Batı, altın fiyatlamasında kontrolü kaybediyor

Emre ERGÜL

Küresel altın piyasaları kritik bir eşikten geçiyor, çünkü Batı altın fiyatı üzerindeki kontrolü kaybediyor… 2004’te New York’ta eski Morgan Stanley analisti David Jackson tarafından kurulan ve o günden bu yana küresel finans piyasalarıyla ilgili haber ve analizleriyle dikkat çeken Seeking Alpha haber sitesi geçtiğimiz günlerde dikkat çeken bir altın analizi yayımladı. Analize göre, altının fiyatlandırmasında artık patron Batı değil…

Doğu, ağırlıklı olarak 2022 sonlarında ve 2023’ün ilk aylarında altın fiyatlarını yükselterek, Batı’nın uzun süredir devam eden fiyatlandırma gücünü kırdı. Üstelik, bu işin içinde Türkiye de var.

Oraya geçmeden hatırlayalım: Altının değerini bugüne kadar Batı’nın kurumsal sermayesi, reel faiz oranlarına göre belirliyordu. Örneğin Londra gibi pazarlarda altın, reel oranlar düştüğünde satın alınıyordu. Yaklaşık 90 yıl boyunca, 2022’ye kadar, altın fiyatlarının düşüp yükselmesiyle uyumlu olarak, reel altının Batı’dan Doğu’ya ve geriye doğru hareket ettiği bir model vardı.

Batılı kurumlar, Boğa piyasalarında altının fiyatını belirliyor ve Doğu’dan alıyordu. Ayı piyasalarında Batı, Doğu’ya satış yapıyordu. 2006’dan 2021’e kadar olan dönem incelendiğinde, Batılı kurumların altın alıp satmasının ana nedeni 10 yıllık ABD Hazine senetlerinin (TIPS) oranıydı.

Reel altının fiyatı ağırlıklı olarak Londra Külçe Piyasası’nda, daha az ölçüde de İsviçre’de belirlenirdi. İşte bu noktada Seeking Alpha, 2022 yılı ve İngiltere’ye özel bir paragraf açıyor: “Mart 2022’den Eylül 2022'ye kadar TIPS getirisi dramatik bir şekilde arttı, ancak altın fiyatı daha önce öngörülen ‘oran modeli’ne göre daha az düşüş eğilimi gösterdi. Londra bu zaman diliminde hâlâ net ihracatçı, Batı da hâlâ fiyattan sorumluydu.

Ancak sonra 2022'nin üçüncü çeyreği geldi. Ekim 2022'nin sonlarından Haziran 2023'e kadar TIPS oranı çok az düşerken, altın yüzde 17 arttı. Dikkat çekici bir şekilde Batı, İngiltere'nin net ihracatı, düşen Batı ETF envanteri ve düşen COMEX açık pozisyonlarının gösterdiği gibi altın fiyatını artırmıyordu.

Ana neden, İngiltere'nin aylık net akışları. Fiyat yükselirken, İngiltere net satıcı olduğundan fiyat Londra'da belirlenmedi.” Bu dönemde birbiriyle çelişkili üç şeyi özetleyelim: 1) Altının değeri yüzde 17 arttı. 2) Bu sırada reel faizler aşağı yukarı sabitti. 3) Üstelik satanlar da Batılılardı… Analiz haber, İngiltere ve İsviçre’nin altını kime sattığının takibiyle şöyle devam etti: “Birleşik Krallık esas olarak İsviçre’ye ihraç ediyordu. O zaman İsviçre’yi incelemek lazım.

İsviçre Gümrük Başkanlığı’nın ilginç bir sistemi var, satışın hangi ülke ya da ülkelere değil, kıta ya da bölgelere yapıldığını gösteriyor. Veriler açık: Altın fiyatları yükseldiği dönemde, İsviçre, Asya’ya ihraç ediyordu.” Seeking Alpha, bahsi geçen dönemde İsviçre’den altın alımı yapmış üç ülke olabileceğini göz önüne aldı: Hindistan, Çin ve Türkiye. Hindistan elendi çünkü Ekim 2022-Haziran 2023 arasında ülkenin altın ithalatı düşmüştü.

Bu noktada da şu yorum geldi: “Doğulu merkez bankaları, Türkler ve Çinlilerden gelen özel talepler, altın fiyatını yükseltti. Çinliler genellikle fiyata duyarlı olsa da, ana karaya yapılan net ithalat Kasım ve Aralık 2022 ile Şubat ve Mart 2023'te şaşırtıcı derecede güçlüydü.”

“Türk lirasının değer kaybetmeye devam ettiği ve Türklerin gayrimenkule, dayanıklı tüketim mallarına ve tabii ki altına kaçtığı Ocak 2023'te Türkiye'nin net ithalatı tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Ocaktan sonra Türk Merkez Bankası ithalatı engellemeye başladı ve lirayı savunmak için resmi altın rezervlerinin 156 tonunu yurtiçinde sattı. Şüphe yok ki, ocak ayına kadar Türkiye'deki özel talebin altın fiyatı üzerinde etkisi oldu.”

“Altının son dönemdeki davranışının en mantıklı açıklaması, merkez bankalarının gelişmekte olan piyasalardan gizlice alım yapması ile Türkiye ve Çin'deki güçlü özel talebin birleşimidir. Doğu'nun, altının fiyatını daha da yukarı çekip Batı'nın fiyat üzerindeki kontrolünü zayıflatıp zayıflatamayacağını bekleyip görmemiz gerekecek. Eğer öyleyse, altın daha az bir dolar türevi haline gelecek."