10 HES 5 grup halinde satılacak

MELTEM GÜNDÜZ 
ANKARA 

Elektrik dağıtım özelleştirmelerini tamamlayan ve bu özelleştirmelerden 12.7 milyar dolarlık gelir elde eden Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), özelleştirme maratonuna önümüzdeki ay başlıyor. Elektrik Üretim AŞ’ye ait 10 hidroelektrik santrali (HES) 5 grup halinde özelleştirilecek. Devletin yaklaşık 20 milyar dolar gelir beklediği özelleştirme sürecine yerli ve yabancı grupların büyük ilgi gösterdiği ifade ediliyor. 

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, elektrik dağıtım özelleştirmelerinin ardından HES özelleştirmeleri için kolları sıvadı. Buna göre, Karacaören 1 ve Karacaören 2 (Grup 1), Kepez 2 ve Manavgat (Grup 2), Fethiye (Grup 3), Kadıncık 1 ve Kadıncık 2 (Grup 4), Doğankent, Kürtün ve Torul (Grup 5) HES’leri ve bu santraller tarafından kullanılan taşınmazlar “işletme hakkının verilmesi” yöntemiyle ayrı ayrı gruplar halinde özelleştirilecek. Özelleştirmelerde son teklif verme tarihleri yine sırasıyla 27 Ekim, 14 Ekim, 5 Ekim, 10 Kasım ve 20 Kasım 2015 olarak belirlendi. Türkiye’de bulunan 534 hidroelektrik santralleri toplam 25 bin 171,80 MW kurulu güce sahip bulunuyor. Karacaören 9 bin 500 hektarlık alanı suluyor Karacaören-1 Barajı, Burdur ve Isparta’da Aksu Çayı üzerinde, sulama, taşkın kontrolü ve elektrik enerjisi üretimi amacıyla 1977-1990 yılları arasında inşa edildi. Toprak gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 4 milyon m3, akarsu yatağından yüksekliği 93 m, normal su kotunda göl hacmi bin 234 hm3, normal su kotunda göl alanı 45,50 km2’dir. Baraj 9 bin 537 hektarlık bir alana sulama hizmeti verirken, 32 MW güç kapasiteli HES yılda 142 GWh elektrik enerjisi üretimi sağlıyor. Burdur ve Isparta’da, Aksu üzerinde, sulama ve enerji amacıyla 1988 - 1993 yılları arasında inşa edilen Karacaören-2 Barajı ise 19 bin 330 hektarlık bir alana sulama hizmeti verirken 47 MW güç ile de yıllık 206 GWh’lik elektrik enerjisi sağlıyor.

Kepez 5 bin konutun ihtiyacını karşılıyor 
Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) tarafından işletilen santral 6 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 728. Antalya’nın ise 18. büyük enerji santrali olan Kepez2 HES Antalya’da bulunuyor. Tesis ayrıca Türkiye’nin 381. büyük hidroelektrik santrali. Kepez 2 HES ortalama 16 milyon 290 bin 333 kilovatsaat elektrik üretimi ile 5 bin 35 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu (konut, sanayi, metro ulaşımı, resmi daire, çevre aydınlatması gibi) tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabiliyor. Kepez 2 HES sadece konut elektrik tüketimi dikkate alındığında ise 5 bin 245 konutun elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilecek elektrik üretimi yapıyor. 

Manavgat HES 222. büyük santral 
EÜAŞ tarafından işletilen santral 48 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 222’nci, Antalya’nın ise 4. büyük enerji santrali olan Manavgat HES 142 milyon 999 bin 800 kilovatsaat elektrik üretimi ile 44.201 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabiliyor. EÜAŞ tarafından işletilen ve 16,50 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 447. Muğla’nın ise 9. büyük enerji santrali olan Fethiye HES, ortalama 89 milyon 500 bin kilovatsaat elektrik üretimi ile 27 bin 664 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabiliyor. 

56 bin kişinin elektrik enerjisi ihtiyacı 
Kadıncık 1 Hidroelektrik Santrali - HES Mersin’in Tarsus ilçesi Meşelik Köyü mevkiinde, Kadıncık Suyu üzerinde bulunan Kadıncık1 HES, 70 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 157’nci, Mersin’in ise 3. büyük enerji santrali. Kadıncık 1 HES ortalama 231 milyon 838 bin 999 kilovatsaat elektrik üretimi ile 71 bin 661 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabiliyor. Kadıncık 2 HES ise ortalama 181 milyon 194 bin 134 kilovatsaat elektrik üretimi ile 56 bin kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu tüm elektrik enerjisi ihtiyacını karşılıyor. 

Giresun’un ikinci büyüğü Doğankent 
Giresun’da bulunan Doğankent HES, 74,50 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 153., Giresun’un ise 2. büyük enerji santrali konumunda bulunuyor. Doğankent HES ortalama 271 milyon 933 bin 333 kilovatsaat elektrik üretimi ile 84 bin 55 kişinin günlük hayatında ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisi ihtiyacını karşılık geliyor. 

144. büyük HES Kürtün 
Kürtün Barajı ve HES ise 85 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 144. Gümüşhane’nin ise 4. büyük enerji santrali konumunda. Ortalama 149 milyon 308 bin 973 kilovatsaat elektrik üretimi ile 48 bin 74 konutun elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilecek elektrik üretimi yapıyor. 

Torul 2 adet türbine sahip 
Torul Barajı ve HES Gümüşhane’nin Torul ilçesinde bulunuyor. 103,20 MW kurulu gücü ile Türkiye’nin 125., Gümüşhane’nin ise 2. büyük enerji santrali olan Torul HES 223 milyon 739 bin 55 kilovatsaat elektrik üretiyor. Torul Barajı ve HES sadece konut elektrik tüketimi dikkate alındığında ise 72 bin 39 konutun elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilecek elektrik üretimi yapıyor. Doğu Karadeniz Havzası’ndan beslenen Harşit Çayı üzerinde bulunan Torul Barajı ve HES, her biri 51,6 MWe kapasiteli iki adet türbine sahip.

İhaleye çıkan HES’lere kim talip olur?
Devletin özel sektöre devredeceği hidroelektrik santraller, öncelikle elinde bir elektrik üretim portföyü bulunan mevcut oyuncular açısından daha cazip görünüyor. Çünkü sadece tek bir santral ya da santral grubuna sahip olarak çok kârlı bir elektrik üretim ve satış faaliyeti yürütmek zor. Kaynak dağılımı ve coğrafi dağılım açısından dengeli bir portföye sahip olmak, rekabetin giderek arttığı, fiyatların düştüğü bir elektrik piyasasında daha rekabetçi fiyatlar verebilmenin şartlarından biri haline geliyor. Dolayısıyla, elinde özellikle doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisi bulunup da yenilenebilir kaynaklara dayalı üretimi bulunmayan oyuncuların HES üretim özelleştirmelerine talip olması beklenebilir. Çünkü böylece, görece daha yüksek maliyetle elektrik üreten doğalgaz santralini daha verimli çalıştırmak, yani daha kârlı hale getirmek mümkün olabilir. Aynı durum, rüzgar gibi kesintili elektrik üretimi gerçekleştirebilen tesislere sahip olup da, günün 24 saati faal olmayı hedefl eyen oyuncular açısından da geçerli. Böylece elektrik ticaretini günün belirli saatleri yerine, tam gün yapabilmenin avantajları, mevcut RES portföyü sahiplerine çekici gelebilir. Bu arada, sektöre yeni girmek isteyenler açısından, küçük ölçekli bir HES’le işe başlamak akıl kârı olabilir. Böylesi bir tesisi işletmeye başlayarak sektöre giriş yapmak elektrik üretim ve ticareti alanında tecrübe kazanmak için iyi bir yol olarak görülebilir. Elinde çok büyük üretim portföyü bulunup da paçal maliyeti aşağıya çekebilmek amacıyla özellikle coğrafi kaynak dağılımına ihtiyacı olan büyük oyuncuların da özellikle belirli ölçeğin üzerindeki HES’leri devralmaya çalışmaları beklenebilir. Ekim ayında ihaleye çıkarılacak HES’lere bakıldığında, tek tek ya da gruplar halinde satılacak küçüklü büyüklü HES işletmelerinin bulunduğunu görüyoruz. Özelleştirilecek bu varlıklar içinde yukarıda saydığımız her türden istekli adaylarına hitap edebilecek santraller mevcut. Ancak seçim öncesi, belirsizliklerin arttığı, bir döneme denk gelmesi, isteklileri ne ölçüde caydırır o ayrı mesele. Ancak her şeye rağmen, bu ihalelerden olumlu sonuç alınabilir. Ne de olsa enerji sektörü günü birlik değil, uzun vadeli düşünülerek hareket edilen bir sektör.