Gelişmiş ülkeler için önümüzdeki yıllar zor geçecek

ANKARA - Gelişmekte olan ülkelerin borçları son 10 yılda Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) danışmanlığında azalırken, gelişmiş ülkelerin borçları son 3 yılda hızla arttı.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's'in çalışmasına göre, gelişmekte olan ülkeler, 1991-2001 döneminde kamu borcunun gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranında ilk sıralarda yer alırken, Batılı ülkeler bu sıralamanın altında bulunuyordu. Ancak son 3 yılda borçları hızla artan Batılı ülkelerin bu sorunu aşmalarının en az 7 yıl sürebileceği belirtiliyor.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's'in çalışmasına göre, Batılı ülkelerin kamu borcu yüzde 70, gelişmekte olan ülkelerin borcu ise yüzde 45. Bu da, batılı ülkelerin kamu borcunun gelişmekte olan ülkelerinkinden yaklaşık üçte iki oranında fazla olduğunu gösteriyor.

Ekonomist Daniel Cohen ve Cecile Valadier'in kısa süre önce yaptığı araştırmaya göre, Meksika'nın 1994'te, Rusya'nın 1998'de, Brezilya ve Arjantin'in 2000'lerin başında olduğu gibi önceki krizlerin merkezinde bulunan ülkeler artık kamu borcu konusunda tehlike bölgesinin dışına çıkmış durumda.

Örneğin, 1990'ların sonunda Asya krizinden etkilenen Endonezya'nın kamu borcunun GSYH'ye oranı yüzde 95 seviyelerindeydi. Şimdi ise bu ülkenin kamu borcunun GSYH'ye oranı yüzde 27'lere geriledi.

Kamu borçları ikiye katlandı

Bugün gelişmekte olan ekonomilerin daha iyi durumda olmasının iki temel nedeni bulunuyor. Söz konusu ülkeler, 1990-2000 döneminde Dünya Bankası ve IMF danışmanlığında mali disiplinlerini iyileştirirken, gelişmiş ülkelere oranla daha yüksek ekonomik büyüme elde ettiler. Bu da gelişmekte olan ülkelerin borçlarını azaltmasını sağladı. Örneğin Peru son 10 yılda ortalama yüzde 5,5 oranında büyüdü.

Batılı ülkeler ise çok yüksek büyüme oranları yakalayamadı, bazıları mali disiplini bile sağlayamadı.

ABD'li ekonomistler Carmen Reinhart ve Kenneth Rogoff'a göre, gelişmiş ülkelerin çoğu zaten kötü durumda olan kamu maliyesiyle birlikte krize girdi. Bunun sonucunda borç sorunu olan ülkelerin krizin başından bu yana kamu borçlarının GSYH'ye oranı yüzde 134'lere çıktı.

Reinhart ve Rogoff, son 20 yılı kapsayan çalışmalarında, zor durumdaki Batılı ülkelerin borçlarını azaltmaları için önlerinde en az 2017'ye kadar acılı bir dönem olduğunu belirtti.

Dünyanın en büyük ekonomisi ABD'nin kamu borcunun GSYH'ye oranı 2000 yılında yüzde 55 iken 2011'de yüzde 100'e ulaşırken, üçüncü büyük ekonomisi Japonya'nın ise 2000'de yüzde 142 olan kamu borcunun GSYH'ye oranının bu yıl sonunda yüzde 233'e ulaşacağı tahmin ediliyor.