Fransa'da ilk soykırım davası

PARİS-  Birleşmiş Milletler’in ardından Fransa da eski kolonisi Ruanda’da 20 yıl önce yapılan soykırımı yargıya taşıdı. Eski Ruanda İstihbarat Şefi Pascal Simbikangwa bugün Paris'te yargıç karşısına çıktı.

Fransa Adalet Bakanlığı Sözcüsü, ülkede ilk kez bir kişinin soykırım suçundan yargılandığını söyledi. 

54 yaşındaki Simbikangwa 2008'de Fransa’nın Afrika’da yer alan deniz aşırı topraklarından sahte kimlikle Mayotte Adası’nda yakalanmıştı. Simbikangwa, silahlı Hutulara yardım etmek ve onlara soykırım emri vermekten yargılanıyor. 1986 yılında geçirdiği bir kaza nedeniyle bacaklarını kullanamayan Simbikangwa, davaya tekerlekli sandalyeyle geldi. Eski istihbarat şefinin suçlu bulunması halinde müebbet hapis cezasına çarptırılması bekleniyor.

Mahkeme aralarında gazeteciler, tarihçiler, güvenlik görevlileri ve eski istihbarat görevlilerinin de bulunduğu 50’den fazla kişiyi tanık olarak çağırdı. Simbikangwa’nın avukatları, müvekkillerinin lehine konuşacak tanık bulamamaktan korktuklarını söyledi. 

İnsan hakları savunucuları, davanın Fransa’nın 1994'teki soykırımda oynadığı rolü göstermesi açısından bir fırsat olduğunu düşünüyor.

Ruanda hükümeti de davayı olumlu karşılıyor. Ruanda Adalet Bakanı Johnston Busingye, “Tarih yazılıyor. Neden 20 yıl sürdüğünü hep merak ettik. Geç fakat iyi bir işaret” dedi.
Fransa, soykırım sırasında Ruanda güvenlik güçlerine eğitim verdiği, hükümetin suistimallerine göz yumduğu ve soykırım faillerinin kaçmasına yardım ettiği gerekçeleriyle eleştiriliyor.
Soykırımdan sonra Fransa’nın olaydaki rolünü incelemeye yönelik girişimler sonuçsuz kaldı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ise 2004'te Fransa’yı soykırımın araştırılması için yasal yolların kullanılmasına izin vermediği için kınadı.

Kouchner Fransa'yı eleştirdi

Fransa Eski Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner davanın çoktan görülmüş olması gerektiğini belirterek “Fransa bu soykırımda kötü bir rol oynadı” dedi.
Soykırım zamanında Ruanda’ya insani yardım ulaştırmaya çalışan Kouchner, Fransız yargısının bu güne kadar görevini yerine getirmediğini ifade etti.
Birleşmiş Milletler’in Ruanda Soykırımı için kurduğu Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’nde savunma avukatlığı yapan Peter Erlinder ise Fransa’ya yapılan eleştirilere karşı çıkıyor. Al Jazeera’ya konuşan Erlinder, soykırımla ilgili olarak Fransa’yı suçlamanın tarihsel geçerliliği olmadığını söyledi. Erlinder’e göre Fransa, İkinci Dünya Savaşı’nda Nazilere yardım ettiği için bu davaya sembolik bir önem veriyor.

BM de yargılıyor

Simbikangwa’nın dışında 27 kişi daha Fransa’da soykırım suçundan yargılanmayı bekliyor. Fransa, şimdiye kadar BM'nin Ruanda'da işlenen suçlar için oluşturduğu Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi’ne sadece üç kişiyi teslim etti.

1994’te Tanzanya’da kurulan mahkemenin çalışmalarını 2014 sonuna dek bitirmesi bekleniyor. Şu ana dek görülen 75 davada 47 kişi suçlu bulundu.
Fransa ile yakın ilişki içerisinde bulunan Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana’nın uçağının düşürülmesi soykırım tetiklenmişti. 1994’teki soykırımda radikal Hutular 100 gün içerisinde 500 binden fazla ılımlı Hutu ve Tutsi'yi öldürmüştü.

Halen görevde bulunan Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame’ye bağlı güçlerin radikal Hutulara üstünlük sağlaması üzerine soykırım sona ermişti.