Fed'den para politikası için yeni reçete yok

EVRİM KÜÇÜK

İSTANBUL - Piyasaların merakla beklediği ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen'ın Jackson Hole toplantısındaki konuşması, Fed'in faizleri artırmak için acele etmeyeceğini ortaya koydu. Yellen, Açık Piyasa Komitesi üyelerinin istihdamda hala önemli miktarda kullanılmayan kapasite olduğuna inandıklarını söyledi. Fed tutanaklarına göre yeni bir şey söylemediği görülen Yellen'in açıklamaları erken faiz artışı olmayacağı şeklinde yorumlandı. Açıklama sonrası dolar güçlendi. Avrupa endekslerinde küçük çaplı düşüşler oldu. Yellen, istihdam piyasasında hala önemli oranda bir kullanılmayan kapasite olduğuna inandığını vurguladı. Piyasalar bu artışı 'erten faiz artışı yok' şeklinde fiyatladı. Avrupa'da endeksler küçük çaplı düşerken, ABD dalgalandı. Dolar ise Yellen'in ekonomiye ilişkin değerlendirmesi sonrasında yükseldi.

Piyasaların merakla beklediği ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen'ın Jackson Hole toplantısındaki konuşması, Fed'in faizleri artırmak için acele etmeyeceğini ortaya koydu. Yellen, Federal Açık Piyasa Komitesi üyelerinin istihdam piyasasında hala önemli miktarda kullanılmayan kapasite olduğuna inandıklarını söyledi. Önceki günkü Fed tutanaklarına göre yeni bir şey söylemediği görülen Yellen'in açıklamaları Fed'in temkinli davranacağı ve erken bir faiz artışına gidilmeyeceği şeklinde yorumlandı.

Fed Başkanı Janet Yellen'in dün Jackson Hole sempozyumunda yaptığı konuşmanın başlığı "Emek Piyasaları" oldu. Yellen'ın istihdam piyasasında yaşanan olumlu gelişmelere dikkat çekti ancak buna rağmen bazı işgücüne ait göstergelerin hala zafiyet içerdiğine vurgu yaptı. Yellen, Jackson Hole'da yaptığı konuşmada İstihdam piyasasındaki kullanılmayan kapasitenin büyüklüğü konusunda belirsizliğin devam ettiğini belirterek, "İstihdam piyasasındaki atıl, kullanılmayan kapasitenin büyüklüğünü ölçmek, ekonomik şartların normale yaklaştığı ortamda giderek zorlaşıyor" diye konuştu.

Artış toparlanmayı engeller

Fed'in uygun para politikası için elinde kolay bir reçete olmadığını da ifade eden Yellen, erken bir faiz artırımın istihdam piyasasının tam olarak toparlanmasını engelleyebileceğini vurguladı. Bununla birlikte Yellen, işsizlik oranının FOMC'nin öngördüğünden daha hızlı düşmekte olduğunu ve bu durumun Fed'in erken hareket etmesini gerektirebileceğine de işaret etti. "İstihdam piyasasında ciddi miktarda atıl kapasite halen var, ne kadar hızla ortadan kalkacağı belirsiz. Hevesi kırılmış kişilerin önemli bir bölümünün tekrar işgücüne dahil olması için işgücü talebinde hatırı sayılır artış beklemek gerekli. Fed istihdam piyasasına ilişkin dönemsel yapısal zorlu kararlar almak durumunda kalabilir" diyen Yellen, "Enflasyon yüzde 2'ye yaklaşırken, para politikasında çok erken sıkılaştırma istihdam piyasasında tam bir toparlanmayı engelleyebilir" açıklaması yaptı. İşsizlik oranı Fed'in beklentilerinin de ötesinde bir hızda iyileşme gösterdi. 2012 Eylül'de yüzde 8 olan işsizlik şu an yüzde 6.2. Yılın ikinci çeyreği itibariyle tarım dışı istihdam artışı 2012'den bu yana en yüksek seviyesinde. Ancak ücretlerdeki artış zayıf, işgücüne katılım oranı tarihi düşük seviyelerinde ve uzun dönemli işsizlerin oranı yüksek. Yellen, işgücü piyasasındaki atıl kapasiteye güçlü bir vurgu yapınca piyasa katılımcıları faiz artışlarının daha kademeli olacağını fiyatladı.

Dolar güçlendi

Yellen'ın açıklamaları sonrasında endeksler dalgalandı. Fed'in faiz artışı için temkinli haraket edeceğine eden açıklamalar sonrasında Avrupa'da FTSEurofirst 300 endeksi yüzde 0.2 yükseldi. Central Markets işlem analisti Joe Neighbour, "Yellen'in konuşması eldeki veriler hakkında hala emin olmadığını ve faiz artışından kaçınabileceğini gösteriyor" yorumu yaptı.

Ancak Yellen'in konuşmaları beklendiği kadar güvercin tonda olmadı analistlere göre. Ekonomi ve para politikası hakkında dengeli bir konuşma olarak nitelenen Yellen'ın konuşmasında 'gerekirse faizlerin beklenenden önce artabileceğini' söylemesi dolara yaradı. Dolar 104.18 yene çıkarken, euro/dolar paritesi 1.3229 ile 11 ayın en düşük seviyesine indi.

Bazı sorular cevap bulmadı

İş Yatırım Dış Piyasalar Müdürü Şant Mankuyan, konuşma sonrasında şu değrelendirmeyi yaptı: "Yellen pek çok soru soruyor ancak cevaplamıyor. Ama 1-Tutanakları teyid ediyor. Toparlanma beklenenden hızlı. 2-Böyle devam ederse faiz artışı gelebilir. Devamında önceki argumanları var. İstihdam piyasasında bazı indikatörlerin yansıtmadığı bir slack var (kendi modelleri de bunu gösteriyor) ve bu ücretlerden de belli oluyor.Bazı diğer alt indikatörler de gösteriyor. Ancak slack enflasyondaki dalgalanmaların ufak bir kısmını oluşturur (nihayet bunu söyleyen biri çıktı!). Dahası ücret artışı görmüyoruz çünkü 1- ücretler yeterince düşmemişti şimdi de yükseltilmiyor olabilir 2- döngüsel değil kalıcı bir trend değişimi yaşanıyor olabilir 3- fiyatlara geçişkenlik geçikmeli yansıyabilir. Bu nedenle istihdamda slack olduğu konusunda kesin konuşamıyoruz. Enflasyonun 2'nin altında olması işimize geliyor ancak 2'yi aşana kadar hareket etmeme gibi bir lüksümüz yok. "

Fed başkanları çıkış stratejisini değerlendiriyor

Fed tarafından ilki 1978 yılında yapılan ve Wyoming eyaletinin Jakson Hole kasabasında her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen toplantılarda konuşan Fed başkanları, çıkış stratejilerinin değerlendirildiğini söyledi. Başkanlar, faiz artışı için 2015 yılını işaret etti. Fed eski Başkan Yardımcısı Donald Kohn, Fed'in faiz oranlarının gelecek yılın ortalarında artırmasını beklemenin makul olduğunu söyledi. Japonya'da yayınlanan Nikkei gazetesine konuşan Kohn, "Eğer işsizlik oranı cari hızla düşmeye devam eder ise, Fed faizleri daha erken de indirebilir" dedi. Kohn, Fed'in gevşek para politikasından çıkış stratejisini eylül ayındak FOMC toplantısından sonra açıklayabileceğini de ifade etti.

İstihdamda iyileşme sağlandı

San Francisco Fed Başkanı John Williams, ABD istihdam piyasasında oldukça önemli iyileşme sağlandığını, ancak Fed'in faiz oranlarını artırmak için gelecek yılın yazına kadar beklemesi gerektiğini yönündeki görüşünün değişmediğini söyledi. CNBC'ye açıklamalarda bulunan Williams, "2015 yılı ortasında da bir zamanda faiz artırımı makul görünüyor" diye konuştu. Bununla birlikte Williams, aralarında istihdam büyümesinin de olduğu ekonomiye ilişkin bir dizi göstergede iyileşmeler olduğunu gözlemlediğini de vurguladı. Williams, "İlk faiz artırımı gerçekten verilere bağlı olacak. Eğer veriler gerçekten güçlenir ise faiz artırımı biraz daha erken olabilir, eğer veri hayal kırıklığı yarıtırm ise biraz daha geç yapılabilir" dedi.

Artış için fazla beklenmemeli

Philadelphia Fed Başkanı Charles Plosser, istihdam piyasasında artık çok fazla bir atıllığın kalmadığını savunarak, ekonominin içinde bulunduğu şartlar ışığında cari para politikası duruşunun riskli hale geldiğini söyledi. Fed'in faiz oranlarını artırmak için çok uzun süre beklemekten kaçınması gerektiğini görüşünü dile getiren Plosser, "Faiz artırımların daha yakın zamanda başlamasını ve bu artırımların daha kademeli şekilde yapılmasını tercih ederim. Cari para politikası duruşunun devam ettirilmesini sonuçları korkunç olabilir. Fed faiz artırımı için ne kadar uzun süre bekler ise artırımların o kadar keskin şekilde olmasına ihtiyaç duyulması büyük olasılık" diye konuştu.

Ekonomik veriler cezaret verici

Kansas City Fed Başkanı Esther George, Fed'in faiz artırımlarına başlamaya karar vermek için istihdam piyasasındaki cari zayıflıkların ötesine bakması gerektiğini söyledi. George, "Bu istihdam piyasasında açıklar olmadığı anlamına gelmiyor. Hala istihdam edilmemiş insanlar var. Ancak para politikası ileriye bakmalı" diye konuştu. Ekonomik verilerin çok cesaret verici olduğunu ifade eden George, para politikasını sıkılaştırmayı konuşmaya başlamak için her türlü şartın mevcut olduğunu vurguladı. George, piyasaların faiz artırımının zamanlamasını tahmin etmekte ekonomiden gelecek işaretlere odaklanması gerektiğini ifade etti.

Avrupa, para politikası için önemli

ABD'nin St. Louis Fed Başkanı James Bullard, merkez bankası yöneticilerini bir araya getiren Jackson Hole konferansı sırasında dün yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Avrupa'da düşen enflasyon beklentileri konusunda endişeliyim, ECB'nin adım atması gerekiyor. Avrupa'da yaşanacak yeni bir resesyon, ABD para politikası açısından ciddi bir mesele olacaktır". Bullard, faiz artırımı için 2015'in ilk çeyreğinin sonu tahminine bağlı kalmaya devam ettiğini belirtti. Fed'in istihdam kaynakları tanımına katılmadığını ifade eden Bullard, Komite'nin çıkış stratejisi üzerinde yoğun çalışma yürüttüğünü kaydetti.

Büyük ekonomiler parasal genişlemeyi tartışıyor

ABD, parasal politikasını sıkılaştırmayı düşünürken, dünyanın diğer bölgerindeki yaşanan hayalkırıklığı merkez bankalarını para politikalarını genişletmeye zorluyor. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin'de ekonomik büyüme hükümetin hedefini yakalamakta zorlanırken, bazı piyasa analistleri kısa dönem faizlerde indirime gidilmesini bekliyor. Dünyanın en büyük üçüncü ekonomisi Japonya'da ise büyümeyi hızlandırmak için tahvil alım programı gözden geçiriliyor. Dördüncü ekonomi Almanya 2. çeyrekte daralma yaşarken, Avrupa Merkez Bankası negatif faiz oranlarını gözden geçiriyor. İngiltere ekonomisi belki şu anda dünyanın en iyi ekonomik performansını gösteriyor olabilir fakat merkez bankası henüz buna kısa vadeli faiz oranlarını artırarak yanıt vermeyi düşünmüyor. İngiltere Merkez Bankası (BOE) para politikası kurulu üyelerinden sadece ikisinin bu ay yapılan toplantıda beklenmedik şekilde politika fazinin artırılması yönünde oy kullandığı, diğer yedi üyenin faiz artışına sıcak bakmadığı belirtiliyor.