Yunanistan ve Makedonya "isim sorununu" çözdü

Yunanistan ve Makedonya arasında çeyrek asrı aşkın süredir devam eden "isim sorununun" çözümüne yönelik tarihi anlaşma imzalandı.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias ile Makedonya Dışişleri Bakanı Nikola Dimitrov, iki ülkenin sınırında bulunan Prespa Gölü kıyısındaki Psarades köyünde düzenlenen törende anlaşmaya imza attı.

Törene Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ve Makedon mevkidaşı Zoran Zaev'in yanı sıra Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn ve Birleşmiş Milletler (BM) Özel Temsilcisi Matthew Nimetz de katıldı.

Çipras, gölün karşı yakasından teknelerle geçiş yapan Zaev ve beraberindeki heyeti limanda karşıladı.

"Tarihi adım"

Anlaşmayla 25 yıldır donan iki ülke ilişkilerini ve yapıcı olmayan ihtilafı geride bıraktıklarını belirten Çipras, "İki tarafın da çıkarına olan ve değerlerine saygı duyan bir anlaşma ortaya koyduk. Halklarımıza dönerek, ön yargısız bir şekilde anlaşmayı okuyup desteklemeleri çağrısında bulunuyoruz." ifadelerini kullandı.

Çipras, iki ülke ilişkilerinde demir yolu ve yeni sınır geçişleri ile somut adımlar planladıklarına dikkati çekerek, "Bugün, barış içinde istikrar, refah ve güvenliği inşa etmek için tarihi bir adım atıyoruz." dedi.

Makedonya Başbakanı Zaev de anlaşmanın iki taraf için de onurlu ve kabul edilebilir olduğunu vurgulayarak, "Bugün muhteşem ve tarihi bir gün. Bizi birleştiren bir anlaşmayı tercih ettiğimiz için gurur duyuyoruz." diye konuştu.

Yaklaşık 30 yıldır süren belirsizliği anlaşmayla sona erdirdiklerine işaret eden Zaev, iki ülke arasında "duvarlar inşa eden ve dostluk ilişkilerini gömen" ihtilafa son verdiklerini dile getirdi.

"Anlaşma bana doğum günü hediyesi"

BM Özel Temsilcisi Nimetz de anlaşmanın iki ülkenin stratejik çıkarlarına uygun olduğunu belirterek, "Uzun ve zorlu bu süreç, adil, onurlu ve gerçekleştirilebilir bir anlaşmayla sonuçlandı. Bu başarı sadece iki ülke ilişkileri için değil, bölge, Avrupa ve tüm dünya için bir örnektir." değerlendirmesinde bulundu.

Bugünün aynı zamanda doğum günü olduğunu söyleyen Nimetz, "Aileme, 'Bana hediye almayın çünkü iki değerli başbakan bana çok büyük bir hediye verecek.' dedim." ifadelerini kullandı.

Zaev'den Çipras'a kravat jesti

Konuşmalar sonrası iki lider kameralara el ele poz verdi. Anlaşmanın imzalanmasının ardından Zaev, kravat takmamasıyla bilinen Çipras'a kendi kravatını çıkararak hediye etti.

İki ülkenin hükümet yetkilileri ve uluslararası temsilciler, verilecek öğle yemeğine katılmak üzere teknelerle gölün Makedonya tarafına geçti.

Yoğun güvenlik önlemleri ve gösteriler

Öte yandan, tören alanına yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta üç binden fazla kişi, anlaşmaya karşı protesto gösterisi düzenledi.

Yunan basınına göre, yaklaşık 80 otobüsle çevre illerden bölgeye gelen göstericiler, polis barikatına takıldı.

Barikatı aşarak tören alanına ulaşmak isteyen göstericiler ile polis arasında çıkan arbedede Yunan çevik kuvvet ekipleri, göz yaşartıcı gazla müdahalede bulundu.

Törenin yapıldığı bölgede misafirler tek tek aranarak alana alınırken keskin nişancıların çevredeki çatılarda konuşlandırılması dikkati çekti.

Anlaşmanın detayları

Yunanistan ile Makedonya arasında çeyrek asırlık "isim sorununu" çözmek üzere yaklaşık bir senedir devam eden müzakerelerde hafta içinde bir anlaşmaya varıldığı açıklanmıştı.

Anlaşma, Makedonya'nın isminin "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" anlamına gelen "Republika Severna Makedonija" olarak değiştirilmesini ve ülkenin AB ve NATO üyeliklerine yönelik Yunanistan'ın vetosunun kaldırılmasını öngörüyor.

Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için ise iki ülkenin meclislerinde onaylanması gerekecek. Ayrıca, Makedonya'da anlaşma, referandumla halkın onayına sunulacak.

Bu sırada, Yunanistan ay sonundaki AB liderler zirvesinde Makedonya'nın AB'ye katılım müzakerelerinin başlamasına ve Temmuz ayındaki NATO zirvesinde, Makedonya'ya gönderilecek üyelik davetiyesine destek verecek ancak Yunanistan'ın vetosunu kaldırması, Makedonya'nın anlaşmayı onaylaması ve anayasal değişiklikleri gerçekleştirmesi ön koşullarına bağlı olacak.

Öte yandan, Yunanistan'da aşırı sağ oluşumlar ve ana muhalefet Yeni Demokrasi (ND) Partisi, yeni isimde "Makedonya" ibaresinin geçmesi ile uyruk ve dilin Makedon olarak tanınmasına karşı tepki gösteriyor.

ND Başkanı Kiriakos Miçotakis'in kötü bir anlaşma yapıldığı ve çok fazla taviz verildiğini savunarak, hükümetin düşürülmesi için verdiği gensoru önergesi meclisteki oylamada reddedilmişti.

İsim sorunu

Başta Türkiye olmak üzere birçok devlet, Makedonya'yı anayasal adı olan "Makedonya Cumhuriyeti" ismiyle tanırken Yunanistan, kendi sınırları içinde "Makedonya" isimli bir bölge bulunduğu gerekçesiyle ülkenin isminin değiştirilmesini talep ediyordu.

Makedonya, bağımsızlığını ilan ettiği 1991'den beri güney komşusu Yunanistan ile devam eden "isim sorunu" nedeniyle Avrupa Birliği (AB) ve NATO'ya üye olamıyor.

Makedonya'nın uluslararası tanınırlığı, ülkenin BM Genel Kurulunda oy birliğiyle BM üyeliğine kabul edildiği 1993 yılının nisan ayında kesinlik kazanmış ancak güney komşusu Yunanistan'ın itirazıyla geçici referans olarak "Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Makedonya" (FYROM) adıyla üyeliğe kabul edilmişti.