İsrail ekonomisinde veriler sokakla örtüşmüyor

KUDÜS - İsrail'de ekonomiye ilişkin makro veriler hedef değerler arasında yer alırken, İsrailliler'in hayat pahalılığı şikayetleri azalmadı. 

AA muhabirinin analizlerine göre, ülkede yüksek vergiler, yüksek ev kiraları ve konut pahalılığı şikayetlerin odağını oluşturuyor. 

İsrail Merkez Bankası nisan ayı faiz oranını geçen ay olduğu gibi bu ay da yüzde 0,75'te sabit tutma kararı alırken, enflasyon oranı da Şubat 2013'ten bu yana yıllık yüzde 1,2 ile hükümetin yüzde 1-3 hedef bandını tutturdu. İsrail Merkez Bankası'nın tarihinde ilk kadın başkan olarak koltuğa oturan Karnit Flug, enflasyon hedeflerini tutturmak için para politikalarında oldukça kontrollü gidiyor. Flug, görevi devraldığı Stanley Fisher'a göre daha temkinli bulunuyor. 

İsrail'de yıllar içinde enflasyon sürekli gerileyen bir trend izlerken, 1995'te gerçekleşen yüzde 18'lik enflasyon oranı gözönüne alınırsa gelinen noktanın başarı olarak kabul edilmesi önünde bir engel görünmüyor. 

Ancak buna karşın İsrail genelinde konut fiyatları artışı geçen yılsonunda yüzde 8 olarak gerçekleşti. Tüm dünyada olduğu gibi İsrail Merkez Bankası da emlak balonu oluşmasına engel olmak için artan konut kredilerine yönelik  geçtiğimiz yıl bazı ek önlemler almıştı. 

 1 ABD doları: 3,47 İsrail şekeli 

 İsrail para birimi Şekel, dolar karşısında son bir yılda sürekli değer kazanırken, şu anda 1 dolar, 3,47 İsrail şekeline karşılık geliyor. Şekel'in, 2007 yılında dolar karşısında değeri 4,20 idi. Merkez Bankası verilerine göre Şekel 2007 yılı başına göre dolara karşı yüzde 21, avroya karşı aynı dönemde yüzde 16 değerlenmiş durumda... 

Ancak uzmanlar Şekel'in gerçek değerinin 3,75 olması gerektiğini savunurken, geçen sene İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği "Bulut Sütunu" operasyonu sırasında dolar karşısında değer kaybeden Şekel 4,2 bandını görmesinin ardından operasyonun bitimiyle toparlanarak hızla değer kazandı. 

Merkez Bankası rezervleri 84 milyar dolar 

Daha çok yüksek teknoloji ürünü malların ihracatını gerçekleştiren İsrail'in para biriminin değerli olması onun ihracattaki rekabet gücünü çok fazla kırmıyor. İleri teknoloji ürünü malların İsrail'in ihracatındaki payı yüzde 81. İsrail Merkez Bankası 80'li yılların ortalarından bu yana elinde altın rezervi tutmuyor. İsrail Merkez Bankası Şubat 2014 itibarı ile 84 milyar dolar döviz rezervine sahip. İsrail'de, Türkiye gibi IMF'e borç veren ülkelerden. İsrail Merkez Bankası'nın 2 milyar doları IMF'de duruyor. 

İşsizlik oranı yüzde 5,4 

İsrail'de bankaların son iki yıldaki verilerine göre yıllık bilanço rakamlarında bir büyüme gözlenmiyor. Ülkede 4'ü yabancı 20 banka toplamda 360 milyar dolarlık aktif büyüklüğe sahip. 2012 yılında doğrudan ülkeye gelen yabancı yatırım 14 milyar dolar. Bu yıl da yeni girişler sürüyor. 

Nüfusu 8 milyona yaklaşan İsrail'in, çalışan sayısı 2013 sonunda 3,5 milyon. 2010 yılındaki yüzde 8,4 olan işsizlik oranı 2013 sonunda yüzde 5,4'e geriledi. Kadın erkek oranındaki işsizlik oranı ise hemen hemen birbirine yakın. 

Kamu borcunun gayri safi yurt içi hasılaya oranı, Avrupa Birliği'nin ekonomik ölçülerini oluşturan ?Maastricht kriterlerinin üzerinde...  Kişi başına düşen milli gelir 30 bin dolar civarında. Ancak İsrail vatandaşı Araplar'ın bu milli gelir payından Yahudiler ile aynı oranda faydalandıklarını söylemek oldukça güç. 

Türkiye ekonomisinin üçte biri büyüklüğe sahip 

İsrail'in yıllık ekonomik büyüklüğü 280 milyar dolar. Türkiye'nin ekonomik büyüklüğü ise 820 milyar dolar. Bir başka ifadeyle İsrail, Türkiye'nin üçte biri büyüklükte bir ekonomiye sahip. Türkiye ve İsrail arasında ticaret hacmi de 4 milyar dolara yaklaşmış durumda. İsrail'in Avrupa'ya ihracatındaki payı yüzde 36 ve bu oran her yıl artış eğiliminde. İsrail, 32 Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütünün (OECD)  verilerine göre pek çok alanda aranılan ideal ortalamanın üzerinde seyrediyor.  

Türkiye'nin uzun yıllardır baş ağrısı olan cari açık sorunu ise İsrail'de yok. İsrail "Ödemeler Dengesinde" cari fazla veren az sayıdaki rahat ülkeden biri. Son üç yıldır 9 milyar dolar civarında dış ticaret açığı vermesine karşın yine de cari fazla vermeyi sürdürebildi. Bu fazlalığın nedeni ise her yıl artış gösteren hizmet sektörü gelirleri. İsrail ileri teknoloji ürünlerinde yıllık büyüme yüzde 6,5, bu ürünlerin ihracattaki payı ise yüzde 81. İsrail dünyaya silah ihraç eden ülkeler arasında ise ilk 10'da yer alıyor. Ülkenin turizm gelirleri de azımsanmayacak kadar yüksek. 2013 yılı Turizm Bakanlığı verilerine göre 8 milyonluk İsrail'e gelen turist sayısı 3,5 milyon. Bu da kuşkusuz ödemeler bilançosunda cari açığı düşüren önemli bir kalem oluyor.  

Tel Aviv Borsası'nda hisse senetlerinin pazar değeri 203 milyar dolar, bono & tahvil pazarı ise 280 milyar dolar büyüklüğünde. Halka açık firma sayısı 508. Borsada yer alan bu firmaların 138 tanesi ise ileri teknoloji firması.  

İsrail ekonomisi her ne kadar istatistiksel olarak olumlu sinyaller verse de sokaktaki durum çok farklı. Kudüs ve Tel Aviv'de hayat pahalılığı New York, Tokyo ile yarışıyor. Ortalama ev kiraları bin 500 dolardan başlıyor. 120 metrekare bir konutun fiyatı ise 300 bin dolar civarında. Gıda fiyatlarında sürekli bir artış da yadsınamaz ölçüde dikkat çekiyor ve İsrailliler'in şikayetlerini artırıyor.