “yıllık 900 bin istihdam” hedefinin 400 bininin karşılanamadığını, bu yükün de 2017’ye kaldığını, bu yıl, 900 binlik yeni istihdam hedefi ile birlikte geçen yıldan kalan yükü de karşılamak için harekete geçtiklerini söyledi.

Müezzinoğlu ekonomideki büyümeyi baskılayan, dolayısıyla istihdam artışını da aksatan 3 olguya dikkat çekti: “2015 Temmuz’undan bu yana Türkiye birkaç konuda sıkıntılı sürece girdi. Bunlardan bir tanesi Güneydoğu’da şehir içindeki terör eylemleri ve terörle mücadele. Bir tanesi Rus uçağının düşürülmesi olayı. En sonuncusu da 15 Temmuz FETÖ darbe girişiminin Türk ekonomisinde oluşturduğu olumsuzluklar.”

İşsizlik oranının makul seviyelere çekebilmesi, genç nüfusa iş bulunabilmesi için yüzde 6 – 7’ler gibi yüksek oranlı büyümeler gerekiyor. Müezzinoğlu’nun işaret ettiği gibi son 1.5 yıldaki olumsuzluklar önce büyümenin temposunu etkiledi ve bu da işsizlik artışı olarak ortaya çıktı. “2016 Ağustos ayından bu yana işsizlik oranlarında kademe kademi artış gözlemlenmeye başladı. Şu anda işsizlik oranı 11.8’e geldi. AK Parti döneminde 2015’e kadar gelinen süreçte yaklaşık yıllık 800- 900 bin yeni istihdam oluşturacak bir dinamizmi gösterdik. Her yıl genç kitlelere istihdam alanı oluşturacak ivmeyi yakaladık ama 2016 bu anlamda biraz sıkıntılıydı. 900 bin istihdam hedefinin 400 binini karşılayamadık. Bu yük 2017’ye geldi. Bu yıl da 900 binlik yeni istihdam hedefi var” dedi Müezzinoğlu.

‘Milli Seferberlik’ için 48 ile gidildi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı birçok önemli program uyguluyor. Ocakta başlatılan ‘Çalışma Hayatında Milli Seferberlik’ bunlardan biri. Müezzinoğlu, “Çalışma Hayatında Milli Seferberlik adını verdiğimiz bir eylem planını uygulamaya başladık. Bugün için benimle birlikte 13 kişilik bir ekiple her cuma günü farklı bir ile gidiyoruz. Şu anda 48 ile gittik. Mart ortasında bütün illeri tamamlamış olacağız. Odalar, sivil toplum kuruluşlarıyla görüşüyoruz. Farklı bir grup da çalışanlarımızla görüşüyor. Çalışanıyla, esnafıyla, işvereniyle, sanayicisiyle, sendikalarıyla, engellisinin evine giderek, asgari ücretlinin, emeklinin evine giderek yaşam koşullarındaki sıkıntılarını paylaşarak azaltma gayreti içindeyiz. Çalışanlarla genelde bir öğlen yemeği yiyoruz. Orada onları dinliyoruz. Ne sorunları var bunlarla ilgili bilgileri topluyoruz. Çat kapı evlerine ziyaretler yapıyor ekiplerimiz. Yaşam koşullarını öğreniyor. Sosyo- kültürel anlamda önemli şeyler katıyor bize. Bu ziyaretlerimizle gittiğimiz ilin 3 boyutlu bir analiz yapabiliyoruz” dedi.

Bakanlık ekiplerinin, bizzat Bakan Müezzinoğlu’nun katılımıyla başlattığı bu çalışma önemli bir birikim oluşturdu. Yeni paket bu birikimin, elde edilen saha bilgilerinin, taleplerinin üzerine kuruldu. Bakan Müezzinoğlu, yeni çalışma hakkında şöyle konuştu:

“İlk defa işe girecek ve dezavantajlı dediğimiz grupların, 15- 25 yaş arası kitle için, asgari ücretin yarısını 1 yıl boyunca devlet olarak biz veriyoruz diyoruz. Bir sonraki yıl yüzde 25’ini üstleniyoruz. Kalıcı olmalarını sağlamayı amaçlıyoruz. Bu gruplar için engellilerimizi, kadınlarımızı ve bir de eski hükümlülerimizi de dezavantajlı olarak görüp, daha fazla destek vererek, daha fazla istihdamda tutmayı hedefliyoruz. Şimdi bunu daha da geliştirecek bir çalışmaya bir hafta önce başladık. Sahadan gelen geri bildirimleri de topluyoruz. Önümüzdeki haftalarda istihdamda daha güçlü destek kampanyasını da açıklayacağız. 2017’de 1.5 milyon kişiyi istihdama kazandırabilmek için farklı projelerle, farklı desteklerle bir çalışmayı olgunlaştırma aşamasındayız.

Bugün Bakanlar Kurulu’na hazırladığımız çerçeveyi sunacağız. Bizi ilgilendiren boyutu var, Maliye’yi ilgilendiren boyutu var, yasal düzenleme gerektiren boyutu var… Alternatiflerden birini seçeceğiz. Mevcudun dinamiklerini daha farklı boyutlarıyla 1.5 milyon yeni istihdama taşımak bizim hedefimiz. Mevcudu yeterli görmüyoruz. Çünkü Türkiye ekonomisi yeniden daha güçlü üreten, yeniden dünyayla daha güçlü rekabet eden, ihracatını artıran, oluşturulmak istenen negatif havayı da bu dinamikleriyle kıran bir sürece girmeli. Çok hızlı şekilde çalışmaları tamamlayacağız. Bu desteklerin ciddi bir maliyet boyutu var ama üretimimizi, istihdamımızı artırıyorsak bu göze alınır. Mesela birim kayıp yaşarız ama diğer taraftan Türkiye’nin ekonomik dinamiklerine 20-30 birimlik katkı sağlayacağız. Bu süreçte biz kaç birimlik bir desteği göze alabiliyoruz, bütçemiz ne kadarına müsaade ediyor ona bakacağız.”

252 noktada iş arayanlarla işçi arayan buluşturulacak

İşgücü arzıyla talebinin buluşturulması gerekir. Türkiye’de öteden beri sorundur. 3.6 milyon işsiz var ancak çalıştıracak kimse bulamayan iş yerleri de var. Geçtiğimiz günlerde gazetelere haber oldu. İşsizliğin yoğun olduğu Siirt’te 200 işçi arayan fabrikaya bir yılda bir tane başvuru bile yapılmadığını açıkladı işletmecisi Celal Kenan Ulag. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, bu konuda da önemli bir adım attı. 252 noktada iş arayanlarla işçi arayanları buluşturacak bir çalışma başlatıldı. Bakan Müezzinoğlu, “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’yle (TOBB) yaklaşık 15- 20 gün önce bir protokol imzaladık. Türkiye’de 252 noktada iş arayan kardeşlerimizle, işçi arayan işverenlerimizi daha rahat buluşturabilecek nokta sayılarımızı artırdık. Bir de yaklaşık 1 milyon işsizimize farklı destekler vereceğiz. Bu iş başı eğitimler, girişimcilik destekleri, meslek edindirme kursları gibi boyutlar var” dedi .

Yılsonu işsizlik oranı hedefi: Yüzde 10 civarı

TÜİK’in yüzde 11.8 olarak açıkladığı rakamlar ‘ekim dönemi’ rakamları. Bu da rakamın üç ay öncesini ifade ettiği anlamına geliyor. Genel ekonomik gidişat dikkate alındığında bu rakamın daha da yükselme ihtimali var mı? Yatırım ve istihdam teşviklerinin etkisiyle hedeflenen rakam nedir?

Müezzinoğlu, bu sorumuza şu cevabı verdi: “İşsizlik oranı 11.8 ama bu 3 ay öncesinin rakamları. Aralık ayı rakamları da bunu biraz yukarı taşıyabilir ama ocak itibariyle düşüşü göreceğiz. 2017 sonu itibariyle de 10 merkezli rakamları hedefliyoruz.”

Mehmet Müezzinoğlu’nun diğer açıklamaları

KIDEM TAZMİNATI FONU

"Çok uzun zamandır gündemde olan bir konu. Bizim hazırlıklarımız bir noktaya geldi ama referandumdan sonraki süreçte teknik çalışmalarımızı, sendikalarımızla, işverenlerimizle 2- 3 ay çalışacağız. 2017’de Kıdem Tazminatı Fonu'nu realize etmeyi hedefliyoruz. Şu anda bir referandum sürecine girdik. Bu süreçte çok kalıcı bir sistemin reel tartışma zeminini daha sağlıklı bir ortamda yapalım diyoruz. O da referandum sonrası. Güçlü, güvenli, hakkaniyetli, sürdürülebilir, geliştirilebilir bir sistem olsun istiyoruz."

İŞSİZLİK FONU

"2016’da İşsizlik Fonu’na 13 milyar liradan fazla para girdi. İşsizlik Fonu’ndan da 785 bin 600 kişiye 3.7 milyar lira ödemişiz. 2016’da bu fona başvuran biraz fazla. Bu fondan bir defaya mahsus geri almak kaydıyla GAP’a kaynak aktarıldı. Nemalandırma artışlarıyla birlikte o para yeniden fona ödenecek. Bu fondan bir önceki yılın tahsilatının yüzde 30’unu iş başı eğitimleri gibi yerlerde kullanıyoruz. Bu Bakanlar Kurulu kararıyla yüzde 50’ye kadar çıkarılabiliyor. Daha risksiz, daha güvenceli şekilde nemalandırılıyor fondaki para."

KAMU PERSONELİ REFORMU VE TAŞERONLUK

"Bu dönemde referandum sonrası kamu çalışanı reformu üstünde çalışıyoruz. Bunu sağlıklı bir şekilde getirebilirsek taşeron işçilik de bunun içinde, bütüncül olarak çözülecek. Bu çok karmaşık ve zor bir iş. Eğer ki başaramazsak, yine hizmet alımıyla çalışan kardeşlerimizi hak ve hukukunu koruyacak bir düzenlemeyi masaya taşırız. Çalıştaylar yapıyoruz. Bunlar çok paydaşlı konular."

ARABULUCULUK SİSTEMİ

"Özel çalışma hayatındaki huzuru, işverenle çalışan arasındaki güveni artırmada arabuluculuk sistemini çok önemsiyoruz. Aralık ayında sendikalar, işverenler, Adalet Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı paydaşlarıyla kurulan teknik komisyon çalışmalarını tamamladı ve Adalet Bakanlığı’na sundu. Son şekli verilecek. Ahilik Sandığı ilk sırada ama arabuluculuk konusu da referandum sonrasında ön planda olacak düzenlemelerden."

TOPLUM YARARINA ÇALIŞTIRMA

"Toplum yararına çalışma konusunda mevsim de geliyor. Ormanda, yerel yönetimlerde, milli eğitimde mevsimin ihtiyacına göre, belirli grupları orada, kısa süreli ve ya belirli süreli çalıştıracağız. 150 bin kişi bu kapsamda hedefleniyor. Projeye göre 3, 6 ve 9 aylık sürelerde istihdamlar planlanıyor."

AHİLİK SANDIĞI

"Yarın (salı) ya da çarşamba Meclis Başkanlığı’na sunulacak. Bunu şubat ayında yasalaştırmayı istiyoruz."

EMEKLİ PROMOSYONUNDA ARTIRMA REKABETİ SERBEST

Emeklilerin maaşlarını aldıkları bankadan promosyon almaları ile ilgili çalışmalar tamamlandı. Bakan Müezzinoğlu ile röportaj yaptığımız gün itibariyle üç banka ile protokollere imzalar atılmıştı. Acaba, herhangi bir banka, “Ben imzalamıyorum” der mi, diyebilir mi? Müezzinoğlu, “Emeklilere promosyon konusunda ben imzalamıyorum diyen banka olmadı. Tam aksine bankalar ben daha farklı ne önerebilirim diye analiz yapıyor ve muhtemelen bazı bankalar bizim verdiğimiz bu taban fiyatı geliştirecekler. Bu rakamın üstü serbest. Emekliler için gelecek ilave kazanımlardan biz mutlu oluruz” dedi. Müezzinoğlu’nun açıklamalarına göre maaşa göre gündeme gelen üç rakam ‘taban’ niteliğinde. Üstü açık! Yani bankalar daha fazla emekli çekmek için isterlerse bu rakamları artırmakta serbestler.

ANAYASA REFERANDUMU:

"Referandum Türkiye’nin bundan sonraki siyasi istikrarı için çok anlamlı ve çok değerli. Bu referandum Türkiye’nin gelecek 50’li, 100’lü yıllarını şekillendirecek. AK Parti adına değil, demokrasimiz ve milli irade adına, güçlü bir siyasi istikrar zemini oluşturacak. Millet adına da güçlü bir sistemin altlığını oluşturacak. 1970 yılından bu yana parlamenter sistemin zayıf yönlerini kullanarak, milli iradeye çok ağır bedeller ödetildiği süreçleri yaşadık. Şahıslara indirgenerek tartışmalar yapıldı hep. Turgut Özal döneminde de şahıslara indirgendi, şimdi de Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın şahsına indirgeniyor. Bu yanlış bir şey. Esasında merkezine milleti alan güçlü bir sistem bu. Sistem kalıcı olacak, başındakiler geçici olacak."