Reisi’nin ölümü ve Fed, altına tarihi zirve yaptırdı

Emre ERGÜL

Altın durdurulamıyor. Ons altın, Asya piyasalarında yüzde 1.4 artışla 2 bin 450.07 doları görerek, tarihi zirve yaptı. Analistler bunun arkasında iki neden sıralıyor: Piyasalarda Amerika Merkez Bankası’nın (Fed) bu yıl para politikasını gevşetmeye başlayacağı yönünde oluşan iyimserlik ve İran lideri İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında hayatını kaybetmesi…

Reisi, önceki gün helikopterle İran-Azerbaycan sınırında bir barajın açılışına katıldı. Dönüşte heikopterin “sert bir iniş”le dağlık bölgeye düştüğü açıklandı. 15 saatlik arama kurtarma çalışmalarının ardından enkaza ulaşıldı. İran devlet televizyonu, Reisi ile birlikte Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan Eyalet Valisi Malik Rahmeti ile Devrim Muhafızları’na mensup 2 üst düzey askeri yetkilinin öldüğünü açıkladı.

İran’ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney, helikopter kazasıyla ilgili “İran halkı endişelenmesin, ülkenin işlerinde herhangi bir aksama olmayacak” diye açıklama yapsa da piyasalar kazayı “Ortadoğu’da oluşan yeni bir belirsizlik” olarak okudu ve “güvenli liman” altının yükselişinin önü açıldı. ABC Piyasalar Küresel Başkanı Nicholas Frappell, "Altının rallisi, İran'da olup bitenlere ilişkin belirsizlik nedeniyle haberlere dayalı. Çok az bilgiye dayanarak hemen sonuca varmak kaçınılmaz" dedi ve ekledi: "Yatırımcılar Asya'daki düşük likidite seviyeleri göz önüne alındığında pozisyonlarını kaybetme konusunda muhtemelen isteksizler.”

Ortadoğu'da artan jeopolitik gerilimlerin yanısıra Fed’in neden olduğu iyimserlik de altının uçuşunu sağlayan etkilerden oldu. Uluslararası haber ajansı Bloomberg şu yorumu yayınladı: “Yatırımcılar son oturumlarda Fed'in borçlanma maliyetlerini eylül başlarında azaltabileceği yönündeki bahisleri artırıyor; bu senaryo, faiz ödemediği için altını destekleyebilir. Çarşamba günü açıklanan verilerin nisan ayında enflasyonun beklenenden fazla düştüğünü göstermesinin ardından ABD doları düştü ve Hazine tahvilleri yükseldi. Bu, dolarda fiyatlanan değerli metale destek sağladı.”

İran temmuz başında cumhurbaşkanlığı seçimine gidecek

- İran Anayasası’nın 131’inci maddesine göre, bir cumhurbaşkanı görev başında hayatını kaybettiğinde 1. Başkan Yardımcısı geçici görevlendirilir. l Geçici Başkan, Meclis Başkanı ve Yüksek Mahkeme Başkanı ile biraraya gelir ve ülke, 50 gün içinde cumhurbaşkanlığı seçimine gider.

-Reisi, 2021'de cumhurbaşkanı seçildi ve olağan takvime göre 2025'te başkanlık seçimi yapılması gerekiyordu. Bu seçimin artık Temmuz ayı başlarında yapılması beklenebilir.

Ülkeyi 50 gün Muhbir yönetecek

İran Anayasası’na göre, ülkenin başına Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir geçecek. Muhbir, Meclis Başkanı ve Yüksek Mahkeme Başkanı’ndan oluşan ve 50 gün içinde cumhurbaşkanlığı seçimi düzenleyecek olan üçlü konseyin başında olacak.

1 Eylül 1955’te doğan Muhbir, İran’ın ruhani lideri Ali Hamaney’e yakın bir isim. Daha önce dini lidere bağlı bir yatırım fonu olan Setad'ın başkanı olan Muhbir, 2010'da "Nükleer veya balistik füze faaliyetleri" iddiasıyla AB tarafından yaptırım listesine alınmıştı. Muhbir, iki yıl sonra listeden çıkarıldı. Muhbir, geçen ekim ayında Rusya ordusuna karadan karaya füzeler ve daha fazla insansız hava aracı sağlamayı kabul eden İranlı yetkililerden oluşan ekipte yer aldı.

ABD'nin Çin için gümrük vergilerini artırma kararı baz metalleri yükseltti

Baz metallerde geçen hafta ABD'nin Çin için gümrük vergilerini artırma kararıyla sert yükselişler yaşandı. ABD Başkanı Joe Biden yönetimi, kritik endüstrilerdeki yerli üretimi desteklemek amacıyla Çin'den ithal edilen çelik ve alüminyum, yarı iletkenler, elektrikli araçlar, bataryalar, kritik mineraller ve güneş pilleri gibi ürünlere yönelik gümrük vergilerini artırma kararı aldı.

Çin hükümetinin ülke ekonomisi için attığı destekleyici adımlar özelikle baz metallerde talebin daha fazla artabileceği öngörülerini öne çıkardı. Halihazırda sıkıntılı durumda olan gayrimenkul sektörü için ise Çin hükümetinin yerel yönetimlerin makul fiyatlardan konut satın almasına izin vereceği bildirildi. Bu gelişmelerle, tezgâh üstü piyasada geçen hafta fiyatlar, libre bazında, bakırda yüzde 10.1, alüminyumda yüzde 4.1, çinkoda yüzde 3.3, kurşunda yüzde 3.2, nikelde yüzde 10.5 artış kaydetti.

Şekerin libresi, Ekim 2022’den bu yana en düşük seviyeyi gördü

Tarım grubu, geçen hafta negatif seyretti. Chicago Ticaret Borsası'nda geçen hafta kile başına fiyatlar buğdayda yüzde 2, mısırda yüzde 3.6, pirinçte yüzde 3.1 azalırken, soya fasulyesinde yüzde 0.7 arttı. Intercontinental Exchange'de libre bazında fiyatlar pamukta yüzde 1.8, kahvede yüzde 2, şekerde yüzde 6.2 azalış kaydetti. Kakaonun ton başına fiyatı ise yüzde 17.4 azaldı. Şekerin libresi 0.1795 dolarla Ekim 2022'den bu yana en düşük seviyeyi gördü.

Dünya buğday ve pirinç üretim tahminlerinin artış göstermesi, fiyatlarda değer kaybına neden oldu. Brezilya'da artan şeker üretimi fiyatların düşmesine sebep oldu. Kahve stoklarının yeniden artış göstermesi ve üretim fazlası beklentileri, fiyatlarda değer kaybına yol açtı. Uluslararası Kahve Organizasyonu (ICO) 2023/2024 sezonunda 1 milyon torba üretim fazlası olacağını tahmin ediyor. Avustralya'da pamuk üretiminin artacağı beklentileri de fiyatları aşağı yönlü etkiledi.

Gümüş 11 yılın zirvesini gördü; paladyum ve platinyum da uçtu

Ons gümüş fiyatı, yüzde 1.2 artışla, 2013’ten bu yana ilk kez 30 doları aşarak rekor kırdı. 31.86 doları gören gümüş, bu yıl yüzde 28’lik bir artış göstererek altını geride bıraktı. OCBC analistleri yayınladıkları notta, "Gümüşün, endüstriyel ve kıymetli olmak üzere ikili özellikleri nihayet daha fazla ilgi görüyor. Temiz enerjiye geçiş, gümüş kullanımında daha büyük bir rol görmeye devam etmelidir" diye yazdı. Platin de Mayıs 2023'ten bu yana en yüksek seviyesini gördükten sonra yüzde 0.3 artışla 1.083,68 dolara yükseldi. Paladyum ise yüzde 1.1 artışla 1.019,50 doları gördü. ANZ, yayınladığı bir notunda "Platin, borsada işlem gören fonların girişinin artmasıyla birlikte paladyum karşısında primli işlem görüyor" dedi.