Ticaret savaşında füzeler ateşlendi, 100 milyar dolarlık ikinci dalga yolda

Evrim KÜÇÜK

Küresel ekonomi ve ticaret, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaret kavgasıyla risk altına giriyor. Dünya ekonomisinin zorluklarla boğuştuğu bir dönemde ABD ve Çin arasında ticaret savaşının fitili ateşlendi. ABD yönetimi, Çin ile daha önce varılan anlaşmaları yok sayarak 50 milyar değerindeki Çin menşeli ürünlere yüzde 25 ek vergi uygulama kararı aldı. Çin'in yanıtı gecikmedi; Pekin de yaklaşık 50 milyar değerinde ABD menşeli 659 ürüne yüzde 25 ek vergi getireceğini açıkladı. Çin'in misillemesi sonrasında ABD'nin '100 milyar dolarlık ikinci bir vergi dalgası'na hazırlandığı belirtiliyor.

Kısa bir süre öncesine kadar senkronize büyüyen küresel ekonomide görünüm değişiyor, ihracatçıların işi zorlaşıyor. ABD'nin İran'a yeniden yaptırım uygulama kararının petrol fiyatlarını yükselterek ithalat maliyetlerini artırdı. Avrupa ekonomisinden yavaşlama sinyalleri geliyor. Almanya'nın ticari gerilim karşısında hassasiyetinin artıyor. Avrupa ve ABD merkez bankaları ucuz para politikalarını sonlandırıyor, dünyada borçlanma maliyeti artıyor. Jeopolitik riskler giderek tırmanıyor. Ve de ABD'nin ticari ortaklarıyla arası giderek açılıyor.

Çin'in misilleme listesinde enerji de var
Pekin yönetimi, 50 milyar değerinde ABD menşeli 659 ürüne yüzde 25 ek vergi getireceğini açıkladı. Pekin yönetiminin misilleme listesi, viski, puro, tütün, dana eti, plastik, buğday, elektrikli araçlar, kimyasal maddeler, otomotiv, hava araçları ve soya fasulyesi gibi ürünleri kapsıyor. 6 Temmuz'dan itibaren 36 milyar dolarlık 545 ürüne vergiler yürürlüğe girecek. Daha sonra uygulamaya girecek 16 milyar dolarlık ek vergi listesinde sürpriz bir şekilde enerji ürünleri de bulunacak. Çin'in Amerikan petrolü, doğalgazı, kömürü, bazı rafi ne petrol ürünlerine ve tıbbı cihazlarına vergileri artıracağı belirtiliyor.

100 milyar $’lık ikinci dalga yolda

Ekonomi üzerindeki baskıların arttığı ortamda dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında ticaret savaşın fitili ateşlendi. ABD yönetimi, 50 milyar değerindeki Çin menşeli ürünlere yüzde 25 ek vergi uygulama kararı aldı. Çin tarafı da ABD'ye karşılık olarak yaklaşık 50 milyar değerinde ABD menşeli 659 ürüne yüzde 25 ek vergi getireceğini açıkladı. Washington "Çin'in misilleme tedbirlerini hayata geçirmesi" halinde ek vergi listesini genişletecek. Beyaz Saray'a yakın kaynaklar ABD'nin 100 milyar dolarlık ikinci bir liste hazırladığı ve 60 gün içinde bu listeyi de devreye sokacağı uyarısı yapıyorlar.

Kim daha çok kaybedecek?

Ekonomistlere göre ticari çekişmede soru 'ticaret savaşında kimin kazanacağı' değil, 'kimin daha çok kaybedeceği' olmalı. ABD Ticaret yetkililerince verilen 2016 yılı rakamlarına göre Çin'in ABD ile ithalat ve ihracatı içeren toplam dış ticaret hacmi 578,2 milyar dolar. Yani ABD Çin'in en çok ticaret yaptığı ülke. Bu miktarın 115,6 milyar doları ABD'nin Çin'e sattığı ürünler, 462,6 milyar doları ise Çin'den aldığı ürünler. Bu da ABD'nin Çin ile 347 milyar dolarlık bir dış ticaret açığı olduğunu ortaya koyuyor. Analistler, Çin'in ABD'ye bağımlılık düzeyinin ise zamanla azalmakta olduğunu söylüyor.

ABD'nin listesinde savunma ve havacılık hedefte
İlk aşamada 800 ürüne 34 milyar dolarlık vergi getirilecek. Çin'in savunma, havacılık ve imalat sektörlerini hedef alan listede, nükleer reaktörler, gaz türbini, hava ve gaz sıvılaştırıcı makineler, fırınlar, ticari bulaşık makineleri, 1500 cc ve 3000 cc binek otomobiller, otomotiv yedek parça, bilgisayar işlemcileri, hafıza çipleri gibi yaklaşık 1100 farklı ürün bulunuyor. Listedeki yaklaşık 800 ürün 6 Temmuz 2018'den itibaren yüzde 25 ek gümrük vergisine tabi tutulacak. Bu ürünlerden toplanacak vergiler 34 milyar doları bulacak. Geri kalan 16 milyar dolarlık vergilerin uygulanacağı yaklaşık 300 ürüne yönelik inceleme sürecinin ise devam ediyor.

Amerikan tarımına darbe olur

Çin'in muhtemel misillemesi uzmanlara göre ABD ekonomisinde özellikle de tarım ve uzay-havacılık gibi hayati sektörleri vurabilir. Çin 2016 yılında ABD mallarının en çok satıldığı üçüncü en büyük pazar oldu. Amerikan mısırı, soya fasulyesi, domuz ürünleri ve uçaklarını en çok satın alan ülkelerin başında Çin geliyor. Trump yönetiminin ek vergi kararı nedeniyle Çin, Brezilya'dan soya ithalatını artırırsa ABD hükümetinin kendi çiftçileri için yeni piyasa bulması gerekiyor. Geçen yıl, Çin'in ABD'den ithal ettiği soya miktarı, ABD'nin soya ihracatının üçte ikisini oluşturdu. Ticaret savaşı nedeniyle ABD'deki soya ihracatında yüzde 50 düşüş yaşanması bekleniyor.

Çin'in yaptığı misillemelerin, ABD'de Trump'a desteğin yüksek olduğu bölgeleri etkileyecek şekilde planlanlandığı, ayrıca Pekin'in Çin'de iş yapan ABD şirketlerinin hayatını çok zorlaştırabileceği belirtiliyor.