Referandum Yunan halkını zorlayacak

İşte 5 Temmuz'da, emeklilik sistemi, katma değer vergisi (KDV) ve kurumlar vergisi ile savunma harcamalarına yönelik katı "kemer sıkma" politikalarını oylayacak Yunanlıların tartıştığı maddeler... 

Avrupa Birliği (AB), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Uluslararası Para Fonunun (IMF) oluşturduğu kreditörler, mali yardım için zengin şirketlerden ve varlıklı vatandaşlardan daha fazla vergi alınmasını, erken emeklilik olanaklarının kısıtlanması ve emeklilik primlerinin yükseltilmesini şart koşuyor. 

Kreditörler, Yunanistan’dan bu yılın geri kalan ayları için ek bütçe kanunu kabul etmesini ve gelecek üç yıl için orta vadeli mali stratejinin ana hatlarıyla belirlemesini istiyor. Böylece, bu yıl bütçenin, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 1'i, gelecek yıl yüzde 2'si, 2017’de yüzde 3'ü, 2018’de yüzde 3,5'u kadar fazla vermesi bekleniyor.

KDV standart olarak yüzde 23 olacak

Yunan halkının oylayacağı en önemli başlıklardan biri vergi sistemi ile ilgili olacak. Kreditörler, Atina'dan, ülkenin KDV sisteminde 1 Temmuz 2015’ten geçerli olmak üzere reform yapılmasını istiyor. KDV oranının restoranlar ve yemek şirketleri dahil, standart olarak yüzde 23 uygulanması şart koşuluyor. 

Yunan halkı kreditörlerin taleplerini onaylarsa, ülkede temel gıda ürünleri, enerji, su ve otel fiyatlarında KDV yüzde 13, ilaç, kitap, gazete ve tiyatro fiyatlarında ise yüzde 6 olarak toplanacak. Kreditörler sigorta için uygulanan vergilerin artırılmasını da istiyor. 

Atina'nın KDV oranlarındaki kemer sıkma politikasının karşılığı olarak, 1,8 milyar Euro, yani GSYH'nin yüzde 1'i kadar gelir elde edilmesi bekleniyor. 

Kreditörler, Yunanistan'ın turizm potansiyeli en yüksek bölgeleri olan adalarda da ülke geneline göre yüzde 30 az olan KDV'nin de artırılarak yüzde 23'e çıkartılmasını istiyor. 

Gelir vergisi peşin alınacak

Mali yapısal önlemler de kreditörlerin koşulları arasında önemli bir yer tutuyor. Kreditörler, ülke genelinde yaygın olan gelir vergisi kaçırma oranlarının da yeni yasalarla aşağı çekilmesi gerektiğini belirtiyor. 

Yüzde 26 olan kurumlar vergisinin yüzde 28'e çıkartılmasını talep eden kreditörler, 2016 sonuna kadar kurumlar ve kişisel işletmelerden gelir vergisinin yüzde 100 peşin alınmasını istiyor.

Kreditörlerin taleplerinden en fazla etkilenecek kesimlerin başında çiftçiler geliyor. Tarım sektörüne tanınan vergi ayrıcalıkları, Yunanların reform paketini onaylaması durumunda sona erecek. Ayrıca, ek vergi yükü altına girecek olan çiftçiler, mazot ve diğer sübvansiyonlardan da yararlanamayacak. 

Reform paketinde, emlak vergi oranlarının güncellenmesi, bunun karşılığı olarak da bu ve gelecek yıl toplam 2,65 milyar Euro toplanması yer alıyor. 

Emeklilik yaşı 67 veya 40 yıl hizmet şartıyla 62

Kreditörlerin talepleri karşısında çareyi halk oyuna başvurmakta gören Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras'ın, seçim öncesinde meydanlarda dile getirdiği "emeklilik kesintileri olmayacak" sözü de kreditörlerin talepleriyle uyuşmuyor. Kreditörler, emeklilik yaşının en az 67 olmasını istiyor. Erken emekliliğe karşı çıkan kreditörler, emeklilik primlerinin yükseltilmesini ve daha önce hayata geçirilemeyen düzenlemelerin uygulanmasını şart koşuyor. Emeklilik sistemindeki düzenlemelerle harcamaların, GSYH'nın yüzde 1'i azalacağı öngörülüyor. 

Sosyal Sigorta Fonu mevzuatının değiştirilmesi ve fondan zamanından önce para çekilmesine yönelik cezai yaptırımlar da pakette yer alıyor. Serbest çalışan kişilerin emeklilik için katkı paylarının yeniden düzenlenmesi ve emekliler için sağlık katkı payının yüzde 4’den yüzde 6’ya artırılması yine şartlar arasında bulunuyor. Kreditörler, Atina'dan, düşük gelirli emeklilere yapılan maddi desteğin kaldırılmasını ve bu sayede 1 milyar Euroya yakın tasarruf yapılmasını istiyor. 

Savunma harcamalarına kısıtlama

Yunanistan, kreditörlerin taleplerini kabul ederse savunma harcamalarında da önemli bir azalmaya gidecek. Gelecek yılın bütçesinde askeri harcamalarda 400 milyon Euro kısıtlama olacak. Asker sayısı da düşecek. 

Atina hükümeti, kreditörlerin askeri harcamalarla ilgili teklifine daha önce "Bu alanda sadece 200 milyon Euro tasarruf yapabiliriz" yanıtı vermişti. 

40 havalimanının özelleştirilmesi isteniyor

Reform paketinde "özelleştirme" başlığı altında da önemli şartlar yer alıyor. Referandumda Yunan halkının "kabul" yönünde oy kullanması durumunda, Atina Uluslararası Havalimanının yanı sıra, 39 bölgesel havalimanı da özelleştirilecek. Ayrıca, petrol şirketi Hellenic Petroleum HELPE, 35 devlet binası, piyango şirketi, birçok otoyol ve liman da özelleştirilmesi istenen kurumlar olarak sıralanıyor. Kreditörlerin teklifi, Yunanistan Devlet Malvarlığı Değerlendirme Fonuna (HRADF) 2014 yılı sonu itibarıyla kayıtlı bütün mal varlıkların özelleştirilmesini içeriyor. Telekom operatörü OTE'deki devlet hisselerinin HRADF'a devredilmesi talep ediliyor.

Kreditörlerin Yunanistan'a sunduğu şartların kabul edilebilmesi için 5 Temmuz'da halkın en az yüzde 40'ının sandığa gitmesi gerekecek. Sandıktan "kabul" yönünde oy çıkması durumunda Yunanistan halkını bekleyen diğer yaptırımlar şunlar olacak:

- Vergi kaçakçılığı ve dolandırıcılığına engel olmak için yeni kanunların çıkartılması. 

- Sosyal yardım politikalarının Dünya Bankası’nın teknik yardımıyla yeniden gözden geçirilmesi ve buradan GSYH'nin yüzde 0,5'i kadar tasarruf sağlanması.

- Sermayeyi, yatırım araçlarını, çiftçileri ve serbest meslek çalışanlarını kapsayacak şekilde gelir vergisinin reform edilmesi.

- Televizyon reklamlarından vergi alınması.

- 10 metreyi aşan teknelerden ve karavanlardan alınan lüks tüketim vergisinin yüzde 10’dan yüzde 13 yükseltilmesi.

- Televizyon lisanları ve frekans kullanım ücretleri için uluslararası kamu ihalesinin açılması.

- Devlette çalışan kişilerin maaşların beceri, performans ve sorumluluğa göre gelecek yıldan geçerli olmak üzere düzenlenmesi, ayrıca yevmiye, yan ödeme, yolluk ve kıdem tazminatları gibi ödemelerin yeniden belirlenmesi.

Toplam borç 323 milyar euro

Yunanistan'ın 323 milyar Euroyu bulan borcunun yüzde 60'ı Euro bölgesine, yüzde 15'i devlet tahvillerine, yüzde 10'u IMF'ye, yüzde 8'i Yunan bankaları, yabancı bankalar başta olmak üzere diğer kreditörlere, yüzde 6'sı Avrupa Merkez Bankası'na.