Görüşmeler Bağdat'ta devam edecek

İSTANBUL - İran'ın nükleer programı nedeniyle yaşanan tartışmalar ve bu nedenle yaklaşık bir yıldır uygulanan yaptırımların ardından İran ve P5+1 olarak bilinen altı ülke İstanbul'da nükleer müzakerelere yeniden başladı ve gelecek ay yeniden bir araya gelmek konusunda anlaşmalarını sağlayan ortak zeminde buluşmayı başardı.

İstanbul'da Cumartesi günü yapılan nükleer müzakerelerde İran'dan temsilciler Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi (Rusya, ABD, Çin, Fransa, İngiltere) ve Almanya'dan temsilcilerle bir araya gelirken , batılı diplomatlar İran tarafının bu defa nükleer faaliyetlerini ele alma konusunda daha istekli bir tavır sergilediğini belirtti.

 

Taraflar, İstanbul'da yapılan görüşmelerin sonunda 23 Mayıs'ta Bağdat'ta yeniden bir araya gelmeye karar verirken, tarafların üzerinde anlaşma sağlayamadığı noktalar da oldu. İranlı yetkililer, ülkelerine uygulanan yaptırımların kaldırılmasını ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin barışçıl amaçlar taşıdığının kabul edilmesini isterken, ABD tarafı İran'ın nükleer programının nükleer silah üretme amacı taşımadığını kanıtlaması için acil adımlar atılmasını talep etti.

Görüşmelere katılan ABD'li bir üst düzey yetkili, "Bugünkü görüşmeler olumlu bir atmosferde yapılmış ve ikinci turun yapılmasını sağlamış olsa da, hala diplomatik bir çözüm için mevcut olan fırsat penceresinin kapanmak üzere olduğunun altını çiziyoruz" dedi.

İsrail'in, geçen bir yıl içinde, İran'ın nükleer programını askeri yöntemlerle durdurmayı tercih edeceği yönündeki yorumlar bölgedeki bir savaş çıkabileceği yönündeki haberleri artırarak petrol fiyatlarında da artışa neden olmuştu.

Ancak görüşmelere katılan yetkililerin genel olarak olumlu açıklamalar yapması dikkat çekti. P5+1 ülkeleri adına görüşmeleri yürüten Avrupa Birliği'nin Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton da, "Bundan sonra yapılacak görüşmelerin, İran'ın nükleer programının barışçıl amaçlar taşıdığı konusunda uluslararası toplumun güveninin yeniden inşa edilmesi için somut adımların ve müzakere edilmiş bir çözümün yolunu açmasını bekliyoruz. Artık sürdürülebilir bir diyalog sürecine geçmek istiyoruz" dedi. 

 

İstanbul'da yapılan görüşmelerin ardından gelecek ay Bağdat'ta yapılacak ikinci turdan önce alt düzeydeki yetkililerin bir araya gelerek bu toplantının hazırlıklarını yapması bekleniyor.

İstanbul'daki görüşmelere katılan üst düzey batılı bir diplomat, ikinci tur için Bağdat'ın seçilmesini kendileri için bir "sınav" olarak nitelendirdi. Batılı ülkelerin Bağdat önerisini kabul etmesinin tarafların görüşmeleri sürdürmeye kararlı olduğunun göstergesi olduğunu belirten yetkili, "Bağdat bir sınavdı. İranlılar böylece, 'Eğer gerçekten bizimle konuşmak istiyorsanız, o zaman gelin ve burada konuşun' demiş oldular" dedi.

 

Görüşmeler sırasında ise İran'ın nükleer başmüzakerecisi Said Celili, ülkesinin uranyumu yüzde 20'den fazla oranda zenginleştirmekte kullanılan tesislerin faaliyetlerinin durdurulması konusunda batılı ülkelerin dile getirdiği talepleri İran'ın kabul etme gibi bir niyeti olmadığını açık bir şekilde ortaya koydu.

Celili, müzakerelerde İran'a uygulanan yaptırımların kaldırılmasını da gündeme getirirken, "Bir ilerlemeye tanık olduk. Görüş ayrılığı olan noktalar vardı, ama üzerinde anlaşmaya vardığımız noktalar önemliydi. Bir sonraki görüşmeler İranlıların güvenini inşa edecek güven artırıcı önlemler üzerinde odaklanmalı" dedi.

Ancak İstanbul'daki görüşmelere katılan üst düzey ABD'li bir yetkili İran'a yönelik yaptırımların süreceğine işaret etti. ABD'nin yaptırımlarının devam edeceğini ve AB'nin petrol ambargosunun 1 Temmuz'da yürürlüğe girmesinin beklendiğini belirten yetkili, "Kurulan diyalog yaptırımlara son verilmesi için yeterli değil. Aniden büyük adımlar atılacağı gibi bir beklenti yaratmak istemem. İranlılarla 15 aydır konuşmadık. Uluslararası toplumun endişelerini giderecek adımlarını görmedik. Tam tersine endişeleri artıracak şekilde nükleer programlarına devam ettiklerini gördük. Arzu ettiğimiz ilerlemeyi kaydedeceğimize inanmamız için henüz bir neden yok" dedi.