Agflasyon korkutuyor

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL - Tahıl fiyatları bir yıldan az bir zamanda neredeyse ikiye katlanırken, Asya'dan Ortadoğu'ya kadar birçok ülkede gıda talebinin güçlenmesi ve petrol fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle navlunda görülen artış 'agflasyon', yani tarımsal gıdada enflasyon endişelerini derinleştiriyor.

Uzmanlar, el yakan gıda fiyatlarının, yeni hasatla birlikte ihracatçıların stoklarını artırmak istemeleri nedeniyle şu anki düzeylerinin de üzerine çıkacağını hesaplıyor. Diğer yandan önemil tahıl sevkıyat rotaları üzerinde nakliye maliyetinin artmasının gıda enflasyonunu hızlandırabileceği uyarısı yapılıyor.

Fiyatlar rekor kırdı

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), aylık gıda fiyatları endeksinin şubat ayında küresel gıda fiyatlarındaki artışın etkisiyle rekor düzeye çıktığını bildirdi. FAO'nun verilerine göre, ocak ayında 230.7 puan olan gıda fiyatları endeksinin şubatta yüzde 2.2 artarak 236 puana yükselmesinde hububat, yağlı tohum, süt ürünleri ve et fiyatlarında görülen artışlar etkili oldu.

Hububat, yağlı tohum, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarının aylık değişimlerinin değerlendirildiği endeks, 1990'da açıklanmaya başlamasından bu yana en fazla, gıda krizinin yaşandığı 2008 yılı Haziran ayında artış göstermişti. Endeks, söz konusu tarihte 224.1 puana kadar çıkmıştı.

FAO'nun ocak ayında 420.2 puan olan şeker fiyatları endeksi geçen ay 418 puana geriledi ancak hala 2010 yılı Şubat ayına göre yüzde 16 oranında daha yüksek seviyede bulunuyor. Kuruluşun, buğday, pirinç ve mısır fiyatlarını içeren hububat fiyatları endeksi, geçen ay bir önceki aya göre yüzde 3.7 oranında artarak 254 puana çıktı ve 2008 yılı Temmuz ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

Sıvıyağ fiyatları endeksi de şubatta 279 puana çıkarak, Haziran 2008'den bu yana en yüksek seviyeye ulaşmış oldu. FAO'nun süt ürünleri fiyat endeksi ise geçen ay bir önceki aya göre yüzde 4 oranında artarak 230 puana yükseldi. Et fiyatları endeksi ise geçen ay, ocak ayına göre yüzde 2 artarak 169.5 puana çıktı.

UBS'e göre artış sürecek

FAO'nun açıklamasında, 2010 yılında dünyada hububat üretiminde görülen düşüş ve talep artışı göz önünde bulundurulduğunda, küresel hububat stoklarının bu yıl keskin bir şekilde düşmesinin beklendiği bildirildi. Finans kuruluşu UBS başta, buğday, mısır ve soya fasulyesi olmak üzere gıda fiyatlarının yeni hasatla birlikte ihracatçıların stoklarını artırmak istemeleri nedeniyle şu andaki yüksek düzeylerinin de üzerine çıkacağını hesaplıyor.

Bloomberg'in haberine göre UBS araştırma direktörü Dominic Scheneider, mısırın şu andaki düzeyinden yüzde 15 artarak 8.30 dolara, buğdayın yüzde 23 artarak 10 dolara, soya fasulyesinin ise yüzde 7.6 artarak 15 dolara çıkabileceği öngörüsünde bulundu. Scheneider, "Stokların tekrar yerine konması için 2-3 yıl üst üste iyi hasat olması gerekir. Gıda fiyatlarının artmasını bekliyoruz. 2012'de bir miktar düşebilir" dedi.

Schneider, gıda fiyatlarının bu yıl zirve yapmasını bekliyor. UBS direktörü Schenider, gıda olarak kullanılan mısır talebi düşürülemeyeceği için, diğer amaçla kullanılan mısır talebinin kısıtlanması gerektiğini söyledi.

Navlun artışı isyanları geri getirebilir

Petrol fiyatlarındaki artış da, agflasyon tehdidini artıyor. Şubat ayında Asya'nın talebinde meydana gelen artış nedeniyle ABD'nin Batı kıyılarından Uzakdoğu'ya giden panamax gemilerinin (transpasifik rotası) günlük geliri iki hafta içinde 7.590 dolardan 15.398 dolara çıktı. Tahıl, şeker ve pamukta mevsimsel olarak yaşanan talep artışı nedeniyle yılın ikinci çeyreğinde ana sevkıyat rotlarında navlunun daha da artması bekleniyor.

Gemicilik endüstrisine yeni konteynerlerin girmesiyle navlundaki artışın geçici olduğu konuşulsa da, gıda fiyatlarını artırabilecek en küçük bir maliyetin bile Ortadoğu'da istikrarsızlığı artıracağı ve 2008'deki gıda isyanlarını geri getireceği uyarısı yapılıyor.