İran-İsrail gerilimi: Emtia fiyatlarında artış sürecek mi?

Emre ERGÜL

İran’ın cumartesiyi pazara bağlayan geceyarısında İsrail’e 300’e yakın füze atması, piyasaların açıldığı pazartesi sabahında küresel ekonominin de 1 numaralı konusu oldu. Her ne kadar İran ordusu “Bu saldırı, İsrail’in 1 Nisan’da Şam’daki İran Konsolosluğu’nu vurmasına karşı yapılan bir meşru müdafaydı” diyerek tonu düşürmeye çalışsa ve ABD, Ortadoğu’da daha bir geniş bir savaş istemediğinin altını çizse de İsrail’in Savaş Kabinesi’nin acil toplanıp “Karşılık vereceğiz” açıklaması yapması, piyasalarda karşılık buldu.

Bir süredir kendi rekorunu sürekli yineleyen ons altın, Ortadoğu'daki gerilimden destek almaya devam etti. Ons altın dün sabah cuma günkü kapanışa göre yüzde 1'den fazla artarak, 2 bin 373 doların üzerini test etti. Saat 11.00 itibarıyla 2 bin 352 dolar seviyesinde dengelendi.

12 Nisan’da 2 bin 432 doları aşarak rekor tazeleyen altının ons fiyatı, bu seviyeden gelen satış baskısıyla günü yüzde 1.2 azalışla, 2 bin 344 dolardan tamamlamıştı. Küresel analistler de altın fiyatı için “2 bin 500 dolar”ı rahatça telaffuz etmeye başladı. Onlardan biri de KCM Trade Baş Piyasa Analisti Tim Waterer oldu: "Jeopolitik riskler ve Fed'in yılın ikinci yarısında faiz oranlarını gevşetme ihtimali bir araya geldiğinde altın bir finansal varlık olarak revaçta kalmaya devam ediyor. Birçok açıdan altın, 2024'te değişen piyasa dinamikleri altında yükselme kabiliyeti göz önüne alındığında 'her duruma uygun varlık' görünümünü alıyor.

2024'te şimdiye kadar olduğu gibi momentum değerli metalin (altın) tarafında kalmaya devam ederken; 2 bin 500 dolar daha uygun bir yakın ve orta vadeli hedef gibi görünüyor.” Çok uluslu ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs da 2024 yıl sonu için altın fiyat hedefini 2 bin 300 dolardan 2 bin 700 dolar/ ons seviyesine yükseltti. Banka, yayınladığı raporda, "Amerika Merkez Bankası (Fed) kesintilerinin yılın ilerleyen dönemlerinde ETF rüzgarını yumuşatacak olası bir katalizör olması, ABD seçim döngüsü ve mali ortamdan kaynaklanan doğru kuyruk riski ile altının yükseliş eğilimi netliğini koruyor" ifadelerini kullandı.

Altın fiyatındaki yükseliş için, "Çin'in başını çektiği Asya perakende talebi, özellikle Çin'de emlak sektörüne bağlı olarak, ekonomik istikrar ve para biriminin değer kaybetmesine ilişkin korkudan kaynaklanıyor" değerlendirmesini yapan Goldman Sachs, Çin'in daha iyi bir büyüme ortaya koymasını ve Fed'in önemli ölçüde şahinleşmesinin altın için aşağı yönlü riskler olduğunu da vurguladı. Bir diğer “güvenli limana sığınma” haberi de ABD’den geldi. The New York Times gazetesi, geçtiğimiz ekim ayından bu yana gram altın satmaya başlayan supermarket zinciri Costco’da yığılma yaşandığını manşetten duyurdu.

Gazete, perakende zinciri için “Müşteriler altın için akın ediyor” başlığını kullanırken; şu verileri sıraladı: “Wells Fargo verilerine göre, Costco ayda 200 milyon dolarlık gram altın külçeleri ve gümüş paralar satıyor. Online satışlar açıldı. 31 Aralık'ta sona eren üç aylık dönemde Costco'nun e-ticaret satışları, kısmen değerli metallere olan talebin etkisiyle bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18 arttı.”

“Küçük yatırımcı da varlıklarının yüzde 3-5’ini altına yatırmalı”

ABD Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu, değerli metallerin oldukça değişken olabilmesi nedeniyle altın satın alırken dikkatli olunması yönünde çağrıda bulundu. Kurum, yaptığı açıklamada, "Diğer emtialar gibi, talep arttıkça değerli metal fiyatları da artıyor, bu nedenle ekonomik kaygı veya istikrarsızlık yüksek olduğunda, genellikle değerli metallerden kâr eden kişiler satıcılardır" dedi. New York Times’a konuşan Blue Chip Daily Trend Report'un Baş Teknik Stratejisti Larry Tentarelli, komisyonun muhtemelen bu uyarıyı bunun garantili bir yatırım olmadığının sinyalini vermek için yaptığını söyledi. Tentarelli, ortalama bir kişinin varlıklarının yüzde 3 ila 5'ini altına yatırmasını tavsiye etti.

Petrol fiyatları düşen risk primi ile birlikte geriledi

Küresel analistlerin İran’ın saldırısı sonrası “100 dolara çıkabilir” diye uyardığı petrol fiyatları, piyasa katılımcılarının risk primlerini düşürmesiyle dün sabah düştü. ICE'de haziran vadeli Brent petrolünde fiyat 21 sent veya yüzde 0.23 düşüşle varil başına 90.24 dolara gerilerken, NYMEX'de mayıs vadeli Batı Teksas petrolü 33 sent veya yüzde 0.39 düşüşle varil başına 85.33 dolar oldu.

ING Emtia Stratejisi Başkanı Warren Patterson, "Saldırı, öncesindeki günlerde büyük ölçüde fiyatlandırılmıştı. Ayrıca hasarın sınırlı olması ve can kaybı yaşanmaması İsrail'in tepkisinin daha ölçülü olabileceği anlamına geliyor. Ancak açıkçası hâlâ çok fazla belirsizlik var ve her şey İsrail'in şimdi nasıl tepki vereceğine bağlı" değerlendimesini yaptı. ING yayınladığı bir yatırımcı notunda, OPEC'in dördüncü en büyük üreticisi olan İran'ın halihazırda günde 3 milyon varilin üzerinde ham petrol ürettiğini, arz riskinin daha sıkı uygulanan petrol yaptırımlarını içerdiğini ve İsrail'in tepkisinin İran'ın enerji altyapısını hedef almayı içerebileceğini belirtti.

Ancak önemli bir arz kaybı yaşanması halinde ABD'nin stratejik petrol rezervlerinden daha fazla ham petrol çıkarabileceği, OPEC'in ise 5 milyon bpd'nin üzerinde yedek üretim kapasitesine sahip olduğu belirtildi. Notta, "Arz kayıpları nedeniyle fiyatlar önemli ölçüde yükselirse, grubun bu yedek kapasitenin bir kısmını piyasaya geri getirmeye çalışacağı tahmin edilebilir. OPEC, talebin yok olma riski göz önüne alındığında fiyatların çok yükselmesini istemeyecektir" ifadelerine de yer verildi.

Rekorlara doymayan emtia: Kakao

Ortadoğu'daki gerilimden kaynaklanan jeopolitik risklerden dolayı değerli metallerde yükselişler görüldü. ABD ile İngiltere'nin, Rusya tarafından yeni üretilen alüminyum, bakır ve nikelin ABD'ye ithalatı ile metal borsalarında işlem görmesini yasaklaması da baz metal fiyatlarında sert yükselişlere neden oldu. Bakırın libresi 4.45 dolarla Haziran 2022'den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Tezgah üstü piyasada geçen hafta fiyatlar libre bazında bakırda yüzde 1.4, alüminyumda yüzde 1, kurşunda yüzde 3.5, çinkoda yüzde 6.5, nikelde yüzde 0.5 arttı.

Kakao, rekor tazelemeye devam ediyor. Küresel kakao arzının daralmasıyla ilgili endişelerle fiyatlarda artış sürüyor. 10 bin 511 dolarla rekor tazeleyen kakaonun ton başına fiyatı yüzde 12.5 artış gösterdi. Kahvenin libresi, 2 bin 2975 dolarla Eylül 2022'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Sınırlı tedarik nedeniyle küresel kakao öğütücüleri, Batı Afrika kakao tedarikçilerinin kontratlarında temerrüde düşebileceğine dair artan endişeler nedeniyle tedarikçilerine nakit ödeme yapıyor

İran kendini de vurdu: 1 dolar 70 bin tümene fırladı, borsa düştü

ran basınına göre,Tahran Borsası’nda saldırı sonrası sert düşüş yaşandı, daha fazla kayıp yaşanmasının önüne geçmek için önlem olarak kesici mekanizması devreye alındı. Piyasaların açılması ile başlayan borsadaki düşüş belli bir süre sonra tablonun kırmızıya dönmesine sebep oldu, borsada yüzde 2.3 civarında değer kaybı yaşandı.

Diğer yandan, altın borsasında da düşüş gerçekleşti ve yüzde 3’lük bir değer kaybı meydana geldi. 1 ABD doları geçen hafta 58 bin İran tümeni dolaylarında seyrederken, cumartesi günü 66 bin tümene kadar yükseldi. Gece saatlerinde yapılan saldırının ardından, Euronews’e göre, bir ABD doları 70 bin tümeni gördü. Gün içerisinde ise doların değeri 66 bin İran tümenine geri döndü.

İngiltere yaptırımlar açıklayacak

Birleşik Krallık basınına göre, İngiltere'de hükümet, İsrail'e karşı düzenlediği İHA ve füze saldırısı sonrası İran'a yönelik yeni yaptırımlar açıklamaya hazırlanıyor. Basında yapılan değerlendirmelerde, "İran'a yönelik yaptırım paketi üzerinde gece boyunca çalışıldı ve her an Başbakan tarafından açıklanabilir” denildi.

Asya’da Çin hariç satış ağırlıklı seyir yaşandı

Haftanın ilk işlem gününde Asya'da Çin hariç satış ağırlıklı bir seyir izlenirken, Avrupa'da İngiltere hariç yükseliş eğilimi öne çıkıyor. ABD'de ise endeks vadeli kontratlar, yeni haftaya pozitif bir seyirle başladı. Ortadoğu'da gerginlik Asya merkez bankaları için belirsizliği artırıyor… Fitch Solutions'ın bir birimi olan BMI'da APAC Ülke Riski Başkanı Darren Tay, İran'ın İsrail'e karşı insansız hava aracı ve füze saldırısının uzun süredir devam eden çatışmada önemli bir tırmanmaya işaret ettiğini söyledi.

Tay, Dow Jones Newswires'a verdiği demeçte, "Asya merkez bankalarının çoğunun 2Y 2024'te gevşemeye gideceğini düşünüyoruz" dedi ve küresel güçlerin gerilimi düşürmek için yoğun çaba sarf ettiğini belirtti. Ancak Tay, İsrail ve Hamas arasındaki ateşkes görüşmelerinin aksıyor gibi göründüğünü de vurguladı ve çatışmaların uzamasının Ortadoğu'nun geri kalanına yayılma riskini artırarak petrol fiyatlarında sürekli bir artışa yol açabileceğini, bunun da merkez bankalarının politikalarını sıkı tutmasına neden olabileceğini ifade etti.

Bitcoin 30 dakikada yüzde 10 değer kaybetti

7/24 esasıyla çalışan kripto para piyasalarında ciddi değer kayıpları görülürken, en büyük kripto para birimi Bitcoin'in fiyatı, 30 dakika içinde yüzde 10 düştü; 60 bin 600 dolara kadar indi. Saldırılar resmi olarak teyit edildiğinde Bitcoin, 62 bin doların altında işlem görüyordu. Piyasa değeri bakımından 2'nci sırada yer alan Ethereum'un fiyatı da Tahran’ın saldırıları sonrası yüzde 10 değer kaybederek 3 bin doların altına indi. Ethereum’un fiyatı TSİ 11.00 itibarıyla 3 bin 245 dolardan işlem gördü.