Avrupa'daki doğal gaz krizinden hangi ülkeler karlı çıktı?

Arap ülkeleri 2022'de, Rusya-Ukrayna savaşının da etkisiyle Avrupa için değeri katlanan, doğal gazın en az petrol kadar önemli bir "silah" olduğunu öğrendi.

Doğal gaz ihraç eden Arap ülkelerinden Cezayir, Katar ve Mısır, özellikle Kuzey Akım 1 ve 2 boru hatlarının bombalanmasının ardından Rusya'nın Avrupa'ya arz ettiği doğal gazın bir kısmının karşılanması konusunda önemli rol oynadı.

Cezayir'in "altın yılı" oldu

Doğal gaz ihracatı açısından 2022, Cezayir'in "altın yılı" oldu. Ülke geçen yıl ihracatını 56 milyar metreküpe ulaştırarak rekor seviyelere çıkardı.

Cezayir, en fazla doğal gaz üretimi yapan büyük Arap ülkesi olmamasına rağmen, Avrupa'ya yakınlığı, hiçbir Arap ülkesinin sahip olmadığı boru hatlarıyla ve doğal gaz ihracatının büyük bölümünü Asya yerine Avrupa pazarlarına yönlendirmesi nedeniyle 2022'de Avrupalı ​​yetkililer tarafından en çok ziyaret edilen Arap ülkesi konumuna yükseldi.

Geçen yıl yeni gaz sahalarının keşfedilmesiyle daha da stratejik önem kazanan Cezayir, 2022'de İtalya'ya ihracatını 21 milyar metreküpten 25'e çıkardı, 2023-2024'te ise 30 milyar metreküpe çıkarmayı hedefliyor.

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, ülkesinin 2023'te doğal gaz ihracatını iki katına çıkararak 100 milyar metreküpe ulaştırmayı hedeflediğini açıkladı.

Cezayir, doğrudan İtalya'nın Sicilya Adası'na doğal gaz taşıması düşünülen Galsi Boru Hattı projesini canlandırarak Avrupa'nın talebini bu hat üzerinden karşılamayı planlıyor. Politik olarak doğal gaz Cezayir açısından Avrupalı ​​ortakları karşısında güçlü bir müzakere kartına dönüştü.

Katar, sıvılaştırılmış gaz ihracatını 2027'de 126 milyon tona çıkarmayı planlıyor

Katar, doğal gaz rezervleri ve üretimi açısından Arap dünyasında birinci sırada yer alıyor. İhracatının büyük bir kısmını, uzun vadeli sözleşmelerle Asya pazarına yapıyor. Ancak bu durum Katar'ın Avrupa'ya sıvılaştırılmış gaz ihracatını artırmasına da engel olmadı.

Avrupa'nın doğal gaz ihtiyacının yüzde 40'ını karşılayan Rus gazı arzındaki düşüş, Katar'ı Batı açısından ana alternatif haline getirdi. Katar'ın Avrupa'ya sıvılaştırılmış gaz ihracatı 2022'nin 9 ayında yüzde 16 arttı, ancak Asya pazarlarına; özellikle Çin, Japonya ve Güney Kore'ye yaptığı ihracat, hala aslan payını oluşturuyor.

Rusya ve İran'dan sonra üçüncü en büyük doğal gaz rezervine sahip Katar, 77 milyon ton olan sıvılaştırılmış gaz ihracatını, 2027'de 126 milyon tona çıkarmayı planlıyor.

Suudi Arabistan dünyanın en büyük petrol ihracatçısıyken, Katar da Avustralya'dan sonra dünyanın en büyük sıvılaştırılmış gaz ihracatçısı olma yolunda.

Katar'ın önümüzdeki yıllarda Avrupa'daki sıvılaştırılmış gaz pazarındaki payını artırması ve bunun da Avrupa kıtasındaki siyasi nüfuzunu güçlendirmesi bekleniyor.

Diğer taraftan Katar, Belçika'da yolsuzluk iddiaları nedeniyle yürütülen soruşturma sebebiyle Avrupa'ya gaz tedarikini durdurma tehdidinde bulundu. Böylece Katar'ın Avrupa'ya karşı kullanabileceği yeni bir kartının olduğu görüldü.

Mısır'ın gaz ihracatı yaklaşık 8,4 milyar dolar

Mısır, büyük doğal gaz rezervlerine sahip değil ancak ihracatından elde ettiği geliri, 2022 yılında bir önceki seneye göre iki katından fazla artırdı.

Ülkenin doğal gaz ihracatı, 2021'de yaklaşık 3,5 milyar dolar iken, 2022 yılında yaklaşık 8,4 milyar dolar oldu.

Mısır, özellikle Doğu Akdeniz Gaz Forumu bünyesinde Avrupa'ya gaz sağlayan ülkeler listesinde yerini aldı.

Kahire yönetimi, yabancı şirketlerle işbirliği yaparak Akdeniz'de gaz arama çalışmalarını yoğunlaştırdı. Mısır, geçen yılın sonunda "büyük" olarak nitelendirdiği bir deniz gaz sahası keşfettiğini duyurdu. Batı medyası, sahanın hacminin 3,5 trilyon metreküp olduğunu yazdı.

Mısır ayrıca, gaz arama sahasını genişletmek için batı deniz sınırlarını belirlediğini açıkladığı bir karar aldı. Libya Dışişleri Bakanlığı ise kararın Libya'nın kara suları ve kıta sahanlığını ihlal ettiği duyurdu.

Libya fırsatı değerlendiremedi

Libya ise İtalya'ya gaz taşıyabileceği boru hattına sahip olmasına rağmen, ülkede devam eden siyasi bölünme hali dolayısıyla Avrupa'ya gaz ihracatını artırma fırsatını değerlendiremedi.

Ülke, elektrik krizi ve ülkenin güneybatısındaki gaz sahalarının kapatılması nedeniyle, İtalya'ya gaz ihraç sözleşmelerini zor yerine getirebildi.

Öte yandan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Umman ise Katar gazını sıvılaştırdıktan sonra yeniden ihraç etmeye devam ediyor.

Suudi Arabistan da yükselen fiyatlar ve en az kirletici fosil yakıt olarak gazın artan stratejik önemi nedeniyle Şubat 2022'de ihracat alanına girme niyetini açıkladı.

Moritanya'nın da Senegal ile sahip olacakları "Büyük Kaplumbağa" adını verdikleri ortak doğal gaz sahasıyla alakalı çalışmalar tamamlandıktan sonra gaz ihraç edenler arasında yerini alması bekleniyor.

Artan talep, yüksek fiyatlar ve Avrupa ülkelerinin yaklaşık 150 milyar metreküp Rus gazı ithalatından vazgeçme arzusu nedeniyle, Arap ülkelerinin 2023 yılında arama, üretim ve ihracat faaliyetlerini yoğunlaştırmak için zamanla yarışacağı tahmin ediliyor.