"İsrail ile Mısır doğalgaz için önce tahkim sorunu çözmeli"

Akdeniz Ülkeleri Enerji Şirketleri Birliği Hidrokarbonlar Müdürü Dr. Sohbet Karbuz, İsrail'in deniz sahalarında çalışan ABD'li Noble ve İsrailli Delek şirketlerinin Mısır'ın Dolphinus şirketiyle yaptığı 15 milyar dolarlık doğalgaz anlaşmasını değerlendirdi.

İsrail gazının gidebileceği rotalarla ilgili çok fazla spekülasyon yapıldığını ifade eden Karbuz, bir doğalgaz anlaşmasında yerine getirilmesi gereken ön koşulların hiç birinin bu anlaşmada yer almadığına dikkati çekti.

İsrailli şirketlerle Mısırlı özel enerji şirketi Dolphinus arasında birçok defa benzer anlaşmaların yapıldığını hatırlatan Karbuz, Mısır'a doğalgaz sevk edilebilmesi için bazı gerekliliklerin yerine getirilmesi gerektiğini kaydetti. Karbuz, "Bu anlaşmanın inandırıcı olabilmesi için iki ülke arasındaki tahkim sorununun sonlandırılması, gönderilecek doğalgaz için de bir güzergah belirlenmesi ve Mısır'daki ilgili düzenleyici otoriteye lisans başvurusu yapılması gerekiyor. Dolayısıyla İsrail-Mısır gaz anlaşmasında fol var, yumurta yok." diye konuştu.

"İsrail'in asıl mesajı Ürdün'e"

Karbuz, Mısır'ın 2020'de yeniden gaz ihraç eden bir ülke haline geleceğini ve İsrail'in gazına ihtiyaç duymayacağını söyledi.

Bu anlaşmayla İsrail'in Ürdün'e "elini çabuk tut mesajı" vermeye çalıştığını belirten Karbuz, şöyle devam etti:

"İsrail'in Leviathan konsorsiyumu ile Ürdün'ün elektrik şirketi arasında daha önce bir anlaşma imzalandı. Bu anlaşma hayata geçmedi. Ürdün kamuoyu, 'düşmanımızın gazını almak istemiyoruz' dedi. İsrail tarafı son anlaşma ile Ürdün'e siz almazsanız benim doğalgaz gönderecek pazarım var mesajı veriyor. Şu anda, İsrail’in satabileceği iki pazar var. Biri Ürdün, diğeri Mısır. Şimdi Ürdün konusunda da acele etmesi gerekiyor. Çünkü Mısır tekrar gaz ihracatçısı olmasıyla Ürdün'le geçmişte yaptığı anlaşmalar üzerinden bu ülkeye gaz satabilecek. Mısır için ihracatın başlayacağı en mantıklı rota ise Ürdün, çünkü ortada zaten bir boru hattı var. Ürdün'ün de İsrail ile bir anlaşmaya yanaşacağını düşünmüyorum. Ürdünlüler, Mısır’la bir araya gelecek ve eskiden yaptıkları gaz alışverişini yıl sonunda veya önümüzdeki yıl sonunda başlatmak isteyeceklerdir."

"İsrail ihracatta bir ülkeye bağımlı olmak istemiyor"

Karbuz, İsrail'de iç pazar fiyatının altında doğalgaz ihraç etmeyi engelleyen bir düzenleme bulunduğunu, bu nedenle İsrail gazının global sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) pazarlarında rekabete giremeyeceğini kaydetti.

Bu gazın fiyat açısından ancak Mısır ve Ürdün iç pazarlarında kendine yer bulabileceğini kaydeden Karbuz, şunları kaydetti:

"İsrail'deki söz konusu düzenlemenin kaldırılması durumunda bu gazın önü açılabilecek ve Türkiye ile bu konuda iş birliğine gidilebilecek. Bu düzenleme yakın zamanda değiştirilebilir. Böyle bir durumda LNG veya Akdeniz altından bir boru hattıyla Avrupa'ya gönderilmesi seçeneklerine yatırım yapılabilir. Türkiye ile İsrail için bakıldığında tren kaçmıştır diyemeyiz. İsrailli yetkililer tüm yumurtaları tek bir sepete koymama prensibiyle hareket ediyor ve ihracatta tek bir ülkeye bağımlı olmak istemiyor. İsrail'in Leviathan'dan çıkan bütün gazı Mısır'a satmak istemesi hayalden başka bir şey olmaz, satamazlar."

İsrail açıklarındaki Tamar sahasında 280 milyar metreküp, Leviathan sahasında ise 622 milyar metreküp gaz rezervi bulunuyor. Tamar sahasından halihazırda doğalgaz üretimi yapılırken, Leviathan'da üretimin 2019'da başlaması bekleniyor.